REACTIE PEL OP KADERBRIEF 2004 GEMEENTE LEEUWARDEN
Onderwerpen: OZB en Afvalstoffenheffing 2005


Op 31/5/2004 werd onderstaande brief verzonden als reactie op twee onderwerpen uit de gemeentelijke Kaderbrief 2004, t.w. de OZB en de Afvalstoffenheffing 2005:

VERENIGING PLATFORM EEN- EN TWEEPERSOONSHUISHOUDENS LEEUWARDEN
POSTBUS 2602  8901 AC  LEEUWARDEN        TELEFOON: 058-2671636
E-mail: root@pel.xs4all.nl     URL website: http://clik.to/pel
==============================================================

                    AAN DE LEDEN VAN DE
                    GEMEENTERAAD VAN LEEUWARDEN
                    EN I.H.B. AAN DE LEDEN VAN
                    ALLE RAADSCOMMISSIES
                    POSTBUS 21000
                    8900 JA  LEEUWARDEN

Onderwerp:
- Kaderbrief 2004 en de OZB
plus de Afvalstoffenheffing 2005

Leeuwarden, 31/5/2004

Geachte Raadsleden,

deze brief is gericht aan de hele gemeenteraad in verband met de integrale commissiebehandeling van de Kaderbrief 2004 op 1/6/2004 en in verband met de behandeling in de Raad op 7/6/2004.
Het gaat ons hierbij slechts om twee daarin genoemde deelonderwerpen, t.w. de Afvalstoffenheffing in samenhang met de Zalmsnip en om de Onroerende Zaak Belasting. (OZB)

De achterliggende reden dat wij hierover opmerkingen hebben, is gelegen in het feit dat het hier gaat om additionele woonlasten, die onvermijdelijk zijn verbonden aan het wonen in een woning. Deze woonlasten beginnen steeds meer een substantieel deel te vormen van de totaalkosten die verbonden zijn aan het louter feit dat mensen nu eenmaal ergens moeten wonen.

Zij stijgen veel harder dan de lonen en uitkeringen stijgen en beginnen daarmee voor mensen met weinig geld een steeds groter probleem te vormen, of men nu in gedeelten mag betalen of niet. Het gaat hierbij met name om die grote groep mensen die qua inkomsten net boven het voor hen geldend bijstandsniveau zitten en die geen recht hebben op kwijtschelding van OZB en/of Afvalstoffenheffing.

Onze opmerkingen over de OZB:

1. Zoals bekend heeft de regering indertijd gesteld dat de OZB voor woningen in 2005 wordt afgeschaft. Later heette het, dat dit alleen het gebruikersdeel zou betreffen. De Leeuwarder Courant van vrijdag 28/5/2004 meldde in een GPD-bericht dat dit hoogstwaarschijnlijk niet door gaat per 1/1/2005.
De Kaderbrief spreekt (blz. 14) over afschaffing van het gebruikersdeel in 2006 en over een stelpost van 1,5 miljoen euro en stelt dat deze tegenvaller in feite nog 0,5 miljoen euro hoger uitvalt en dus 2 miljoen euro zal zijn.

2. Een tweede maatregel die i.v.m. de OZB op stapel zou staan, is maximering van de tarieven, een maatregel die in feite een eerder gemaakte fout herstelt van de Tweede Kamer:
De OZB-tarieven kennen geen maximum, zodat een gemeenteraad bij meerderheidsbesluit zou kunnen besluiten de OZB ongelimiteerd te verhogen, teneinde tekorten te compenseren en geldverkwisterij af te wentelen op de burgers. Wij noemen hierbij bijvoorbeeld het Beursplein, dat nu al weer op de schop gaat, terwijl het net klaar is. En: Hoe vaak is na 1945 het Wilhelminaplein al over de kop gehaald?
En is niet even zo vaak beweerd dat dit nu 'definitief' was? Deze maal wordt dat zelfs over het graf heen aangestuurd...

3. Volgens de Kaderbrief zou het totale negatieve effect van beide OZB-maatregelen tussen de 5 en 10 miljoen euro bedragen. Dit, op gezag van het Coelo. (Centrum voor Onderzoek Economie Lagere Overheden) Ten eerste is de bandbreedte veel te fors, nl. 5 miljoen euro, ten tweede wordt hier net gedaan alsof het Rijk middels het gemeentefonds Leeuwarden geen euro compensatie gaat geven. Dat laatste is onzin:
"Absolute voorwaarde voor het afschaffen van het ozb-gebruikersdeel is dat die eerlijke verdeling tijdig geregeld wordt", stelde het VVD-Tweede Kamerlid W. van Beek volgens de Leeuwarder Courant van 28/5/04.
Gedoeld wordt hier op de extra gelden voor het gemeentefonds.

4. In de Leeuwarder Courant lazen wij onlangs ook dat zowel OZB als Afvalstoffenheffing in 2005 opnieuw omhoog gaan. In 2005 zijn ook de nieuwe WOZ-waarden die de grondslag vormen voor de OZB, het eigenaarsdeel Waterschapslasten en het eigenwoningforfait, van kracht. De peildatum voor deze waarden was januari 2003. Wij hoeven u niet uitgebreid te schetsen hoeveel met name de goedkopere woningen in marktwaarde zijn gestegen, ook al bij de voorlaatste hertaxatieronde van januari 1999.
(Het gaat hierbij dan nu om de verdere waardestijging over de periode januari 1999 tot januari 2003, dus vier jaar.)
Een verdere verhoging van de OZB zal daarom zowel de huurders (gebruikersdeel OZB) als de eigenaar-bewoners (eigenaarsdeel plus gebruikersdeel) in m.n. de woningen in het goedkopere marktsegment zwaar treffen.

Punt van extra zorg hierbij is de vraag of de Raad bereid zal zijn om de kwijtschelding OZB en Afvalstoffenheffing voor mensen met inkomsten op bijstandsniveau in stand te houden, nu er verder bezuinigd moet worden en gezien het feit dat dit al eerder een discussiepunt is geweest. Afschaffing heeft rampzalige gevolgen voor mensen op bijstandsniveau. Of anders gezegd: Het zal nog veel drukker worden bij de GKB-schuldhulpverlening....

Wij zijn voorstander van het geheel afschaffen van de OZB, zowel het eigenaarsdeel als het gebruikersdeel, onder gelijktijdige verhoging van alle tariefschijven van de inkomstenbelasting met een klein percentage en het doorsluizen van deze meeropbrengst via een eerlijke verdeelsleutel (gemeentefonds) aan de gemeenten, met daarbij een overgangsregeling voor gemeenten die daardoor erg achteruit zouden gaan in inkomsten.
Voor wat betreft de bedrijven, zou afschaffing van de OZB via een gelijktijdige verhoging van de vennootschapsbelasting ook budgettair neutraal kunnen.
Gunstig neveneffect voor gemeenten is het wegvallen van alle kosten, verbonden met het uitvoeren van deze belasting.
Uiteraard is dit een zaak van de landelijke politiek, maar wij willen ons standpunt hierbij niet onvermeld laten.

Dat gemeenten daarmee een deel van hun eigen belastingmogelijkheden kwijt raken: Uitstekend!
Tot nu toe hebben burgers daar toch nooit iets aan gehad, behalve dan het zich mogen ergeren aan het zoveelste prestige-project.

Overigens vermoeden wij dat die hele afschaffing van het gebruikersdeel OZB er niet komt, ook niet in 2006: De zaak zal over de verkiezingen heen worden getild en aan een volgend kabinet worden overgelaten, waarna we hierover nimmer meer iets zullen vernemen. De extra OZB-verhogingen waarmee Leeuwarden op voorhand al extra geld binnen tracht te halen voor de dag dat het gebruikersdeel OZB wordt afgeschaft, zullen alsdan ongetwijfeld niet worden teruggedraaid...

5. Alsof hiertoe al is besloten, stelt de Kaderbrief als een voldongen feit, dat de rioolbelasting weer wordt ingevoerd. Vermoedelijk wordt bedoeld te zeggen: Zodra het gebruikersdeel OZB wordt afgeschaft, halen wij het rioolrecht dat in Leeuwarden in de OZB zit verdisconteerd, daar weer uit en voeren dit weer apart in. Dat hoeft in het duale stelsel niet meer via een besluit van de gemeenteraad?

Ooit in de 70-er jaren, was sprake van straatbelasting, grondbelasting, rioolbelasting en personele belasting. Deze werden toen gemakshalve samengevoegd tot de Onroerend Goed Belasting, de OGB, later de OZB.
Vervolgens vond Leeuwarden opnieuw het rioolrecht uit (periode burgemeester Te Loo) zodat we in feite toen twee keer voor het riool betaalden. Nog later werd het gebruikersdeel rioolrecht daarnaast ingevoerd, zodat we een rioolrecht eigenaarsdeel en een rioolrecht gebruikersdeel kregen.
Tijdens het wethouderschap van de heer Peter den Oudsten en onder druk van een aantal grote bedrijven, waaronder de Condens, werd het hele rioolrecht weer in de OZB gestopt, die daardoor fors steeg.

Als het nu een beetje slecht wil, blijkt straks z.g. dat het rioolrecht 'toevallig' was verdisconteerd in het eigenaarsdeel OZB, wat blijft bestaan. Het resultaat is dan vanaf de 70-er jaren terug bezien, dat we in feite drie maal rioolrecht betalen, dankzij dit soort 'schuifspelletjes', die ongetwijfeld juridisch en belastingtechnisch allemaal recht te praten zijn, maar feitelijk niet.

Wij zijn van mening, dat als het gebruikersdeel OZB toch wordt afgeschaft, er hoogstens 1 soort rioolbelasting mag worden ingevoerd, gekoppeld aan het waterverbruik, met een vrijstelling van een bepaalde hoeveelheid water, naar analogie van het energieverbruik.
Tevens dient dan de hele verdiscontering van het rioolrecht uit het eigenaarsdeel OZB te verdwijnen.
Er resteert dan alleen een gebruikersdeel rioolrecht, gekoppeld aan het waterverbruik.
Wij zijn alleen voor herinvoering van een gebruikersdeel rioolrecht indien hard uit de cijfers blijkt dat de compensatie van het wegvallen van het gebruikersdeel OZB via het gemeentefonds structureel lager is dan de opbrengst van het gebruikersdeel OZB.

6. Dat gemeenten in feite niet los vertrouwd zijn qua belastingheffing, blijkt o.i. ook uit een bericht in de Leeuwarder Courant van 27/5/2004, waarbij het gaat om de gezamenlijke lobbyclub van gemeenten, de VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten).
De gemeenten, kennelijk in alle staten nu hun jarenlange uitmelkpraktijken van burgers deels dreigen te worden beëindigd, hadden via de VNG een commissie gevormd die moest uitbroeden hoe dat voorkomen kon worden:

a. Er zou een burgerbelasting moeten komen. Dat betekent dat iedere burger per jaar eenzelfde bedrag aan belasting moet betalen. Dat is vergelijkbaar met de ingezetenenbelasting van de Waterschappen.

Een rampzalig idee, m.n. omdat deze belasting voor iedereen, ongeacht zijn/haar inkomsten, even hoog is. Dat in verhouding de laagstbetaalden hierdoor het zwaarst getroffen worden, speelt kennelijk geen rol.
Het zou hetzelfde zijn als de OZB voor iedereen even hoog maken, zoals men in Engeland heeft geprobeerd: De 'poll-tax riots' waren het gevolg, waarna het idee van tafel ging....

b. Er zou een gemeentelijke inkomstenbelasting moeten komen.

Ook een slecht idee: Weliswaar zou dit inkomensafhankelijk zijn, maar het resultaat zou zijn, dat er tussen de gemeenten nog meer verschil ontstaat qua belastingdruk dan nu.
Het heffen van inkomstenbelasting moet per jaar slechts 1 maal plaats vinden door maar 1 instantie, nl. het Rijk. Er hoort maar 1 plaats te zijn waar de hoogte van de inkomstenbelasting wordt bepaald, nl. de Tweede Kamer.

In het slechtste geval zou het er op neer komen dat gemeenten het liefst iedereen een vast bedrag lieten betalen als ingezetenenheffing en dat men daarbovenop ook nog eens gemeentelijke inkomstenbelasting moest betalen...
Een van de weinige positieve dingen van dit kabinet is, dat zij niets ziet in dit VNG-opzetje en hopelijk de Tweede Kamer ook niet.

Onze opmerkingen over de Afvalstoffenheffing:

Op blz. 9 en 10 van de Kaderbrief wordt ingegaan op de Afvalstoffenheffing.
Er wordt gesproken over een tweetal 'onbedoelde effecten':

a. In 1400 gevallen werd indertijd, toen de Afvalstoffenheffing nog een 'meeliftende post' was op de Essent-nota en zichtbaar werd op hun Eindnota, ten onrechte geen kwijtschelding aangevraagd. Met de invoering in 2003 van de rechtstreekse aanslag, een punt waar het PEL jarenlang op heeft aangedrongen, kennelijk wel. Hier moet niet negatief over worden gedaan: Dit bewijst dat ook op dit punt de nieuwe systematiek duidelijker en beter is. Er is niets mis mee als mensen gebruik maken van hun recht op kwijtschelding.

b. Tot onze verbijstering lazen we dat er sprake is van een 'onbedoeld effect' nu mensen niet meer 'dubbel' worden aangeslagen voor de Afvalstoffenheffing. In de Kaderbrief wordt geschetst hoe dat voor 2003 kon:
De Afvalstoffenheffing liep via de Essent. De Essent werkt met een aansluitnummer dat op naam staat van een afnemer van energie. Als mensen verhuisden, kwam het wel voor dat men tijdelijk twee aansluitnummers had:
Het oude huis was nog niet verlaten en in het nieuwe huis was men nog de verhuizing aan het voorbereiden en stond het aansluitpunt al op naam van de nieuwe bewoners.
Voor beide aansluitpunten werd dan Afvalstoffenheffing doorberekend. Dat dit met een rechtstreekse aanslag niet meer kan, heet een 'onbedoeld effect'...

Dit betekent, dat de gemeente Leeuwarden het kennelijk jarenlang de gewoonste zaak van de wereld heeft gevonden, om mensen dubbel te laten betalen voor de Afvalstoffenheffing! Dat deze diefstal (want meer is het in feite niet) nu niet meer lukt, heet 'een onbedoeld effect'...
Het heet dat in veel gevallen er ten onrechte geen bezwaar werd gemaakt.
M.a.w.: Als je wordt bestolen moet je eerst bezwaar maken bij de dief en wellicht dat hij je dan je gestolen geld terug geeft...

Wij vinden deze situatie duidelijk anders dan een situatie, waarin iemand ten onrechte geen kwijtschelding vraagt voor OZB en Afvalstoffenheffing. Wij vinden, dat de gemeente, toen zij merkte dat van sommige mensen teveel Afvalstoffenheffing binnenkwam, dat ambtshalve had moeten corrigeren. De gemeente was niet onkundig van dit verschijnsel, anders had zij dit feit nu niet kunnen vermelden in de Kaderbrief.

VOORSTEL: Wij zijn van mening, dat over 5 jaar (verjaringstermijn) met terugwerkende kracht nagegaan moet worden, welke burgers in een of meerdere van die jaren teveel Afvalstoffenheffing heeft betaald in verband met deze situatie en dat het teveel betaalde dient te worden teruggegeven aan betrokkenen.

c. De Kaderbrief stelt, dat in 2005 de z.g. 'Zalmsnip' van 49 euro, wordt afgeschaft. Deze Zalmsnip werd altijd teruggegeven via een vermindering van de Afvalstoffenheffing of rechtstreeks indien men kwijtschelding Afvalstoffenheffing had gekregen. Ook al heeft men in 2005 kwijtschelding van de Afvalstoffenheffing, dan nog is men deze 49 euro/jaar kwijt.
Het aantal kwijtscheldingen Afvalstoffenheffing over 2003 is bekend en daarmee ook het aantal rechtstreekse uitbetalingen van de Zalmsnip.

Ons VOORSTEL is, om een bedrag ter grootte van dat totaalbedrag toe te voegen aan het geld dat de Raad in november 2003 heeft uitgetrokken voor de bijzondere bijstand.

Het wegvallen van de Zalmsnip in 2005 betekent ook zonder tariefsverhoging sowieso een verhoging voor beide tarieven (eenpersoons- en meerpersoonshuishoudns) van 49 euro per jaar, is 4,08 euro per maand, in oud geld 9 gulden.

Ons VOORSTEL is, om mede gezien dat feit, de Afvalstoffenheffing in 2005 helemaal niet te verhogen of althans dit als principebesluit te zien in afwachting van het tariefvoorstel Afvalstoffenheffing 2005 komend najaar.

In de hoop dat u in de Raad en tijdens de Integrale Commissie-vergadering bij de behandeling van de Kaderbrief 2005 aandacht wilt schenken aan de opmerkingen over OZB en Afvalstoffenheffing in bedoelde Kaderbrief en in deze reactie, teken ik namens het Dagelijks Bestuur van de Vereniging P.E.L.,

Hoogachtend,

secretaris Ver. P.E.L.