Rond de eeuwwisseling verscheen de brochure 'De gedroomde stad; droom of nachtmerrie; over hoe Leeuwarden zichzelf kapot bouwt en sloopt.' Dit is een uitgave van het Platform Één en tweepersoonshuishoudens Leeuwarden (PEL). Veel van de ontwikkelingen in Leeuwarden zijn ook in de meeste andere delen van het land gaande. De grootheidswaanzin slaat overal toe.

Alles draait in deze brochure over het begrip 'stedelijke vernieling, eh vernieuwing' of 'herstructurering'. De stedelijke vernieling (ja, dit woord heeft toch de voorkeur) wordt gestimuleerd door een groot aantal gevestigde organisaties. In de brochure worden de volgende organisaties genoemd: gemeenten, woningcorporaties, het rijk, aannemers, projectontwikkelaars, en diverse huurdersverenigingen. Zij steunen allemaal het beleid van afbraak van oude, goedkope woningen en de bouw van dure woningen en bedrijven. Door de bouw van dure, vaak grote woningen zie je dat veel gemeenten zich uitbreiden terwijl het aantal inwoners niet of nauwelijks toeneemt (of zelfs afneemt). Dit betekent dat andere bestemmingen, zoals natuurgebied, in de knel komen (zie b.v. Ijburg en de Tweede Maasvlakte).

In de brochure wordt een zestal argumenten genoemd voor de stedelijke vernieling. Vervolgens worden ze stuk voor stuk onderuit gehaald. Laten we de argumenten maar eens langs lopen.

Het eerste argument is het draagvlak. Men ziet liever mensen die belasting betalen dan mensen die bijstand ontvangen. Echter, als iedere gemeente zo redeneert vraag je je af waar dan de mensen met de lage inkomens moeten wonen. Het principe is ook al verkeerd. Mensen met lage inkomens verdienen juist de voorkeur. Ze maken zich in ieder geval niet schuldig aan uitbuiting en komen niet in de verleiding door een hoog consumptieniveau het milieu te veel te belasten.
[Opm. secr. PEL: M.i. moet je de armoede niet verheerlijken. Het gevaar is m.n. dit: Als er weinig rijkere mensen zijn, wordt het milieu weinig belast maar als arme mensen iets minder arm worden willen ze ook wel eens een koelkast, wasmachine, TV, auto ed. Het hier genoemde argument kan ook door de heersende klasse als smoes worden misbruikt om de armen arm te houden.
Anderzijds is er wel degelijk een milieuprobleem; dat valt niet te ontkennen en niet alle aanschaffingen zijn even nuttig of zinvol.
Bestaande technieken worden wel verbeterd, zodat het rendement hoger wordt, zoals bij koelkasten, auto's en CV-ketels en woningen worden wel geïsoleerd, maar qua echte innovatie gaat het traag. Waar blijft bv. de auto op waterstofgas, waar blijft het vliegtuig op schone brandstof, hoeveel elektrische stadsauto's rijden er, waarom is het openbaar vervoer niet gratis en wordt de infrastructuur verbeterd, waarom duurt het zo lang voordat we eens van de fossiele brandstoffen af kunnen?
Kernenergie levert zowat voor de eeuwigheid een ernstig afvalprobleem op. Is kernfusie 'schoon' en veilig en waarom horen we daar weinig meer over?
Waarom schiet het niet op met betaalbare zonnepanelen gewoon te koop bij de DHZ-winkel?
M.i. moet veel meer geld voor innovatie beschikbaar komen via belastinggeld en veel zwaardere heffingen voor bedrijven op verbruik van gas, olie en elektra, zodat ze wel moeten investeren in schone technologie. Schone en veilige energie in overvloed voor allen en schone productieprocessen moet m.i. een einddoel zijn.]

Als tweede argument wordt genoemd de leegstand van oude, goedkope woningen.
Als woningen niet meer worden gebruikt wordt het inderdaad tijd om te slopen, maar veel goedkope woningen zijn juist behoorlijk populair bij woningzoekenden. Daarbij komt nog dat heel wat duurdere woningen leeg staan. Zo kun je nu al voorspellen dat bij het begin van de volgende economische crisis veel van de duurdere woningen leeg komen te staan. Er zijn dan veel te veel duurdere woningen.

Het derde argument is net zo stompzinnig als het eerste. Het is het argument van de onevenwichtige bevolkingsopbouw. Hiermee wordt bedoeld dat er in bepaalde buurten te veel armen (o.a. baanlozen en allochtonen) wonen.
[Opm. secr. PEL: En er wordt ook mee bedoeld dat er in bepaalde buurten 'teveel' alleenstaanden, een-ouder-gezinnen enz. wonen, kortom 'teveel' mensen die niet behoren tot het standaard middle-class blanke gezin.]
In deze benadering wordt, zoals gebruikelijk, niet de armoede als probleem gezien, maar worden de armen als probleem gezien. Zinvoller is het om zowel de rijkdom als de armoede als problemen te zien en de samenhang van beide verschijnselen aan te wijzen. Overigens valt te begrijpen dat de rijken het als een probleem zien als veel armen in een buurt geconcentreerd zijn. Deze situatie bevordert namelijk onderlinge samenwerking tussen de armen. Dit is een mogelijke bedreiging voor de rijken.

Het rijksbeleid wordt als vierde argument voor stedelijke vernieling genoemd. Hier gaat het ook weer om het verkleinen van het aantal goedkope woningen en het vermengen van rijken en armen in buurten.

Sociale problemen worden als vijfde argument genoemd. Door de stedelijke vernieling worden problemen echter alleen maar verschoven en soms zelfs groter gemaakt, b.v. door een gebrek aan goedkope woningen. Een gebrek aan goedkope woningen leidt tot extra huurverhogingen voor deze woningen en dus wordt het armoedeprobleem groter.
[Opm. secr. PEL: Dit is terecht opgemerkt, want al een aantal jaren geldt voor de jaarlijkse huurverhoging de z.g. huursom-benadering. Dit houdt in dat b.v. de ene woning met zoveel procent huur omhoog mag en de andere woning met een hoger percentage. Woningcorporaties zijn vrij om hierop 'beleid' te voeren, als ze maar niet boven het maximaal toegestane percentage huurverhoging komen; dit jaar 3,8%. Corporaties redeneren dikwijls: Hoe 'schaarser' de woning, hoe hoger we de huurverhoging vaststellen. Zo worden schaarse goedkope woningen snel veranderd in minder schaarse duurdere woningen...]

Een laatste zwak argument voor stedelijke vernieling is het slopen van woningen vanwege een planologische en stedenbouwkundige visie. Dit lijkt gewoonlijk niet voldoende reden om tot sloop van woningen over te gaan.

De schrijvers van de brochure zijn terecht geen grote voorstanders van sloop van goedkope woningen en bouw van dure woningen en bedrijven.
Zolang een woning bruikbaar is moet je niet tot sloop overgaan.
[Opm. secr. PEL: Dit geldt ook voor oude leegstaande gebouwen, die na verbouw een zinnige herbestemming zouden moeten krijgen.]
En wat de nieuwbouw betreft moet worden gekozen voor de goedkopere woning.
[Opm. secr. PEL: Dit is wat te kort door de bocht: De stelling is, dat het onmogelijk is zonder objectsubsidie - subsidie op de bouw van de woning zelf - een betaalbare nieuwbouw-huurwoning neer te zetten. Aangezien de objectsubsidies zo goed als afgeschaft zijn, is dit een van de grootste problemen en een extra argument om zuinig te zijn op de bestaande voorraad goedkopere woningen. Voor een gesloopte goedkopere huurwoning kan nooit meer een woning worden teruggebouwd voor min of meer dezelfde huur!]
We moeten zuinig omgaan met de schaarse ruimte en soberheid altijd stimuleren. Dat biedt weer ruimte voor initiatieven die ten goede komen aan veel mensen of de gemeenschap als geheel, in plaats van aan een kleine groep rijken. Bijvoorbeeld: liever een uitgestrekt natuurgebied dat voor iedereen toegankelijk is dan een gebied met villa's omringd door bomen.

Adres PEL: Postbus 2602, 8901 AC Leeuwarden.
Tel.: 058-2671636

Einde recensie brochure PEL 'De gedroomde stad' door blad van 'Woorden van Rebellen'. Commentaar/opmerkingen tussen [].

Deze brochure is buiten het verspreidingsgebied in Leeuwarden te bestellen door het overmaken van ¦3,- (incl. porto) op:

Giro: 39.55.799
t.n.v. Vereniging P.E.L.
Postbus 2602
8901 AC LEEUWARDEN
o.v.v. 'brochure'

Losse verkoopprijs: ¦1,-

Uitgave:
Vereniging Platform Één- en Tweepersoonshuishoudens Leeuwarden
Telefoon: 058-2671636
E-mail: root@pel.xs4all.nl

Copyrights: Vereniging P.E.L. oktober 1999. Gehele of gedeeltelijke overname is toegestaan, mits de bron wordt vermeld.