Aan de leden van de commissie stadsontwikkeling

Onderwerp: Notitie wethouder Bilker over stand van zaken SV.

Leeuwarden, 19-12-2000

Geachte Commissieleden,

Bij een zo uitgebreide notitie als nu voor u ligt, moeten we ons noodgedwongen beperken tot het aanstippen van enkele opvallende punten:

In de inleiding wordt terecht gesteld dat de start van het proces van SV plaats vond bij een oplopende leegstand bij de huurwoningen, hoewel die leegstand toen vooral zat bij de duurdere huurwoningen. Onze indruk is, dat de corporaties dit nu goeddeels hebben weten op te lossen door verkopen in wijken zoals Aldlan, Camminghaburen en Westeinde.
Dit brengt me even op het punt: Is huidige en mogelijk toekomstige leegstand van koopwoningen een probleem?
M.i. niet, omdat we er op vertrouwen dat 'de markt' zich dan op dat punt zelf zal corrigeren.
De notitie stelt:

"Het onbedoelde, maar onvermijdelijke gevolg van een proces van stedelijke vernieuwing is dat zwaktes in de structuur van het corporatiebezit en dus in het woonklimaat in een aantal wijken zichtbaar worden en de corporaties en gemeenten hard worden geconfronteerd met essentiële onderdelen daarvan."

Wij vinden dat sloop geen goede oplossing is voor verbetering van het woonklimaat, omdat dat alleen maar problemen verplaatst, terwijl het in werkelijkheid behoort te gaan om beter beheer. De notitie refereert aan het soms heftige debat over de juiste verhouding tussen fysieke en sociale maatregelen en de inbreng op dat punt van prof. Duyvendak.
Ons advies zou zijn: Doe daar dan uw voordeel mee en handel daar naar.

De notitie refereert ook even aan de kwestie van de projectleider: De eerste is ziek, de tweede werd volgens onze informatie de toegang tot het stadhuis na ruzie ontzegd en het contract met de derde is afgelopen.
Krijgen zij steeds de zwarte piet toegespeeld?
In elk geval is dit geen goed teken.

B&W willen zich ook wenden tot 'private partijen', maar hoe moet dat dan?
Om grond vrij te maken de corporaties laten slopen en dus met verliezen opzadelen en vervolgens de projectontwikkelaar op die grond de winst laten maken?
De tendens lijkt de laatste tijd te zijn: "Als we het eerst maar plat hebben". We doelen hierbij m.n. op de S8-flat Jan Evenhuisstraat: Sloopvergunning verleend, maar geen nieuwbouwplan, Gebr. Wierdaflat idem en de Vegelinbuurt ook. Jarenlang grasveldjes, net als sinds tweede helft tachtiger jaren op de plaats van de v.m. S8-flat in de Meenthe?

Achter de Hoven/Vegelin zou op schema liggen, maar welk schema?
Hoe wordt een tekort van naar verluidt 20 miljoen daar gedekt?
Door prijsvragen die niet worden gewonnen?
Toegegeven: Creatief boekhouden is dat wel...
Zonder dat een nader stuk werd voorgelegd aan de Commissie stadsontwikkeling waaruit zou moeten blijken welke woningen gesloopt worden, gaat de opbouwwerker in de Vegelin al langs de deuren om mensen te vertellen dat hun woning plat gaat, m.a.w.: Dat is al lang beslist door B&W.

Ook bij de opmerkingen over Nieuw Wonen Friesland en hun verdere sloopbereidheid in Lekkumerend bekruipt ons dit gevoel, want m.b.t. de planontwikkeling nadien zijn gemeente en NWF het ook nog niet eens.
En laten we het dan maar niet eens hebben over de eigen sloopagenda van de corporaties, zoals bv. Patrimonium die in 2003 de twee middelste blokken flatwoningen aan de Peter Stuyvesantweg (binnenzijde rondweg) zou willen slopen en in 2006 de flats aldaar aan de buitenzijde van de rondweg.
Toen wethouder Bilker onlangs van deze sloopvoornemens hoorde (die naar buiten toe overigens ontkend worden door Patrimonium) zou hij gezegd hebben: "Waarom weet ik hier nooit iets van af" o.i.d., wat toch wel wat de sfeer tekent tussen corporaties en gemeente.

Het woord 'kwaliteitsslag' duikt ook weer op: Zwak punt in het hele proces is, dat nooit behoorlijk is gesproken over de vraag: Wat is dan kwaliteit, hoe ervaart de bevolking kwaliteit enz.
Of gaat het hier niet om woningkwaliteit, woonomgevingskwaliteit, stedebouwkundige kwaliteit maar wordt in feite bedoeld: De 'kwaliteit' van de mensen deugt niet?

Maar wat was volgens de Leeuwarder Courant van 8-12 jl. het resultaat van een onderzoek onder huurders: De meeste huurders vinden het niet zo nodig in een groter huis te wonen. Een huis zonder vocht en tocht waar zij gezond kunnen wonen, staat voorop.
Wij voegen hier aan toe: In het recente verleden bleek ook dat de voornaamste verhuisreden van huurders niet zozeer gelegen is in de woning als wel in de woonomgeving en het woonklimaat. Daarom hebben wij ons van meet af aan op het standpunt gesteld dat er in de wijken een strakker beheer moest worden gevoerd; niet tijdelijk, maar permanent, als vast onderdeel van het beleid.

Er wordt gerefereerd aan prognoses uit het verleden m.b.t. de te verwachten leegstand. Die voorspellingen zijn niet uitgekomen. Laat dat een les zijn: Vertrouw niet teveel op mooie rapporten waarin u de toekomst uit de doeken wordt gedaan door dure bureau's die u forse nota's sturen.
Zij vertellen u wat u graag wilt horen en praten u naar de mond en zichzelf in een vervolgopdracht, maar vraag u af of dat dan uw beste raadgevers zijn.
Wij willen u voorstellen om al die toekomstprognoses te vergeten en uitsluitend te werken op basis van de realiteit van nu: Harde, concrete cijfers niet over hoe het gisteren was of morgen, maar over hoe het NU is.
Wij denken dan met name aan gevraagde maar nooit geleverde cijfers over huursubsidiegebruik per wijk, de huur- en koopprijsklassen van de voorraad en de huidige inkomenspositie van de bevolking. Die zaken horen met elkaar in de pas te lopen.
Voorbeeld: Indien de laagste inkomens plotseling dubbele maandinkomsten zouden hebben zouden zij zelf aangeven door de verhuisbewegingen wat zij willen en zou een beperkte sloop van een aantal goedkopere woningen niet meer zo problematisch zijn. Wij pleiten er niet voor om te stoppen met SV, maar om de SV te enten op m.n. de huidige inkomenscijfers van de bevolking. Dan bedrijf je SV zonder brokken.

De notitie stelt:
"Het goed doordenken van de sociale en sociale infrastructuurkant van het stedelijk vernieuwingsproces is nog niet in het eindstadium gekomen."

Het is verbazingwekkend hoe men dan allerlei sloopwensen kan hebben zonder dat men op het punt van deze materie tot een visie is gekomen. Zo is het:
Eerst doen en dan denken...

De notitie stelt terecht dat de grondopbrengsten in het Westen veel hoger zijn dan hier en ook dat is een reden waarom Leeuwarden niet klakkeloos moet proberen de Randstad na te doen.

M.b.t. het begrip 'leegstand' begrijpen we dat B&W redeneren: In het Westen is ook geen leegstand en daar slopen ze ook fors. Dus moeten wij dat ook doen. Welnu, ook daar zal men zichzelf wel tegenkomen; het komt daar ook niet goed. Als een ander zegt: 'Spring in de sloot', doet u dat dan? Wij niet.
Op dit punt worden ook onjuiste cijfers gegeven: De leegstand in Leeuwarden bij de corporatiewoningen is 0,5% (Aedes-Friesland), geen 1%.
Het aantal lege woningen is ook geen 1824 stuks. Dat zou nl. betekenen: 1% is 1824 woningen en 100% is 182.400 woningen. Nooit geweten dat Leeuwarden al zo groot was...
Gesproken wordt over een lichte stijging van het aantal ingestuurde woonbonnen, maar dat is niet zo: De stijging is de laatste anderhalf jaar fors en ook voor ons verrassend: 50 bonnen voor een simpel portiekflatje en enorme stijgingen van de WOZ-waarden bij de goedkoopste woningen (112%).
Waarom zitten er geen midden- en hogere inkomens bij degenen die bonnen insturen?
Heel simpel, omdat het bonnensysteem alleen geldt voor woningen tot ¦650,- en de huurwoningen daarboven in de vrije sector zitten: Daar is geen woonbon voor nodig en dus worden ze ook via dat syteem niet geregistreerd. Daar en op de koopmarkt zitten uw midden- en hogere inkomens.
Overigens vinden wij dat het College de Raad al lang het Jaarverslag Centrale Registratie Woningzoekenden had moeten geven; deze informatie werd hen tot nu toe onthouden.
Kortom: De getrokken conclusie dat de uitstroom van hogere inkomens de stad uit nog steeds door gaat, kun je hieruit niet trekken. Maar het is allemaal toch niet zo moeilijk: Als je via het bevolkingsregister de verhuisbewegingen volgt is toch simpel na te gaan wie naar welke woning en welke locatie gaat?

De notitie stelt in feite dat het bij de bevolkingsopbouw in de goedkopere woningen toch maar gaat om studenten en eenoudergezinnen met weinig geld.
Zo staat het er niet, maar er staat wel dat zij de evenwichtigheid van de bevolkingsopbouw in de weg staan. Sloop betekent echter (bv. in Lekkumerend) dat de vraag naar studentenkamers gigantisch toeneemt. Vraag schept aanbod.
Dat betekent veel meer huisjemelkerij in de wijken met goedkopere koopwoningen, verkrotting ed. Of is dat wellicht ook de bedoeling?
Jezelf nu al de argumenten voor sloop straks verschaffen in fase 2 van de SV?.
Afgezien van het feit dat Leeuwarden als studentenstad dan snel zijn naam zal verliezen.

Tenslotte: Kern van ons verhaal is, dat de SV vooral moet worden gestuurd door de inkomenspositie van haar burgers. Dit brengt met zich mee, dat wie SV wil bedrijven, ook gehouden is een werkgelegenheidsbeleid te voeren.
Dit niet door het scheppen m.b.v. rijkssubsidies van allerlei kunstmatige gesubsidieerde banen, die geen inkomensvooruitgang betekenen, behalve dan als je zelf een reïntegratiebureau opricht, maar door het met alle middelen binnenhalen van hoogwaardige werkgelegenheid en niet alleen maar wat 'call-centra'. Dit als onderdeel van een lange-termijn strategie, gericht op het vasthouden van de studenten in Leeuwarden als ze afgestudeerd zijn.
Leeuwarden laat zijn studenten veel te gemakkelijk vertrekken naar de Randstad!
In feite is ons verhaal op dit punt gericht op een lange-termijn groeimodel op eigen kracht, langzaam maar duurzaam, uitgaande van het voor ons geldende uitgangspunt dat een stad bedoeld is als woonplaats voor allen: Arm, rijk, alleenstaanden, gezinnen, jong, oud.

secretariaat Ver. PEL