Investeren in sociaal beleid
is heus niet soft.
WERKLOZEN AAN DE STOFZUIGER?


Op dinsdag 1/6/2004 verscheen in de 'Te Gast' rubriek van de Leeuwarder Courant een verhaal van het FSU, het Fries Samenwerkingsverband Uitkeringsgerechtigden, onder de door de LC bedachte kop: "Investeren in sociaal beleid is heus niet soft."
Met toestemming van het FSU volgt hieronder de complete tekst van hun ingezonden brief over 'werken met behoud van uitkering':


Werklozen aan de stofzuiger?

Minister Zalm heeft een nieuwe impuls voor de haperende economie bedacht: zet bijstandsgerechtigden aan de stofzuiger en zwabber. De gaten die vallen door ingrijpende bezuinigingen op de thuiszorg kunnen zo prima gevuld worden door goedkope arbeidskrachten.

Zijn idee speelt ook in op de komende Wet Maatschappelijke Ondersteuning, waarin een grote rol is weggelegd voor - gratis! - hulp van familie en buren, de mantelzorg.

Langdurig werklozen kunnen op deze manier "een bijdrage leveren aan de samenleving". Zalm baseert zich hierbij ongetwijfeld op de aloude VVD-aanname dat werklozen massaal achter de geraniums zitten en klaplopers zijn.

De proefballon van Zalm riep verontwaardigde reacties op van politieke partijen, vakbonden en beroepsgroepen. Opvallend was wel dat de boosheid zich vooral richtte op de degradatie van het beroep schoonmaker en niet zozeer op de verplichte werkverschaffing van de bijstandsgerechtigden. Dat past in het tijdsbeeld: politici bieden tegen elkaar op in stoerheid, "afgelopen met de softe aanpak, dwing uitkeringsgerechtigden tot tegenprestaties".

Zalm werd direct bijgevallen door z'n VVD-collega Rutte, als staatssecretaris verantwoordelijk voor de Wet Werk en Bijstand. Rutte wees op de mogelijkheid van gemeenten om in het kader van de nieuwe bijstandswet het idee van Zalm uit te voeren.

Verschillende Friese gemeenten hebben de aansporing van Zalm en Rutte niet eens nodig. De gemeente Dantumadeel wil haar bijstandsgerechtigden buiten laten bezemen en onkruid laten wieden. Gemeenten als Heerenveen en Leeuwarden zien - zeker omdat de gesubsidieerde banen weggesaneerd worden - 'werken met behoud van uitkering' als een goed alternatief. Het moet dan wel onderdeel zijn van een reïntegratietraject op weg naar een betaalde baan wordt er vergoeielijkend aan toegevoegd.

Verschillende andere Friese gemeenten, druk bezig met het vaststellen van verordeningen over de bijstandswet, dreigen de moderne tewerkstelling ook in te voeren. Het komt er in feite op neer dat bijstandsgerechtigden verplicht vrijwilligerswerk moeten gaan verrichten. Deze merkwaardige tegenstrijdigheid wordt met opvallend gemak geaccepteerd volgens het motto 'het doel heiligt de middelen'.

Het kan verkeren. Nog niet zo lang geleden - zo'n 6 jaar terug - werd in Zwolle de eerste landelijke Sociale Conferentie gehouden. Op initiatief van het ministerie van Sociale Zaken werden allerlei spelers op het terrein van de sociale zekerheid bijeen gehaald:
gemeentelijke en landelijke politici, vertegenwoordigers van sociale diensten, vakbonden en uitkeringsgerechtigden.

Na een aarzelende uitwisseling werd op de middag door een deelnemer het volgende verwoord:
'Geef de sociale dienst een algemeen werkbudget, stel per cliënt vast wat nodig is aan ondersteuning of voorzieningen en reserveer daarvoor een persoonsgebonden budget, maak een samenwerkingscontract over de wederzijdse inspanningen.'

'Op deze manier respecteer je de bijstandsgerechtigde en stel je hem of haar in staat om als architect en bouwer aan de eigen toekomst te werken. Creëer zo meer gelijkwaardigheid tussen sociale dienst en cliënt, maak het contact coöperatiever, laat de sociale dienst niet verworden tot een kille uitkeringsfabriek en ontworstel je aan de terreur van de regelgeving en bureaucratie!'

De deelnemende kamerleden, wethouders en directeuren Sociale Zaken reageerden enthousiast:
zo zou het moeten, dat zou de nieuwe manier van werken moeten worden in de sociale zekerheid. Ze beloofden om dit uit te dragen in hun organisaties en in het parlement.

Van deze missie is niets meer terug te vinden. Uitgangspunten als respect, eigen keuze en motivatie zijn ingewisseld voor een overdosis aan verplichtingen, bevoogding en wantrouwen.
De Friese gemeenten zijn bezig met het ontwikkelen van verordeningen over de Wet Werk en Bijstand. Een uitgelezen kans om vast te leggen dat de eigen bijstandsgerechtigden wel respectvol benaderd worden.

Geen verordeningen die beginnen met "Volgens de wet moeten we....", maar verordeningen die openen met "De situatie van onze cliënten vraagt....".
Dat is meer dan een redactioneel verschil. De lokale samenleving zou er meer leefbaar en solidair van worden. Sociaal investeren is niet soft. Kom op gemeenten, laat Zalm zien dat het ook anders kan!

Andries Kroes,
Voorzitter Fries Samenwerkingsverband Uitkeringsgerechtigden FSU

Keetwaltje 1
8921 EV Leeuwarden
tel: 058-2139992
e-mail: fsu@fsufriesland.nl


Einde tekst ingezonden brief FSU.