"SCP: Begeleiding zinloos."
Uit de Leeuwarder Courant van dinsdag 5/8/2003 plus:
"Reïntegratie-inspanningen schieten op onthutsende wijze tekort."
Uit het Friesch Dagblad van maandag 11/8/2003 plus:
"Subsidiebanen leiden meestal naar bijstand"
Uit de Leeuwarder Courant van donderdag 28/8/2003.
In de Leeuwarder Courant van dinsdag 5/8/2003 troffen we een opvallend bericht aan:
DEN HAAG (GPD) - Van de circa 1,5 miljoen mensen met een WW-, WAO- of bijstandsuitkering kunnen er hooguit nog 375.000 weer aan het werk. De rest is volledig arbeidsongeschikt, ontheven van de sollicitatieplicht of wegens persoonlijke belemmeringen 'onbemiddelbaar'. Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).
[Dit bevestigt precies wat we ook willen: Dat het gepluk en getrek en lastig vallen van mensen die feitelijk arbeidsongeschikt zijn met 'sociale activering', 're-integratie', 'werken met behoud van uitkering' en wat voor flauwekul men nog meer heeft uitgedacht, moet stoppen. De enigen die er beter van worden zijn de vette nota's schrijvende re-integratiebureau's.]
Het heeft volgens de onderzoekers weinig zin nog veel tijd en geld te
steken in het weer aan het werk helpen van deze uitkeringsgerechtigden.
De bevindingen zijn belangrijk omdat politiek en vakbonden er al jaren
alles aan doen om zoveel mogelijk uitkeringsgerechtigden weer aan het
werk te helpen.
[In een NOVA-uitzending op TV werd door een Kamerlid van de PvdA het
hele ritueel weer opgedreund: Het was alsof je de bezweringsformules
hoorde van Additionele Werkgelegenheid van de gemeente Leeuwarden...
Toch had het PvdA-Kamerlid al haar ademhalingstechniek nodig om te
voorkomen dat ze met kritische vragen door Paul Witteman werd
onderbroken. Maar aan het einde van haar betoog om toch door te gaan met deze flauwekul, zei Witteman: "U bent dus nog steeds een gelovige?!" en sloeg daarmee precies de spijker op de kop.]
Dat beleid heeft volgens de onderzoekers weinig opgeleverd.
"Het aantal
mensen met een uitkering is weliswaar verminderd, maar dit is vooral
veroorzaakt door de lagere instroom in de uitkeringen dankzij de
economische bloei tussen 1995 en 2001."
[Dit is voor het beleid natuurlijk een dodelijke conclusie: Niet door de inzet van geld stroomden mensen uit, uit bv. de bijstand, maar er stroomden minder mensen in, omdat het economisch goed ging... En dat laatste kostte helemaal niks...]
Nu de economie achteruitgaat, verwacht het SCP niet veel meer van pogingen tot reïntegratie. "Het wordt voor reïntegratiebedrijven steeds moeilijker de tienduizenden uitkeringsontvangers aan het werk te helpen als het aantal vacatures afneemt."
[En dan krijg je die 'tewerkstellingsverzinsels' zoals in Helmond en Den Bosch en zoals straks ook in Leeuwarden als wethouder Arno Brok zijn zin krijgt.]
De onderzoekers vinden dan ook dat de politiek niet langer veel moeite
moet doen om mensen die al langere tijd een uitkering hebben, weer aan
het werk te helpen.
"Er moet vooral geïnvesteerd worden in mensen die
net werkloos zijn geworden, om te voorkomen dat zij langere tijd
afhankelijk worden van een uitkering."
[Dit is al heel lang bekend: De beste kansen op betaald werk zijn er meteen nadat men werkloos is geraakt.]
De groepen die volgens het SCP het eerst te lijden hebben van een laagconjunctuur, zijn jongeren, laagopgeleiden en niet-westerse allochtonen.
[Ook dit is al jaren bekend. Daarom moet er m.i. vooral worden geïnvesteerd in verdere opleidingen, cursussen, studies ed. voor hen.]
Eind 2001 telde Nederland ongeveer 1,5 miljoen uitkeringsontvangers.
Van hen is het merendeel (965.800) geheel of gedeeltelijk
arbeidsongeschikt. De rest heeft een bijstandsuitkering (322.100) of
krijgt WW of wachtgeld (194.400).
Het SCP gaat ervan uit dat van hen
maximaal 375.000 geschikt zijn om snel weer te gaan werken.
[Dan moet men ophouden om met allerlei pressie en dwangmaatregelen allerlei flauwekul voor de groep te bedenken die feitelijk arbeidsongeschikt is. Ik zeg niet, dat een beetje werken, bv. in deeltijd in alle gevallen onmogelijk is, of dat vrijwilligerswerk wat men zelf graag wil doen onmogelijk is, maar dat moet dan op vrijwillige basis, niet onder dreiging van allerlei sancties.]
Als strikt wordt gekeken naar de regels in de wet, zouden van hen maximaal 400.000 mensen weer kunnen werken. De rest heeft een vrijstelling van de arbeidsplicht omdat ze voor jonge kinderen moeten zorgen of volledig arbeidsongeschikt zijn. Van hen is 40 procent langdurig werkloos.
Tenslotte: Maar hoe dan verder met de ID/WIW-banen? Allereerst moeten deze banen weer echt additionele (aanvullende) banen worden: Eerst werden allerlei banen wegbezuinigd, maar via de achterdeur werden dir soort gesubsidieerde banen weer binnengehaald: Hetzelfde werk werd gedaan tegen een lager loon. Dat moet afgelopen zijn: Waar dat het geval is, moeten die oorspronkelijke reguliere banen weer terugkomen.
Moeten er ID/WIW-banen blijven? M.i. ja, op beperkte schaal. Voor wie?
Voor mensen die wel kunnen werken, maar die niet geschikt zijn voor een
'gewone' baan. M.a.w.: De ID/WIW-banen moeten in een soort 'beschutte
werksfeer' plaats vinden voor mensen die op zich wel werk kunnen
verrichten, maar niet helemaal op het niveau van 'gewone' loonarbeid.
Wel moet het niveau hoger blijven liggen dan het niveau van de
traditionele sociale werkplaats.
Voor mensen die nu een ID/WIW-baan hebben moet gekeken worden of ze MET daarbij een opleiding, cursussen ed. kunnen doorstromen naar regulier werk. Degenen die dat niet kunnen, behouden hun ID/WIW-baan.
Degenen die geen arbeid kunnen verrichten, omdat ze ongeacht hun uitkering in feite arbeidsongeschikt zijn, moeten m.i. een meerjarig 'rustplan' krijgen. Alleen als zij dat zelf willen, kan hun een deeltijd ID/WIW-baan worden aangeboden of kunnen zij vrijwilligerswerk doen. Als zij dat niet willen omdat zij dat niet aan denken te kunnen, zijn er geen sancties mogelijk.
Het komt er dus op neer dat m.i. de mensen met een uitkering plus de mensen die gesubsidieerd werk doen, in drie groepen worden verdeeld, zoals hierboven ruwweg geschetst.
secretaris PEL
We kregen het volgende artikel toegezonden in verband met het uitkomen
van een rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau waaruit bleek
dat 10 jaar lang grote hoeveelheden geld uitgeven aan re-integratie van
mensen zonder betaald werk grotendeels zinloos is geweest...
Uit het Friesch Dagblad van maandag 11/8/2003:
maandag, 11 augustus 2003, Analyse
Zelf actief zoeken biedt de meeste garantie op werk. Want het reïntegratiebeleid kost veel (1,2 miljard euro), maar helpt te weinig mensen aan een baan, luidt de donkere conclusie van het rapport van het SCP, De uitkering van de baan. Het betekent dat het activerende arbeidsmarktbeleid van de overheid drastisch tegen het licht moet worden gehouden op de werking van veel regelingen in de praktijk. Bovendien moeten regelingen voor ouderen stimulerender worden.
JAN WESTERT
Eigenlijk is het rapport over de reïntegratie van mensen met een
uitkering onthutsend. Zelfs in de periode van economisch hoogconjunctuur
hebben verschillende regelingen wel veel geld gekost, maar te weinig
mensen aan een baan geholpen.
Het betekent dat de afstemming van theorie
en praktijk van de regelingen drastisch onder de loep moet worden
genomen. Uitstroombevorderende maatregelen blijken hun effect te missen.
Er is veel geïnvesteerd in een sluitende aanpak voor langdurig werklozen
en in de reïntegratie van mensen in de WAO. Er is enige groei in de
uitstroom, maar de onderzoekers vragen zich daarbij af of die groei niet
vooral te danken is aan de krappe arbeidsmarkt van de laatste jaren.
[Dat is ook mijn vermoeden.]
Ook de mensen die uitgestroomd zijn en nu weer aan het werk zijn, geven aan dat de inspanningen van de instanties (arbeidsbureaus, uitzendorganisaties en re‹ntegratiebureaus) betrekkelijk weinig hebben opgeleverd. De maatregelen tezamen kosten inmiddels 1,2 miljard euro aan subsidiegelden. Het verkrijgen en vergeven van subsidies is een vak apart geworden. Meestal wordt het dan tijd om de effectiviteit van de maatregelen onder de loep te nemen.
[Juist, een vak apart en een nieuwe 'markt' vol met lui die wat meevreten uit de subsidieruif: Een echte slimmerik richtte een aantal jaren terug een re-integratiebureautje op... Wat we zoal horen voor verhalen stemt niet vrolijk: Ze doen bitter weinig. Laatst weer verhaal gehoord over KISS, waar ook de gemeente Leeuwarden een overeenkomst mee heeft. Het verhaal kwam er op neer dat KISS geen fluit uitvoerde bij een overeengekomen traject, maar dat betrokkene alles zelf kon uitvogelen. Enige hulp? Mooi niet. Maar wel vette nota's naar de gemeente Leeuwarden sturen... Dan zijn die clubjes plotseling heel ijverig...]
Er zit een grote spanning tussen de theorie van de regelingen en praktijk van de arbeidsmarkt. In de praktijk gaan mensen die een andere baan zoeken, de schoolverlaters en herintreders voor.
[Dat is simpelweg zoals het altijd al was. De re-integratiegelden richtten zich nooit op de mentaliteit en opvattingen van de werkgever. Die opvattingen bleven zoals ze altijd waren.]
De stimuleringsmaatregelen en activerende verplichtingen hebben mensen met een uitkering niet in een echt betere positie gebracht.
[Daarom komt die activering ook meer over als geziek en getreiter dan als iets wat helpt om betaald werk te vinden. Iemand met een meerjarige bijstandsuitkering wordt vanzelf 'ervaringsdeskundige' en trekt uiteraard zijn/haar conclusies.]
De ex-deelnemers aan reïntegratietrajecten geven aan ook zonder deze maatregelen aan het werk te zijn gekomen. Zelf actief naar werk zoeken, blijkt de beste remedie te zijn, volgens het onderzoek. Maatregelen moeten vooral de doe-het-zelf participatie stimuleren.
[Zelf actief naar werk zoeken wordt echter tegengewerkt door de
re-integratiebureau's en door de bureaucratie: Het re-integratiebureau
ziet zich een klant door de vingers glippen, ofwel geld. Geen klant, geen
declaratie voor 'geslaagde bemiddeling'.
En een 'bemiddeling' heet al
snel geslaagd, al zal het ook zijn naar 'werken met behoud van
uitkering', 'verplicht vrijwilligerswerk' ed. Kortom: Het wordt door een
REA totaal niet op prijs gesteld als iemand er zomaar zelf in slaagt
betaald werk te vinden... Maar de bureaucratie stelt dit tevens niet op
prijs: Per slot staat in 'de regels' dat betrokkene een
re-integratietraject 'moet' doorlopen en dan zal ie dat ook doorlopen en dat niet verzieken door zelf zomaar betaald aan het werk te gaan! Wij
ambtenaren zijn de baas, niet die uitkeringstrekker die ons door de
vingers dreigt te glippen door zijn onhebbelijkheid om zelf zomaar aan
het werk te gaan... Bij het PEL maakten we een aantal keren in concrete
gevallen dergelijke situaties mee.
Als het SCP vindt dat de 'do it yourself' methode van mensen een handje
moet worden geholpen, dan ben ik het daarmee eens.
Eigen motivatie in de zelf gekozen richting naar betaald werk lijkt ook mij altijd nog het
beste, in plaats van allerlei gepluk en getrek van REA's in de
verkeerde richting.]
Het SCP geeft daarmee minister De Geus een flinke duw in de rug, waar hij meent dat er te bezuinigen valt op stimuleringsmaatregelen.
[Dat vraag ik me af: Iets zelf doen betekent niet, dat je niet moet luisteren naar deskundig advies. Een ouderwets en ook goed draaiend Arbeidsbureau waar mensen zitten die weten hoe de arbeidsmarkt in elkaar zit en die snel en zonder veel papiertroep kunnen en mogen handelen in de zin van 'de weg wijzen' zou niets op tegen zijn.]
VakGMV heeft geen overspannen verwachtingen van arbeidsbemiddeling langs de weg van subsidies en experimenten. Dat komt vooral omdat veel van deze regelingen ingewikkeld en traag zijn. De match tussen de baanbieder en baanzoeker vraagt om snelheid. Bureaucratische regels zijn daarbij eerder een sta-in-de-weg dan een stimulans.
[Eigenlijk zijn ze er dus niet op tegen, maar er zit zoveel stroperigheid aan veel subsidies ed. dat het niet werkt. Er wringt behoorlijk wat tussen vraag en aanbod.]
Voor activerende reïntegratie is het belangrijk, dat mensen en bedrijven weten waar ze aan toe zijn. Het is waarschijnlijk niet voor niets dat de afdrachtskorting (Spak) nu juist een maatregel is die wél werkt. Deze regeling maakt het voor bedrijven aantrekkelijker om mensen met een uitkering in dienst te nemen. Het is jammer dat het kabinet van plan is net op deze maatregel te bezuinigen. Juist nu de economie neerwaarts gaat en het voor bedrijven nodig is op de kleintjes te letten, is zo'n stimulans een extra steuntje in de rug.
[Probleem bij dat soort regelingen is dat er toevallig geen werk meer is of dat toevallig betrokkene niet goed voldoet, zodra de regeling die vaak qua tijd beperkt is, ophoudt. Als ontslag niet aan betrokken werknemer zelf verwijtbaar is, zou een werkgever wat mij betreft dan de hele subsidie moeten terugbetalen. Probleem blijft echter dan dat die werkgever dan iemand zou kunnen ontslaan waarvoor geen afdrachtskorting wordt gegeven: Jantje uit de bijstand, maar Pietje er in...]
De minister zou daarom het hele stelsel aan arbeidsstimulerende maatregelen kritisch moeten doorlichten en snoeien in die maatregelen die in de praktijk niet werken. Maatregelen zou den bovendien meer moeten meeademen met de conjunctuur. Bij een sterke economie en krappe markt is het voor de overheid minder nodig om met afdrachtkortingen en subsidies als sponsor op te treden.
Doe-het-zelf
Reïntegratie en bevordering van arbeidsdeelname vraagt vooral om eenvoudige maatregelen, waar de werkzoekende zelf invloed op moet kunnen uitoefenen. Doe-het-zelf beleid moet worden beloond. Het stelsel van uitkeringen is de laatste jaren ook sterk ingericht op sancties en prikkels voor mensen, die niet voldoende inspanning leveren.
[Een terechte opmerking: Iemand die zich suf zoekt naar betaald werk mag wel eens wat positiever behandeld worden!]
In de praktijk hoort VakGMV veel kritiek op deze maatregelen. Als de
papieren maar in orde zijn, zijn het UWV en het CWI snel tevreden.
,,Ik solliciteer om een baan te vinden. Maar in de praktijk lijkt het
soms of je solliciteert om aan je administratieve verplichtingen te
voldoen'', reageerde onlangs een oudere werkzoekende.
,,Bij het CWI weten ze wel dat ik op mijn leeftijd slecht aan de bak
kom, maar de administratie gaat boven alles.''
[Hier wordt de spijker op de kop geslagen: Het gaat niet om de
werkzoekende, het gaat om "het apparaat" ZELF. Soort variant op de
beroemde uitspraak van Marshall McLuhan (1969): "The medium is the
message."? Is het UWV of het CWI zelf nog baas over 'het systeem'?? Ik
betwijfel het.
Marshall McLuhan waarschuwde in 1969 ook: "The future
masters of technology will have to be lighthearted and intelligent. The
machine easily masters the grim and the dumb."]
VakGMV heeft daarom onlangs bij de staatssecretaris voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid gepleit voor regels die ook in de praktijk betekenis hebben en waar niet alleen het controleaspect de boventoon voert.
Uit het SCP-onderzoek blijkt voorts dat voor de hand liggende factoren als een goede gezondheid, recente werkervaring en leeftijd meespelen bij het vinden van werk. Degene die jonger is dan 35 jaar heeft de meeste kans op werk, zo zegt het rapport. Ook een kleine deeltijdbaan helpt bij het vinden van een volwaardige arbeidsplaats. Het zijn de bekende factoren, die niet gemakkelijk met maatregelen zijn te ontkrachten.
[Dit is in feite ook een pleidooi voor het mogen houden van een deel van eventuele bijverdiensten als men een bijstandsuitkering heeft. Die mogelijkheid verdwijnt geheel in de nieuwe bijstandswet, de Wet Werk en Bijstand.]
Maar gelijktijdig vormen ze een aanklacht tegen het overheidsbeleid. Het betekent bijvoorbeeld dat de verplichte sollicitatieplicht voor 57,5-jarigen in theorie wel het arbeidsmarktbeleid voor ouderen ondersteunt, maar in de praktijk slechts een administratieve last oplegt.
[Een terechte constatering: Als een maatregel niet helpt, doe het dan niet. Of gaat het er eerder om mensen wat te zieken en te treiteren hiermee? Zo ja, dan is dit een bedenksel van Haagse 'apparatchik' geweest, van zieke en starre geesten daar achter een burootje.]
Stimuleringsregelingen moeten meer flexibel en op maat worden toegepast. In dit verband kan gedacht worden aan een oplopend reïntegratiebudget, naar mate de uitkeringsduur langer en de leeftijd hoger is. In zo'n beleid past ook een soepeler omgaan met administratieve verplichtingen en afdrachtkortingen naarmate mensen ouder zijn.
[Ik zou niet willen pleiten voor 'soepeler omgaan met', want bij wie moet men dan soepel zijn en bij wie niet? Meteen weer afschaffen die sollicitatieplicht die men wil voor mensen van 57,5 jaar en ouder, maar een RECHT op betaald werk afkondigen met een leeftijdsgerelateerde afdrachtskorting. Ouderen zijn duur, heet het altijd. Op die manier wordt een oudere werknemer die uit de bijstand komt goedkoper.]
Bijverdiensten
Juist voor de oudere werkzoekende met een uitkering, zouden de
mogelijkheden om werk te accepteren met behoud van de herleving van de
uitkeringsgronds lag en bijverdiensten optimaal benut moeten worden.
Dit
soort factoren biedt ouderen, die vaak met een relatief hoog inkomen
werkloos geraken, de mogelijkheid gemakkelijker naar het arbeidsproces
terug te keren.
[Dat klopt: Stel dat iemand toch het werk niet aankan, bv. iemand die daarvoor een gedeeltelijke WAO-uitkering had. Via dat werk vervolgens in de bijstand belanden met als gevolg het moeten 'opeten' van het eigen huisje, maakt diegene begrijpelijkerwijs voorzichtig alvorens weer betaald werk te gaan proberen na bv. 10 jaar WAO.]
Uit het rapport blijkt dat verbetering van inkomen geen doorslaggevende reden is om weer aan het werk te gaan. In de praktijk geven mensen aan best bereid zijn een baan te accepteren die financieel minder is.
[Hier wordt een bekend 'rechts' fabeltje lekgeprikt door het SCP, nl. dat het verschil tussen loon en uitkering veel te klein is en dat daarom vel mensen met een uitkering niet WILLEN werken...]
Juist bij werkloosheid maken veel mensen al een forse inkomensachteruitgang door. De werkloosheidsuitkering ligt op 70 procent van het laatstverdiende loon. Bovendien geldt een maximum-dagloon, waardoor juist in de hogere inkomensgroepen de klap soms nog veel harder is aangekomen.
[Juist! Maar al te vaak wordt vergeten dat WW of WAO (80-100 procent) betekent dat men 30 procent VERLIEST van het laatstverdiende loon! En dat is veel, vooral als men een baan had waar men meer verdiende dan het minimumloon!]
Het accepteren van een nieuwe baan, of deeltijdbaan tegen lager inkomen vraagt dan om duidelijke garanties en stimulansen. Mensen, die zelf actief hun mogelijkheden aftasten, mogen daarvoor ook een zekere beloning of garantie ontvangen.
Jan Westert is voorzitter van VakGMV, de vakorganisatie voor christenwerknemers, onderdeel van christennetwerk GMV, waartoe ook TopGMV voor ondernemers en managers en JongGMV (jongeren tot 26 jaar) behoren.
Ter aanvulling op het bericht over het rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) die concludeerde dat het re-integratiegedoe in veel gevallen feitelijk weggegooid geld is, een bericht uit de Leeuwarder Courant van donderdag 28/8/2003 waarin wordt bericht:
LEEUWARDEN- Zes van de tien mensen met een gesubsidieerde baan in
Noord-Nederland komen weer terug in de bijstand.
De vakcentrale FNV, die dit heeft becijferd, vindt dat "een
schrikbarend hoog percentage". Bovendien maakt de bond zich
zorgen over de snelle afbraak van het aantal in- en doorstroombanen.
Vakbondsman Harm Brouwer noemt het verontrustend dat de rechtstreekse
terugkeer van gesubsidieerd werk naar een uitkering snel toeneemt.
[Maar dat was te voorzien: Bezuinigingen op ID/WIW-banen met daarnaast een fors teruggelopen economie betekent simpelweg dat doorstromen naar ongesubsidieerd werk uiterst lastig is geworden.]
De eerste drie maanden van dit jaar ging het nog om 48 procent van de
uitstromers, maar in april en mei was het opgelopen tot 61 procent.
"Dit kan toch nooit de bedoeling zijn van het kabinet", aldus Brouwer.
Maandelijks stromen ongeveer 150 mensen in Noord-Nederland uit een
gesubsidieerde baan. Bijna de helft van die banen wordt niet weer
opgevuld. Slechts twee op de tien uitstromers slagen erin een reguliere
baan te bemachtigen en beantwoorden zo aan het doel van de regeling.
[Dus maar 20 procent van de mensen die uit een ID-baan komen, vindt
'gewoon' werk. Tachtig procent belandt dus eventueel na een WW-periode
in de bijstand of krijgt (bij een partner die meer verdient dan
bijstandsniveau) helemaal geen uitkering. Ziedaar het resultaat van de
ID-banen. Maar geen nood: De regering en diverse gemeenten hebben al
lang een nog goedkoper alternatief uitgebroed:
Zie de bijstand als een
werkgevers/werknemers arbeidsverhouding en doe alsof de bijstand loon
is...
In Amsterdam komt het busje zo, om je op te halen voor "werken
met behoud van uitkering" ofwel dwangarbeid.
Het wordt tijd dat het
busje in, laten we zeggen de Jordaan, eens even op z'n kant wordt
gezet...]
Enige relevante links:
"Bijstand/Een plicht tot werk"
Artikel uit dagblad Trouw van 22/5/2003.
"Brok: 'Jeugd zonder werk in ID-banen'."
Artikel uit de Leeuwarder Courant
van 4/6/2003 plus diverse onderwerp-gerelateerde berichten.