Op 21/1/2003 stuurden wij een brief aan het College van B. en W. met
daarin een aantal vragen over 'verplicht' vrijwilligerswerk voor
langdurig werklozen.
Ook relevant in dit kader is ons oude pamflet:
"Melkert3 is dwangarbeid"
Op 20/2/2003 kwam over deze kwestie de volgende reactie bij ons binnen:
Oldehoofsterkerkhof 2
Postbus 21000
8900 JA Leeuwarden
Telefoon 058 2338833
Welzijn Gemeente Leeuwarden
Telefax 058 2153949 E-mail gemeente@leeuwarden.nl
Vereniging Platform Een- en tweepersoonshuishoudens Leeuwarden
t.a.v. de heer P. van der Galiën
Postbus 2602
8901 AC LEEUWARDEN
Onderwerp verplicht vrijwilligerswerk voor langdurig werklozen
Uw kenmerk uw brief d.d. 21/1/2003
Ons kenmerk 1.416
Sector Additionele Werkgelegenheid
Team
Doorkiesnummer (058) 233 xx xx [Naam ambtenaar]
Bijlagen nvt
Datum 14 februari 2003, verzonden:
Geachte heer Van der Galiën,
In uw brief van 21 januari 2003 stelt u vragen over vrijwilligerswerk voor langdurig werklozen. In deze brief gaan wij nader in op de door u gestelde vragen.
In uw brief stelt u de vraag of vrijwilligerswerk verplicht is
voor bijstandsgerechtigden. In de Algemene Bijstandswet
(artikel 113) staat dat een bijstandsgerechtigde al het
mogelijke moet doen om de kans op werk te vergroten. Het
verrichten van vrijwilligerswerk kan deze kans vergroten.
Vrijwilligerswerk als een onderdeel van een traject naar werk
is dan ook verplicht.
[In artikel 113 lid 1g staat:
"De belanghebbende die voor de
zelfstandige voorziening in het bestaan is aangewezen op arbeid in
dienstbetrekking is verplicht:
g. mee te werken aan een scholing of opleiding die noodzakelijk wordt
geacht voor de inschakeling in de arbeid, dan wel aan andere aangewezen
activiteiten die de zelfstandige bestaansvoorziening bevorderen."
Het gaat hier om de 'andere aangewezen activiteiten'.
Het is niet dit
wetsartikel zelf maar de wetsinterpretatie van de gemeente Leeuwarden
die leidt tot hun conclusie dat 'verplicht' vrijwilligerswerk wel kan.
Wij vinden dat dit niet kan, omdat vrijwilligerswerk niet
noodzakelijkerwijs gekoppeld is aan scholing of opleiding. Was dat wel
zo, dan zou het een leer-werktraject betreffen en indien de opleiding
zou worden bekostigd vanuit bv. gemeentelijke subsidiegelden, dan had je
een heel ander verhaal wat zin en nut zou kunnen hebben in het kader van
toeleiding naar werk.
Zoals de gemeente het hier stelt betekent het verplicht verrichten van
vrijwilligerswerk of dat nu wel of niet moet toeleiden naar betaald
werk, dat verplicht arbeid moet worden verricht zonder dat daar een
geledelijke beloning tegenover staat.
Dergelijke arbeid kan alleen
worden verricht uit vrije wil van de betrokkene en als dit wordt
afgedwongen (d.m.v. het onder pressie tekenen van de
trajectovereenkomst) onder dreiging van een 'boete' of 'maatregel' of
een korting op de uitkering dan gebeurt dit niet uit vrij wil en noemen
wij dit dwangarbeid!
En dat is in strijd met arikel 4 van het EVRM. Dat is het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.]
Indien uit het trajectplan blijkt dat werk niet het einddoel
is van het traject kan vrijwilligerswerk niet als verplicht
einddoel worden opgenomen.
Wij stellen echter wel geld
beschikbaar voor trajecten naar vrijwilligerswerk. Vrijwilligerswerk
draagt ons inziens bij aan maatschappelijke betrokkenheid en het
voorkomen van een sociaal isolement van bijstandsgerechtigden.
[De tranen schieten me in de ogen van zoveel 'betrokkenheid' van de
overheid:
Ja, meer overheid moeten we hebben, voor meer 'welzijn en
geluk' voor ieder van ons....
De overheid bepaalt wat goed voor ons is,
de overheid bepaalt of we wel voldoende 'maatschappelijk betrokken' zijn
en of we in 'een sociaal isolement' leven. Dit alles gaat uit van de vooronderstelling dat alleen betaald werk hiertoe kan leiden.
Flauwekul:
In werkelijkheid gaat het er om mensen zo te hersenspoelen dat ze de
juiste mentaliteit en attitude krijgen om hun hele leven als
onderbetaalde loonslaven de heren ondernemers aan winst en nog meer geld
te helpen, in plaats van om gewoon wat te leven in die korte tijd dat we
hier wat omspringen in dit ondermaanse.
De bevoogdende opstelling van
de overheid op dit punt leidt tot onmondige mensen die niet zelf mogen
denken en bedenken wat goed voor hen is en tot apatie. ]
In uw brief informeert u ook naar het aantal bemiddelingen
naar vrijwilligerswerk door reintegratiebedrijven (rib's).
Hierbij is onderscheid te maken tussen bemiddeling naar
vrijwilligerswerk als einddoel van een traject en als onderdeel van een
traject.
Bemiddeling naar vrijwilligerswerk als einddoel kan alleen bij
trajecten voor bijstandsgerechtigden in fase 4. Dit jaar zijn
420 trajecten voor bijstandsgerechtigden uit fase 4 openbaar
aanbesteed. In de overeenkomsten met de rib's is opgenomen
dat ongeveer 10% van de trajecten moet resulteren in plaatsing
op vrijwilligerswerk.
[Dit betekent dat bij het vrijwilligerswerk dat niet moet leiden tot
betaalde arbeid, een re-integratiebedrijf er toch belang bij krijgt om
mensen te pushen omdat ze daarna voor 'geslaagde bemiddeling' een
factuur naar de gemeente mogen zenden.
Tweede punt is, dat ik het merkwaardig vindt dat kennelijk de gemeente
al op voorhand weet dat 10 procent van een groep 'fase 4' mensen in de
bijstand in aanmerking komt om 'gepusht' te worden richting
vrijwilligerswerk als eindstation. Knap hoor, om dat al vantevoren te
weten nog voordat de mensen bij het REA zijn verschenen.]
Blad 2
Momenteel is de gemeentelijke sector Sociale Zaken bezig met
het invoeren van het Reïntegratiemodel van GWS-fourall.
[Prachtig, dat 'GWS-four-all', wat niet meer is dan een verhaspeld
engels woord met als doel aan te geven hoe je het moet uitspreken.
Gebruik dan s.v.p. de woorden 'for all' en zet de uitspraak erachter in
fonetisch schrift. Kortom: Raadpleeg eens een engels woordenboek.]
Na het invoeren is het voor ons mogelijk om u snel te
informeren over hoeveel bijstandsgerechtigden vrijwilligerswerk
verrichten als een onderdeel van het traject. We stellen u dan ook voor
om daar later nog eens naar te informeren.
[Wat wij zeker niet zullen vergeten...]
Tenslotte vraagt u in uw brief of het verplicht opleggen van
vrijwilligerswerk in strijd is met het Europees Verdrag inzake
de Rechten van de Mens (EVRM). Wij geven uitvoering aan de
Algemene Bijstandswet en nemen daarbij aan dat deze wet niet
in strijd is met het EVRM.
[De gemeente doet het hier voorkomen alsof mogelijke problemen en
fricties op rijksniveau zouden kunnen liggen, nl. tussen de wetgever
(de letterlijke tekst van de bijstandswet) en het EVRM. Het zit anders:
Elke gemeente doet aan wetsinterpretatie. Op zich is daar niets mis mee,
omdat de gemeente de wet moet uitvoeren en geen enkele wet kan alle
situaties in detail beschrijven en m.b.v. wetteksten regelen.
Het gaat
hier simpelweg om wetsINTERPRETATIE van art. 113 lid 1g versus artikel 4
EVRM. Zijn die 'andere aangewezen activiteiten die de zelfstandige
bestaansvoorziening bevorderen' zo ruim uit te leggen dat ook 'verplicht
vrijwilligerswerk' mag worden 'aangewezen'?!
Die interpretatie ligt bij
de gemeenten. De gemeente Leeuwarden ontwijkt vervolgens onze vraag naar
de strijdigheid met artikel 4 EVRM "en nemen daarbij aan dat deze wet
niet in strijd is met het EVRM".
Eigenlijk zou daar moeten staan:
"Wij
nemen aan dat onze wetsinterpretatie van artikel 113 Abw niet in strijd
is met het EVRM."
Men neemt dus aan dat... enz. M.a.w.: Men weet het niet, maar doet toch
alsof hun wetsinterpretatie niet strijdig is met het EVRM.
Citaat: "Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en
de fundamentale vrijheden:
Art. 4
1. Niemand mag in slavernij of dienstbaarheid worden gehouden.
2. Niemand mag gedwongen worden dwangarbeid of verplichte arbeid te
verrichten." Einde citaat.
Als wij met name artikel 4 lid 2 lezen op een simpele, letterlijke
wijze, dan lijkt ons alle 'verplichte' vrijwilligerswerk in strijd met
het EVRM, of dat nep-vrijwilligerswerk nu naar betaald werk moet leiden
of niet. Helaas hebben wij geen geld om een jurist te betalen die e.e.a.
verder voor ons uitzoekt.
In zoverre zou het een goede zaak zijn als de
juridische afdeling van de gemeente zich hier eens over zou buigen,
geheel los van alle politieke en beleidsmatige wenselijkheden van andere
gemeentelijke afdelingen.
De ambtenaar die het antwoord op onze brief moest schrijven, belde ons vantevoren op en vroeg ons: "Wat betekenen de letters EVRM?".... Dat moesten we diegene dus nog uitleggen. Dan weet je wel genoeg...]
In uw brief geeft u aan dat u klachten krijgt over de
werkwijze van rib's. Wij verzoeken u vriendelijk om de
klachten door te geven aan de heer [naam ambtenaar] (tel: 233xxxx) van
de gemeentelijke sector Additionele Werkgelegenheid. Aan de hand van de
klachten kan eventueel acties worden ondernomen naar de betreffende
rib's.
[Hier zitten wij vaak met een groot probleem: Mensen bellen ons en
melden o.a. dit soort klachten. Maar: Om deze klachten concreet te
melden vereist dat betrokkene er in toestemt dat zijn/haar naam wordt
genoemd richting gemeente, want begrijpelijkerwijs kan de gemeente
weinig met anonieme klachten. De angst echter om met naam en toenaam
bekend te worden bij de gemeente is echter enorm.
Reden: Angst voor
'maatregelen' van Sociale Zaken, angst voor korting op de
bijstandsuitkering, angst voor 'gedonder met de soos', kortom: Angst
voor geldelijke repercussies. Terechte angst? Wij denken veelal van
niet, maar we kunnen praten als Brugman, maar deze ANGST met een
hoofdletter is de meeste mensen niet uit het hoofd te praten. Men wil
ons vaak wel telefonisch of onder vier ogen vertellen wat er aan de hand
is, maar is veelal niet bereid om enige actie of stap te ondernemen...
Dat is het werkelijke probleem m.b.t. het melden van individuele
klachten over bv. REA's. Het probleem wat wij dan vervolgens hebben, is
dat de gemeente kan scoren voor open doel:
"Jullie komen niet met
concrete gevallen. Zie je wel, dat PEL praat maar wat, er is in
werkelijkheid niks aan de hand."
En zo wordt maar wat verder
gemodderd, maar oplossingen komen er niet...]
Hoogachtend,
burgemeester en wethouders van Leeuwarden,
namens dezen,
[naam ondertekenaar brief]
[titel ondertekenaar brief; niet dezelfde als opsteller brief]
Nog een relevante link: Bericht Leeuwarder Courant van vrijdag 25/1/2002:
"Geen 'verplicht' vrijwilligerswerk in Leeuwarden in kader traject."