Leeuwarden - De ideeëndoos stroomde gisteren vol in wijkcentrum 't Knooppunt, waar bewoners van de Leeuwarder buurten Achter de Hoven/Vegelin de gemeentelijke sloop- en vernieuwingsplannen konden bekijken. De gemeente zint op afbraak van zo'n tweehonderd woningen. Het alternatief van een bewonerswerkgroep viel over het algemeen in betere aarde. Dit gaat uit van een grondige opknapbeurt en beperkte sloop. Onder het publiek overheerste het vermoeden dat er met de kritiek niet veel gebeurt, en dat de gemeente de eigen plannen gewoon zal doordrukken. Meer hierover op pagina 17.

De Vegelinbuurt in Leeuwarden gaat plat. Zo wil de gemeente het. Maar een groep bewoners maakte een eigen plan, voor behoud. Gisteren hingen ze beide te kijk in het buurthuis. Zoveel mensen zoveel zinnen.

Door Irene Overduin

Leeuwarden - Dertig jaar woont ze al in de vermaledijde volkswijk. Ze zag hoe de buurt zwaar verloederde. Dus toen de gemeente Leeuwarden onlangs aankondigde de Vegelinbuurt omver te willen halen, dacht Appie Schuil: goed plan. Maar deze week is ze bijgedraaid. Het alternatieve plan van de bewoners spreekt haar eigenlijk veel meer aan.

'We hewwe hier soa feul ellende metmaakt, met junks ensoa. Ik dacht: ut komt nooit weer goed.' Als bewoonster van Achter de Hoven, met vol zicht op het heil en onheil in de smalle Vegelindwarsstraatjes, concludeerde Appie Schuil: uithuilen en opnieuw beginnen.

Totdat ze deze week de schetsen zag van de Werkgroep Vegelin. Daarin gaat alleen de eerste van de acht dwarsstraten plat. De rest wordt grondig opgeknapt, hier en daar wat kneusjes uitgezonderd die als gemeenschappelijke bergruimten verder mogen.

Schuil vindt dit uiteindelijk een veel slimmer plan. Want, zo heeft ze bedacht: het betekent kiezen of delen voor de huisjesmelkers die hun woningen nu nog aan een zooitje ongeregeld verhuren. 'As se hier niet aan metwerke, gooit de gemeente hun huuskes plat, en hewwe se niks meer.' [Helaas, was dat maar zo... Deze lieden zijn eerst huisjesmelker en in een sloop-scenario grondspeculant, verder niks. 'De markt regeert', in een dergelijk tijdvak leven we helaas.]

Even verderop staat Henkie Hiemstra, bewoner van de derde Vegelindwarsstraat. 'Doe d'r maar een bulldozer op. Je krijgt die drugsoverlast en die huisjesmelkers anders toch niet weg', zegt hij.
Zijn maat Johannes Pieter Machiela van de Spoorstraat kijkt even verder: 'En dan? Dan gaat de hele berg naar de Wielenpolle en de Schepenbuurt. Dan verplaats je het probleem.' Dat is al eerder gebeurd, valt Johan Bosma van de Van Asbeckstraat hem bij: 'Hier wonen veel mensen uit de Meenthe, van toen daar gesloopt werd.' De gemeente wil er nieuwe koophuizen voor terugbouwen. Dat is niks gedaan, vindt Machiela. 'Die worden veel te duur voor de arbeider.' Knap het gros radicaal op, haal de rotte appels er uit, en maak daar parkeerplaatsjes van, geeft hij als oplossing. [Deze Machiela heeft de grap door: Sloop is probleemverplaatsing en de gemeente wil ongeveer 80 koopwoningen hier terugbouwen. Prijs: ¦180.000 tot ¦200.000. Terugkeer in de buurt: Onhaalbaar voor deze mensen op deze wijze...]

'Van mij mag alles plat', zegt Hans Smit van de Pieter Stuyvesantweg stellig. 'Waar de mensen dan naartoe moeten? Goeie vraag. Bijvoorbeeld naar Heechterp of Bilgaard. Dat vinden ze natuurlijk niet leuk, maar het is wel beter voor de buurt. Dan kan de rest tenminste de auto kwijt.'
[Dit is gewoon een stomme hufter: Als hij z'n stuk blik maar kwijt kan, dan kan een ander wel oprotten. Laat hij maar op z'n tellen passen, want de gemeente heeft ook gesteld dat de toekomst van de portiekwoningen aan de Pieter Stuyvesantweg nog wordt onderzocht en dat eventuele plannen tegelijk met de plannen voor de Schepenbuurt gemaakt zullen worden.]

De gemeente kan hoog of laag springen, nog geen steen van zijn verzameling huisjes in de Vegelinbuurt bezweert grootverhuurder Jelle de Jong te zullen afstaan. 'De gemeente? Echte socialisten: ze beslissen over een ander z'n rommel, met een ander z'n geld.'

Daar heeft hij als huisjesmelker anders mooi van geprofiteerd, luidt de tegenwerping. De Jong schudt zijn hoofd: 'Ze hebben me gesmeekt om subsidie weg te zetten, gesméékt.' En nu is hij in juridisch gevecht gewikkeld en moet hij een smak terugbetalen. 'Inderdaad.'
Ja, erkent hij, uit sentiment over de buurt en uit rancune tegenover de gemeente gaat hij mooi geen huis verkopen. [Net als Pietje Siderius is ook Jelle de Jong qua 'hardheid' van het juiste kaliber richting gemeente, niet qua mentaliteit. Zoals al eerder gezegd: Hadden eigenaar-bewoners maar iets van die hardheid, niet van de rest van zijn mentaliteit, dan kreeg de gemeente nog een harde dobber nu ze wil slopen. Overigens denk ik, dat uiteindelijk Jelle wel verkoopt, als de gemeente de rechtszaak om onterecht verkregen renovatiesubsidie voor andere huisjes van hem intrekt of op z'n minst schikt. Kortom: Wees niet verbaasd t.z.t. te lezen dat die rechtszaak in der minne geschikt is en dat Jelle z'n bezit in de Vegelin aan de gemeente heeft verkocht, waarna beide partijen 'geen commentaar' richting pers hebben...]

Wethouder Bearn Bilker rekent op tegenstand, maar is vastberaden. Deze keer geen halve maatregelen meer, zegt hij. 'Ik ga niet weer iets opknappen dat maar twintig jaar meegaat. We moeten nu echt ingrijpen.'
In het alternatieve plan zitten 'leuke elementen'. Sommige ervan wil hij wel overwegen, zoals het plan voor een heuvel waarin parkeergarages zijn ingegraven. Maar slopen zal hij.

'Zeg mij: als ik hier niet mag slopen, waar moet ik dan wel slopen? Er zijn in de stad gewoon teveel van dit soort rijtjeswoningen.' En van de raad moet hij z'n cijfers halen. Die voorzien in de afbraak van 1250 tot 2000 woningen in vier jaar tijd.
[Bilker zegt 'ik moet mijn sloopcijfers halen van de raad'. Hoezo? Hij en de rest van het College hebben dit zelf bedacht, waarna de Raad akkoord ging, maar Bilker stelt zich op als in een film van 'The Blues Brothers' en zegt: "I have a mission from god.."
Hij is het domme werktuig dat zich uit regeergeilheid liet en laat gebruiken door de PvdA en vooral door PvdA-wethouder Peter den Oudsten, die zich verschuilt achter de portefeuille 'ruimtelijke ordening', maar in feite aan de touwtjes trekt. In zoverre is Bilker ook een 'nuttige idioot', die wordt gebruikt om het slechte nieuws aan de buurt te vertellen. De houding die hij aanneemt is gewoon: Verstand op nul, oren dicht en blik op oneindig ofwel blik gericht op de streefcijfers. Vroeger kon een politicus onderuit gaan als de productiecijfers voor nieuwbouw woningen niet werden gehaald, nu zijn het de sloopcijfers...]

Een klein lichtpuntje: Een gaatje in het ambtelijke plan: Dat ging uit van de uitbreiding van de school aan Achter de Hoven met vleugels, tot aan de Potmarge aan toe. Dat was een slecht idee; zo'n school heeft de neiging tot steeds verdere uitbreiding en vreet steeds meer woningen op. Het beste is m.i. een geheel nieuwe plaats voor deze school, waar ze royaal kunnen zitten qua ruimte, ook m.b.t. latere uitbreidingen.

NIEUWBOUW BIJ COMENIUS UITGESLOTEN

Leeuwarden - De christelijke scholengemeenschap Comenius in Leeuwarden mag pal achter de huidige school aan Achter de Hoven geen nieuwbouw plegen. De enige bespreekbare plek ligt een paar honderd meter verderop, waar nu verzorgingshuis Parkhove staat. 'Als Parkhove niet verdwijnt, heeft het Comenius een probleem', zegt wethouder Bearn Bilker over het standpunt van burgemeester en wethouders.

Het college wil het grasveld tussen het Comenius en de Potmarge open houden. 'Anders krijg je daar een soort fabriek. Dat is een te grote belasting voor Achter de Hoven en de Vegelinbuurt.' Het standpunt is goed voor een eerste wijziging in de ambtelijke ontwikkelingsvisie die gisteren in wijkcentrum 't Knooppunt werd gepresenteerd.

De projectgroep die de herontwikkeling van de wijk voorbereidt, had op het grasveld vast twee langwerpige gebouwen ingetekend. Bilker voegde toe nieuwbouw op de Parkhove-locatie uitsluitend te zullen tolereren, indien goede aan- en afvoerroutes voor de leerlingen en het personeel gegarandeerd zijn. In de buurt wordt gevreesd voor een enorme toevloed van auto's, fietsers en wandelaars als het Comenius, nu nog verspreid over vijf gebouwen, alle leerlingen op een plek wil brengen.

Ook woningcorporatie Patrimonium heeft zorgen over de effecten van een onderwijskolos in de wijk. Patrimonium is grootverhuurder in het Rode Dorp, vlak bij Parkhove. Directeur Elzo Dik broedt op een alternatieve bouwlocatie voor het Comenius. 'Het zoeken valt niet mee. We hebben zeker 2,5 tot 3 hectare nodig. Zoiets hebben we niet zomaar boven water.'

Braakliggende gronden heeft Patrimonium niet. Bouwlocaties zijn alleen te verkrijgen na sloop van bestaand bezit, aldus Dik. Het college is overigens akkoord met de voorgenomen verkoop van het Rode Dorp.
Voorwaarde is dat Patrimonium de huizen in goede staat van de hand doet.
[Vraag: Wat is het belang van Patrimonium bij het zoeken naar een andere plaats voor de Comenius? Het is weliswaar een christelijke school en een van oudsher christelijke corporatie en ons kent ons, maar dat is m.i. onvoldoende reden. Waar wil Dik slopen om de grond aan Comenius te verkopen? Blinde gok: Aan de Anjen? bv. de 7-hoog flat daar en dit stuk grond benutten tot aan de Tylkedam?? Mooi aan de rondweg... Of een deel van de Gealanden in Bilgaard? Bv. de 4-hoog flat, de 12-hoog flat en wat laagbouw? Het gaat in het voorgaande steeds om woningen van Patrimonium.]

Bilker liet voorts weten dat het college voor bebouwing van het tuinbouwgebied ten noorden van de Potmarge is. 'Er liggen daar mooie kansen, waar aan te verdienen valt. Er is geld nodig voor de financiering van het Vegelinplan', verklaarde hij. Waar de projectgroep inzet op een kleine tweehonderd, willen b. en w. zich nog niet vastleggen op getallen.