Ontvangen d.d. 8/7/2003 van het FSU:
Rapportje over
de meldingen bij het FSU over "verplicht" vrijwilligerswerk.
Onderstaand bericht kwam bij het PEL binnen. Vereniging PEL is lid van
het FSU, het Fries Samenwerkingsverband Uitkeringsgerechtigden.
In de meldingen zitten ook 2 meldingen verwerkt die binnenkwamen bij het
PEL. Als nl. de meldlijn stopte om 15.00 uur namen wij dit via ons
telefoonnummer over tot 20.00 uur.
Hieronder de ingekomen tekst:
Beste mensen,
hierbij - in de bijlage - het overzicht van de meldingen over verplicht vrijwilligerswerk. Het Friesch Dagblad (journaliste Ines Jonker) maakte er een artikel van, dat geplaatst wordt in de editie van 9-07.
Groet van Nanne de Jong.
Periode meldingen: van 14 mei tot 27 juni 2003
Binnenkomst meldingen: bij het provinciaal Meld- en Informatiepunt Sociale Zekerheid Fryslan van het FSU Melders geattendeerd door: advertenties in Leeuwarder Courant en Friesch Dagblad (14 mei 2003) persberichten in Huis aan Huis bladen (week 21) Aantal bruikbare meldingen: 14 (31 meldingen totaal over reïntegratie-ervaringen) Geslacht melders: 7 vrouwen en 7 mannen Woongemeenten melders: Leeuwarden 7 personen Heerenveen 2 personen Franekeradeel 2 personen Dongeradiel 1 persoon Smallingerland 1 persoon Tytjerksteradiel 1 persoon Uitkering melders: Bijstand: 9 personen WAO en Wajong: 2 personen WW: 2 personen geen: 1 persoon Naar aanleiding van welk contact?: Reïntegratiebedrijf 10 personen Contactambtenaar Sociale Zaken gemeente: 2 personen Medewerker UWV (bedrijfsvereniging): 1 persoon Opdrachtgever voor trajectbegeleiding: gemeente 10 x UWV 3 x
Aard van de melding
* Man, tussen 23 en 50 jaar, bijstandsuitkering. Vier gesprekken met Reïntegratiebedrijf. Tijdens gesprek wordt steeds gerookt door medewerker Reïntegratiebedrijf, ondanks verzoek melder om dat niet te doen. In vierde gesprek draagt medewerker melder op om vrijwilligerswerk te gaan verrichten. Hij moet zoeken naar vacatures bij vrijwilligersvacaturebank en daarna rapporteren. Op een invulformulier moeten de uren vrijwilligerswerk aangegeven worden. Dreiging door medewerker met sanctie op uitkering als melder niet mee wil werken.
* Vrouw, tussen 23 en 50 jaar, bijstandsuitkering. Gesprek met
Reïntegratiebedrijf.
Medewerker draagt melder op om vrijwilligerswerk te doen en benadrukt
dat dit verplicht is. Moet dat 16 uur per week doen. De uren moeten
aangekruist worden op een formulier. Twee weken vrijwilligerswerk gedaan
bij museum. Moest schoonmaakwerk en buffetdiensten doen in een
onaangename werksfeer. Gestopt en zelf ander vrijwilligerswerk gezocht.
Werkt nu met plezier bij belangenorganisatie.
* Man, 53 jaar, Wajong-uitkering (arbeidsongeschiktheidsuitkering voor vroeggehandicapten). Sinds 1978 blijvend en volledig arbeidsongeschikt. Krijgt brief van Reïntegratiebedrijf om zich te melden voor gesprek over vrijwilligerswerk. De toonzetting suggereert dat dit verplicht kan worden, omdat een traject richting betaald werk niet mogelijk is.
* Vrouw, 51 jaar, WW-uitkering (na te zijn goedgekeurd vanuit de
WAO). Medewerker UWV draagt haar op om 8 uur per week vrijwilligerswerk
te gaan doen in zorgcentrum. Melder vindt dat heel belastend:
ze heeft behoorlijke beperkingen en moet veel rusten. Durft niet te weigeren en is begonnen.
* Man, tussen 50 en 65 jaar, bijstandsuitkering. Moet van
Reïntegratiebedrijf gedurende een half jaar 8 uur per week
vrijwilligerswerk doen, in het kader van een traject richting betaald
werk. Medewerker meldt dat het reïntegratiebedrijf hiermee ook kan
'scoren', geen activiteit betekent geen geld voor het bedrijf.
Er is
geen formele beslissing van de gemeente, zodat melder niet in bezwaar
kan gaan. Doet het onder protest.
* Man, tussen 50 en 65 jaar, WW-uitkering. Gesprek met
Reïntegratiebedrijf.
Medewerker vindt dat melder een goede uitkering heeft, waar wel "iets
tegenover mag staan".
Gesprek heel onaangenaam. Medewerker van het
Reïntegratiebedrijf heeft geen interesse voor eigen ideeën van melder en
draagt op om vrijwilligerswerk te gaan doen. Uren moeten op formulier
genoteerd worden. Melder heeft geprotesteerd bij opdrachtgever UWV, met
succes. Hij gaat naar ander Reïntegratiebedrijf, dreiging verplicht vrijwilligerswerk is van de baan.
* Man, tussen 23 en 50 jaar, bijstandsuitkering. Gesprek met medewerker Reïntegratiebedrijf. Medewerker heeft intakegegevens ('KWINT'= Kwalitatieve Intake) van CWI niet gelezen, wil dat ook niet en houdt eigen intakegesprek. Wensen en eigen ideeën van melder worden genegeerd en niet opgenomen in formulieren. Medewerker dreigt dat melder verplicht vrijwilligerswerk moet doen, zoniet dan volgt korting op de uitkering. Melder dient klacht in bij Reïntegratiebedrijf. Krijgt andere medewerker.
* Vrouw, 35 jaar, bijstandsuitkering. Is vanwege de handicap
beoordeeld voor de WSW (Wet Sociale Werkvoorziening) en toegelaten tot
de WSW-personenkring. Is geplaatst op de wachtlijst. Telefonisch
opgeroepen door medewerker sociale dienst. Melder krijgt te horen dat ze
vrijwilligerswerk moet verrichten om 'arbeidsgewenning' op te doen.
Melder voelt zich onder druk gezet.
* Man, 60 jaar, bijstandsuitkering. Is vrijgesteld van
sollicitatieplicht (vanaf 57,5 jaar).
Medewerker sociale dienst deelt hem in gesprek mee dat hij op zoek moet
naar vrijwilligerswerk. Hij doet daarmee 'arbeidsritme' op en 'maakt zich nuttig'.
* Vrouw, 52 jaar, bijstandsuitkering. Zonder resultaat heeft ze drie jaar terug traject met scholing gevolgd. Nu weer gesprek met Reïntegratiebedrijf. Medewerker draagt haar op om vrijwilligerswerk te doen gedurende 20 uur per week. De medewerker geeft ook aan wat voor vrijwilligerswerk geschikt voor haar is: gezelschapsdame in verzorgingstehuis. Melder is het onder protest gaan doen.
* Vrouw, leeftijd onbekend, bijstandsuitkering. Gesprek met
medewerker sociale dienst.
Medewerker meldt dat ze aan de slag moet met vrijwilligerswerk, in het
kader van de 'sociale activering'. Melder is vrijwilligerswerk gaan
doen, maar heeft daar aangepaste stoel voor bureauwerk nodig. Sociale
Zaken wil niet meewerken om zo'n stoel te krijgen. Op protest van melder
volgt mondelinge dreiging door medewerker dat gekort kan worden op de uitkering.
* Man, 50 jaar, al 25 jaar gedeeltelijk arbeidsongeschikt (WAO en
aanvullende bijstand). Gesprek met Reïntegratiebedrijf.
Medewerker zegt
dat melder vrijwilligerswerk moet doen. Krijgt formulier waarop aantal
uren (16 per week) ingevuld moet worden. Medewerker dreigt dat gekort
wordt op de uitkering als melder weigert. Melder protesteert en stelt dat hij afspraken wil over arbeidsvoorwaarden. Hij weigert om formulier
in te vullen. Wacht nu reactie af van UWV.
* Vrouw, 40 jaar, bijstandsuitkering. Gesprek met Reïntegratiebedrijf.
Medewerker vertelt dat melder vrijwilligerswerk moet doen in het kader
van een traject richting betaald werk. Zoniet, dan zal een sanctie
volgen op de uitkering. Melder reageert verontwaardigd en stelt dat - als het echt gaat om meer kansen op betaald werk - een scholing veel
zinvoller is. Wacht reactie (mogelijke sanctie?) af van gemeente.
* Vrouw, leeftijd onbekend, geen uitkering. Reageert op artikel over verplicht vrijwilligerswerk in Franeker Courant. Wil kwijt dat ze verplichting wel een goede zaak vindt. Argumenten: je komt weer onder de mensen, je kunt iets terugdoen in ruil voor de uitkering, je vergroot de kansen op betaald werk. Vindt term 'vrijwilligerswerk' onjuist, het zou 'samenlevingswerk' moeten heten.
Conclusies FSU
1. Het aantal meldingen over ervaringen met verplichting tot vrijwilligerswerk is relatief gering. Onduidelijk is of het feitelijk betekent dat deze verplichting weinig voorkomt, of dat sprake is van een subtiele druk (geen reden om te melden) of dat personen in dit stadium (er zijn nog geen sancties getroffen) nog niet melden.
2. Er is sprake van dreiging in gesprekken met medewerkers, maar in geen enkele geval is daadwerkelijk een sanctie toegepast. Mensen worden onder druk gezet en weten niet wat hun rechten zijn of dat ze kunnen weigeren. Hier is sprake van machtsmisbruik.
3. In de meeste gevallen betreft het medewerkers van
Reïntegratiebedrijven. De diensten van deze bedrijven worden ingekocht
door gemeenten of het UWV, de opdrachtgevers. In veel gevallen gebeurt
dit volgens het principe: No cure, no pay.
De commerciële
Re‹ntegratiebedrijven hebben dus belang bij resultaat, daar worden ze
door de opdrachtgever 'op afgerekend'.
Vrijwilligerswerk als onderdeel
van een traject brengt geld in het laatje. Het lijkt een reden om
personen onder druk te zetten om een vrijwilligerswerktraject te volgen.
4. In veel situaties wordt de medewerker van het Reïntegratiebedrijf als
kille beoordelaar ervaren en niet als dienstverlener of ondersteuner.
Dat zegt iets over de bedrijfsvisie of over de stijl en werkaanpak van
de medewerker. Zes meldingen betroffen eenzelfde Reïntegratiebedrijf
(waar ook met urenformulieren wordt gewerkt), daar is dus het
bedrijfsbeleid een aanwijsbare reden.
Het FSU heeft over dit bedrijf
een klacht ingediend bij het UWV. Het UWV zal maatregelen treffen.
5. Opvallend in veel gesprekken is dat weinig aandacht gegeven
wordt aan de eigen wensen en ideeën van de persoon.
Het FSU vindt - en dat wordt nogal 's beaamd door Reïntegratiebedrijven - dat de cliënt de
regie zou moeten voeren over de eigen reïntegratie en dat zijn ideeën
uitgangspunt behoren te zijn. Op deze manier is motivatie de basis voor
de verdere stappen en wordt de persoon gerespecteerd en geactiveerd.
6. Het vrijwilligerswerk wordt blijkbaar als alternatief opgevoerd ter
vervanging van andere mogelijkheden op betaald werk of als een aanloop
naar mogelijk betaald werk. Een kale verplichting (of een dreiging
daartoe) zonder begeleidende steun of voorzieningen vindt het FSU ongepast. Er moet wederkerigheid zitten in afspraken over een traject:
inspanningsverplichtingen voor beide partijen!
7. De melders zijn over het algemeen ouder, velen boven de 50 jaar.
Hun
arbeidsmarktkansen zijn niet groot. Vrijwilligerswerk is zeker niet een
doelmatig instrument voor deze groep om de kansen te vergroten!
8. Vrijwilligerswerk opleggen aan mensen die op de wachtlijst staan voor plaatsing in de WSW is ronduit schandalig, een merkwaardige vorm van bezigheidstherapie.
9. Het FSU zal de meldactie herhalen als de nieuwe Bijstandswet wordt ingevoerd (waarschijnlijk per 1 januari 2004). In deze nieuwe wet wordt een verplichting tot vrijwilligerswerk (aangeduid met 'onbetaalde arbeid') opgenomen.
10. Het FSU zal de resultaten van de huidige meldactie voorleggen aan de betreffende gemeenten, het UWV en de Reïntegratiebedrijven.
Leeuwarden, 30 juni 2003.N.B.: Bij punt 4 van de conclusies gaat het om de Alexander Calder groep.
N.a.v. punt 6 van de conclusies: Het FSU begint hier m.i. wat te
'draaien': Is verplicht vrijwilligerswerk dan plotseling wel ok als er
WEL begeleidende steun is of voorzieningen zijn?! En "wederkerigheid in
afspraken over een traject"?
Er is helemaal geen inspanningsverplichting
voor iemand met een uitkering om op commando van een REA of soos maar
'verplicht' vrijwilligerswerk te zoeken!
Zie ook op onze website:
http://home.wanadoo.nl/verpel/geld/219ksu-fldr.html
Folder: Vierkante cirkels bestaan niet!
http://home.wanadoo.nl/verpel/geld/232vvrybrok.html
Zie in dat bericht de notitie: "Werken met behoud van uitkering."