Omdat de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2001 niet zo lang meer duren
en wethouder De Haan toch al van plan was daarna niet meer terug te
komen, heeft de tweede OZB-rel geen politieke consequenties voor
wethouder De Haan. Dat was tenminste de uitkomst van het debat op
5-9-2001 in de Commissie Bestuur en Middelen. (Op 10-9-2001 vergadert de
Raad hier nog over, maar ik verwacht niet dat een meerderheid De
Haan naar huis gaat sturen en daarmee het College.)
Het ging over de
tweede blunder met de OZB-tarieven waarover we al eerder schreven: Het
eigenarentarief OZB mag niet hoger dan 125 percent zijn van het
gebruikerstarief. Dat was wel zo en een waarschuwingsfax van het voor
het herstel van blunder 1 ingehuurde bureau Monsma en Partners werd door
de ambtenaren verzwegen voor de wethouder.
Waar bijna alle
commissieleden in het debat aan voorbij gingen, was het feit dat het de
tweede keer was dat ambtenaren m.b.t. een OZB-probleem iets voor de
wethouder verzwegen:
Alleen raadslid Stoker (ChristenUnie/SGP) vond dat je niet twee maal een blunder bij de belastingdienst met de mantel der liefde moest bedekken en noemde de ezel in dit verband.
Voorpagina Leeuwarder Courant van 6-9-2001:
Van een onzer redacteuren
LEEUWARDEN - De eigen werkdruk heeft Leeuwarder belastingambtenaren er toe gebracht een gemaakte fout bij de tarieven voor de onroerendezaakbelasting te verzwijgen en het herstel van die fout te verzuimen. De vrees voor onnodige belasting van een politieke discussie heeft geen rol gespeeld, zegt verantwoordelijk wethouder Hermien de Haan van de gemeente Leeuwarden. De Haan spreekt van een "grove en ten zeerste te betreuren fout".
Met deze nieuwe uitleg van de jongste belastingaffaire verraste de PvdA-wethouder gisteravond de Leeuwarder raadscommissie bestuur en middelen. Het financiële risico van de fout blijkt niet fl. 20.000 te zijn, zoals het college de raad schreef, maar aanmerkelijk meer: fl. 120.000 tot fl. 145.000.
Pagina 17:
Verdeelde reacties op uitleg
Einde eerste LC-bericht (voorpagina)
Commentaar: Dus ook aanvankelijk weer leugens over de grootte van het
geldelijke risico.
Sluw wist wethouder De Haan de gegeven uitleg in het commissiestuk te
verdraaien: "Men heeft omdat men het zelf niet aan kon, de zaak achter
gehouden. Men dacht dat het een theoretisch problem was. Men dacht dat
het niet zo snel manifest zou worden", aldus de uitleg van De Haan,
waarmee ze kwam toen veel commissieleden vielen over de uitleg zoals die
in het commissiestuk stond.
Een theoretisch probleem dus: Nadat je als
ambtenaar dus een fax met een dringend advies van het dure,
gerenommeerde adviesbureau Monsma (fiscaal-juridisch adviesbureau) in de
la stopt. In het commissiestuk stond een heel ander verhaal en nu is
ofwel de ene versie waar of de andere. Beide tegelijk kunnen niet waar
zijn omdat ze afwijken van elkaar.
Ofwel de wethouder loog in het
Commissiestuk, ofwel ze loog tijdens de vergadering van Bestuur en
Middelen. Gangbare bestuurscultuur?
In het commissiestuk stond hierover o.a.:
"Naar aanleiding van dit signaal [de fax van Monsma van 1-5-2001] is op
ambtelijk niveau afgewogen in hoeverre het wenselijk zou zijn de
herstelacties met betrekking tot de limietoverschrijding te integreren
in het op dat moment in voorbereiding zijnde herstelscenario voor de
OZB-1 problematiek. In het licht van de complexiteit en de impact van
deze problematiek ten opzichte van de OZB-II problematiek is een lagere
prioriteit toegekend aan de kwestie van de limietoverschrijding.
Bovendien zou de correctie van de limietoverschrijding betekenen dat in
de raadsvergadering van 28 mei een volstrekt nieuw element aan de toch
al complexe materie zou worden toegevoegd. Dit heeft geleid tot de
ambtelijke afweging om de discussie rondom de OZB-I-problematiek niet
onnodig te belasten met een probleem waaraan, met de kennis en inzichten
van dat moment, [gelogen: Al op 1 mei 2001 kwam de fax binnen!] slechts
een beperkt gewicht moest worden toegekend." Einde citaat.
M.a.w.: De raad was er te stom voor om ook dit probleem nog aan te
kunnen en wij ambtenaren beslisten dat wel even. Daar werd door de
commissieleden uiteraard forse kritiek op geleverd waarop vervolgens
wethouder De Haan de zaak verdraaide en met een heel andere versie kwam,
waarop een meerderheid in de commissie het verhaal op dat punt
herschreven wenste te zien t.b.v. de raadsvergadering op 10-9-2001.
Maurice Hoogeveen (D66) was duidelijk in zijn reactie: "Is het antwoord
van de wethouder bedoeld om het politiek juiste antwoord te geven? Ik
twijfel er aan." De technische oplossing van de fout is deze keer maar
simpel: De eigenaarstarieven 1 cent omlaag doen. "Juist omdat het simpel
was, is de rest van de motivatie (om de raad of zichzelf er niet mee te
belasten) ongeloofwaardig." Het gaat om de afweging 'diersoort ezel of
diersoort politicus' stelde hij.
Leefbaar Leeuwarden was de enige fractie die vond dat de wethouder er
allemaal niks aan kon doen: "Als ze je iets niet vertellen, kun je daar
ook niet verantwoordelijk voor zijn." Dat geldt m.i. wel gewoon tussen
burgers onder elkaar, maar niet tussen een wethouder en de ambtenaren:
Als er dingen voor een wethouder worden verzwegen, slaat ook dat feit
terug op die wethouder, want dan zou dat er op kunnen duiden dat zo'n
wethouder niet goed leiding geeft aan die ambtenaren, er geen greep meer
op heeft enz. In zoverre is een wethouder toch ook een beetje manager.
Slecht management, zouden ze bij een bedrijf zeggen. Het feit *dat* er
dingen verzwegen worden wijst daar op en dat juist wijst er op dat er
iets mis is tussen zo'n wethouder en de ambtenaren. Het is nu juist de
kunst als wethouder te zorgen dat ambtenaren 'vanzelf' belangrijke
dingen melden, weten wat belangrijk is en wat niet, waarmee ze de
wethouder wel niet 'lastig' kunnen vallen en wat ze zelf wel kunnen
afhandelen enz. Vertellen ze dingen niet die ze beter wel hadden kunnen
melden, dan deugt er intern iets niet.
Maurice Hoogeveen haakte
vervolgens in op de opmerkingen van Katie Dolstra (Leefbaar Leeuwarden)
door een beeld te schetsen van de wethouder als ezel die zichzelf de
oren afknipt, geen post en e-mail meer leest enz.
Vervolg van voorpagina LC:
LEEUWARDEN - Er is in Leeuwarden verdeeld gereageerd op de jongste
uitleg van wethouder Hermien de Haan over de blunder met de tarieven van
de onroerendezaakbelasting. Ze voerde gisteren aan dat ambtenaren
vanwege de werkdruk de gemaakte fout hadden verzwegen en ook hadden
nagelaten deze te herstellen.
Sybrig Sytsma (PvdA) en Gerrit Krol (CDA) toonden zich gisteravond in de
raadscommissie financiën [nee, het is de commissie Bestuur en Middelen]
opgelucht, dat de eigengereide ambtenaren niet zozeer wethoudertje
hadden zitten spelen, maar hun blunder in de drukte rond de eerste
ozb-affaire uit zelfbescherming hadden begaan.
[Nadat CDA en PvdA in eerste discussieronde kritiek hadden geuit,
vertelde De Haan hen precies de leugens die ze graag wilden horen, zodat
ze weer opgelucht het college konden afdekken, maar er t.b.v. de
achterban toch wat van hadden gezegd...]
Maar coalitiegenoot Tom van Mourik (VVD) en Maurice Hoogeveen van
oppositiepartij D66 trokken de waarachtigheid van de nieuwe uitleg van
De Haan in twijfel. "Werkdruk is een gezocht argument, ze hadden gewoon
een 6 moeten aanslaan op hun toetsenbordje in plaats van een 7 en de
reparatie was een feit geweest", aldus Van Mourik.
[Even een laatste
check op de tariefsverhoudingen met de zakjapanner helpt ook. Heb je
geen computer voor nodig..]
Een meerderheid van de commissie wil nog voor het weekeinde een
herschreven raadsbrief, ook al bleef wethouder De Haan volhouden dat de
oude tekst strookt met haar mondelinge verantwoording.
[Dat laatste is absoluut onjuist. Er waren wel meer dingen onjuist qua
antwoord of beter gezegd gewoon onwaar: Op een gegeven moment vroeg Van
Mourik (VVD) hoe het in Leeuwarden zat met de kwesties die Vereniging
Eigen Huis had gemeld aan de minister. Het ging om twee dingen:
Hetzelfde taxatiebureau als het oorspronkelijke doet ook de hertaxaties
nadat iemand bezwaar heeft gemaakt en volgens VEH heeft 10 procent van
de gemeenten prijsafspraken met het taxatiebureau: Valt de hertaxatie
even hoog uit als de oorspronkelijke, dat krijgt het bureau alle kosten
vergoed van de gemeente, valt de hertaxatie lager uit, dan een deel.
Hiermee heeft zo'n bureau geldelijk belang gekregen bij een zo hoog
mogelijke hertaxatie. VEH is woedend over die belangenverstrengeling.
Wethouder De Haan gaf twee onderling tegenstrijdige antwoorden in 1
volzin: Het heette dat een ander bureau de hertaxaties doet en het
heette tevens 'een ander bureau controleert Houdringe'.
Het is zo, dat
Houdringe hier zowel de taxaties doet als de hertaxaties. Als daarna
'een ander bureau' dat vervolgens controleert, zou ik wel eens willen
weten welk bureau waarvan De Haan de naam niet noemde, dat dan wel is.
Gerrit Krol van het CDA die ik in de pauze daarover benaderde, leek dat
ook niet te weten.
Kortom: Vermoedelijk is er helemaal geen 'tweede
bureau' dat het huiswerk van Houdringe controleert. Uit eigen ervaring
weet ik dat Houdringe zowel de taxaties als de hertaxaties doet. Bij een
hertaxatie komen ze persoonlijk bij je langs en ze legitimeren zich.
Op de vraag of ook in Leeuwarden belangenvermenging plaats vindt tussen
gemeente en taxatiebureau kwam geen helder antwoord van wethouder De
Haan; dat is tenminste mijn mening.]
De Haan zei "beschadigd" te zijn door de beide belastingaffaires. "Ik
stap niet op, dan had ik dat na de eerste ozb-zaak wel gedaan. We staan
nog voor hele grote opgaven, die ik graag aanpak. Deze zaak maakt het
wel zwaarder."
Addy Stoker (Christenunie/SGP) vindt dat De Haan op moet stappen. Ook
voor de SP en D66 is de maat vol. De collegepartijen CDA, VVD en
PAL/GroenLinks hebben ieder nog een zware fractievergadering voor de
boeg om hun oordeel over de positie van De Haan te bepalen.
[Het begon zo helder, het debat: Gerrit Krol van het CDA stelde dat het
gaat om de verhouding ambtenaren en B en W en de verhouding tussen B en
W en de Raad. Hij vroeg of B en W nog vertrouwen hadden in de afdeling
Belastingen. Hij stelde: "Het lijkt alsof het probleem wat
gebagatelliseerd wordt" en: "Geen rapport kan dit voorkomen wanneer de
politieke antenne ontbreekt."
Hij stelde ook: "Na de uitspraak van het
Hof (2 bedrijven Harderwijk; te hoog tarief eigenaren OZB) werd door B
en W onmiddellijk actie ondernomen, maar de VVD moest het aankaarten!"
Hij vroeg ook of het in Leeuwarden beter is dan de VEH schrijft. (Is dat
niet zo, dan krijgen we m.i. een kwestie OZB-III...)
Stoker wilde het beleid opnieuw afkeuren en stelde dat er goed naar de
afdeling moest worden gekeken. Hij vond dat dit niet zonder
consequenties kon blijven.
De Jong van de NLP las een brief voor die fractievoorzitter Jacobse
kennelijk in handen had gekregen. De NLP had wat vragen gesteld aan de
afd. Belastingen, maar wethouder De Haan stuurde briefje naar de
ambtenaren: "Niet zo maar antwoorden; ik moet deze antwoorden ook eerst
zien."
Boorsma van de SP vond deze verzwijgingsactie (de achtergehouden fax)
'onbegrijpelijk' en stelde: "Wil je toch nog iets doen aan de
beeldvorming, dan moeten ook teveel betaalde bedragen OZB beneden de
fl. 9,- terug worden gegeven." Pas nadat Boorsma later herhaaldelijk had
moeten aandringen op een reactie kwam er een antwoord van wethouder De
Haan: Dat zou qua uitvoeringskosten allemaal veel te duur zijn en het
was ook 'tegen het gangbare beleid'.
M.a.w.: De negatieve beeldvorming
bij burgers over de gemeente door deze 2 akkefietjes interesseert haar
geen fluit. Ik zou zeggen: Dan wijzig je het beleid op dat punt maar.
Volgens Van Mourik was de werving van een opvolger voor de functie
teamleider Belastingen ook nog niet geslaagd, maar volgens De Haan is
Peter van der Muur nu opgevolgd door 2 mensen, nl. door Westerveld en
Broekhuizen, die samen op die afdeling zijn gezet. Van Mourik wist
echter boven tafel te halen het gegeven dat deze nieuwe affaire de
gemeente geen 20 mille kost, zoals de papieren beweerden, maar
fl. 125.000,- hoger ligt...
De meeste fracties vonden dat Leeuwarden niet
is gediend met het nu naar huis sturen van de wethouder en daarmee van
het College. Stoker vond echter dat Leeuwarden ook niet gediend is met
dit soort zaken en dat lijkt me een terechte opmerking.
Uiteindelijk
zegde De Haan toe dat de Raadsbrief voor maandag 10-9 a.s. gewijzigd
wordt in die zin dat nu het verhaal over de redenen van het verzwijgen
erin komen zoals door De Haan aan de commissie verteld.]
Einde 2e LC-bericht. Vervolg van bericht voorpagina LC. Commentaar
tussen [].
Ook de Leeuwarder Courant zelf had nog een eigen commentaar op de
vergadering van de Commissie Bestuur en Middelen.
Uit de Leeuwarder Courant van 6-9-2001:
Door Willem Bosma
LEEUWARDEN - Als PvdA-wethouder Hermien de Haan maandag het vertrouwen van de gemeenteraad behoudt, zal dat niet zijn vanwege haar optreden in de twee affaires rond de onroerendezaakbelastingen. De politica - raadslid sinds 1978 - leunt vooral op het krediet, dat zij door haar beroepsernst en grote toewijding aan de publieke zaak heeft opgebouwd.
De Haan is de laatste maanden niet alleen door ambtelijk falen flink voor schut gezet, ze lijkt ook geen greep te hebben op het rechtbreien van de affaires. Hoe zou ze dat ook kunnen, wanneer ambtenaren een dringende raad van een befaamd extern adviseur voor haar verdonkeremanen.
Toen de raadscommissie gisteravond allerminst tevreden bleek met de
schriftelijke uitleg van het college over deze episode, kwam de
wethouder met een mondelinge versie die anders was van toon en inhoud.
Schrijf dat dan ook maar op, vonden de meeste raadsleden.
[De voorzitter van het PEL gaf mij als zijn reactie daarop, dat hij dat
nogal Orwelliaans vond. Gelijk heeft ie: De geschiedenis aangepast al
naar men belieft...]
In de politiek zijn de gekozen bestuurders verantwoordelijk als een ambtenaar de mist in gaat. Moeten aftreden kan dan heel sneu zijn en zo vlak voor de verkiezingen ook onwelkom. Dit geldt te meer als de bestuurder-in-kwestie in het algemeen goed staat aangeschreven en er in april toch al mee op houdt.
Zulke overwegingen lijken voor de Leeuwarder raad maandag de doorslag te
zullen geven. Jammergenoeg raakt een koele evaluatie van de tweede
belastingaffaire hierdoor in het slop. Hoe kan het bijvoorbeeld, dat de
wethouder van financiën eind juni nog spreekt van een computergestuurde
afrondingsfout in de belastingtarieven, terwijl ambtelijk al maanden
bekend moet zijn dat een routinecontrole is vergeten?
[Simpel: Omdat de ambtenaren dat ook niet vertelden aan de wethouder en
de wethouder dan kennelijk maar praat naar ze op dit punt wijs is.]
B. en W. hebben er begrip voor dat ambtenaren een telefonische tip over
de fout naast zich neer legden en voor de wethouder verzwegen, omdat ze
al dag en nacht met het herstel van eerdere fouten in de weer waren.
Prima, maar is daarmee niet de kiem gelegd voor het verheimelijken van
een faxbericht, dat later - in een rustige week - in zwaardere
bewoordingen de tip herhaalt?
[Zoals eerder gesteld, was de kwestie met die fax de tweede keer dat
ambtenaren hun mond hielden tegenover de wethouder over iets waarmee ze
voor de draad hadden moeten komen. Zoals dhr. Stoker stelde: "Dit kan
niet zonder consequenties blijven".]
Waarom was die fax begin juli, toen het over de ozb even stormde in de
gemeenteraad, zoek?
De commissievergadering van gisteravond zou
raadsleden nieuwsgierig moeten maken naar het ambtelijk advies dat aan
de sussende raadsbrief ten grondslag ligt. Zulke adviezen zijn in ons
land openbaar. En De Haan blijft toch wel.
[Waar men m.i. ook nieuwsgierig naar zou moeten zijn, is de overeenkomst
tussen Houdringe en de gemeente, toegespitst op het punt van wel/niet
geldelijke afspraken m.b.t. met name hertaxaties en
belangenverstrengeling. Nu men toch al zo ver bezig is, moet men maar
tot de bodem gaan, al zou het maar zijn om te constateren dat
Leeuwarden op dat punt 'clean' is.]
Einde 3e LC-bericht. Commentaar tussen [].
Tenslotte: Over de 6000 ingediende bezwaarschriften, waarvan 3000 door woningcorporatie Nieuw Wonen Friesland, stelde wethouder De Haan nog, dat ze dat toch maar deden 'uit eigenbelang'. Ja, dat is meestal zo en ik begrijp dat dat eigenlijk heel erg slecht is. Al die lui moesten zich eigenlijk schamen, zomaar bezwaarschriften in te dienen. Eigenlijk zou dat toch verboden moeten worden, nietwaar?!
secretaris PEL