Uit de Aanpak Nieuwsbrief van december 2002 van de Sociale Alliantie te Utrecht.
In de 'Aanpak Nieuwsbrief' van december 2002 van de Sociale Alliantie te Utrecht vonden we het volgende artikel:
Als het jongste kind van een alleenstaande ouder met een
bijstandsuitkerlng 18 jaar wordt, wordt het inkomen van deze
ouder van de ene op de andere dag met minimaal 20% gekort. Dat
is voor veel ouders een groot probleem: al jaren leven met je
kinderen van te weinig geld, en vervolgens nog eens, soms wel
300 tot 400 euro, inleveren. Dit probleem is al vaker bij het
ministerie onder de aandacht gebracht, maar daar verschuilt men
zich achter formele regels en doet niets voor deze vrouwen. Wel
wordt verwezen naar de beleidsvrijheid van gemeenten om in het
kader van de bijzondere bijstand tijdelijk een aanvullende
uitkering te verstrekken.
[Als het jongste kind 18 wordt, is dit kind meerderjarig en dan valt de
ouder terug van een een-ouder-uitkering Abw op een
alleenstaanden-uitkering Abw. Dus van 90 procent WML (Wettelijk Minimum
Loon) naar 70 procent WML. Alles wat het kind zelf verdient (bijbaantje)
of recht op krijgt (bv. studiefinanciering) wordt nog eens gekort op die
alleenstaandenuitkering van de ouder...
Dat betekent dat twee personen
op 1 adres het mogen doen met een totaalbedrag qua inkomsten wat precies
even hoog is als 1 alleenstaandenuitkering.
Kortom: Alles wat het kind qua inkomsten zelf krijgt, wordt gekort op de
alleenstaanden bijstandsuitkering van de ouder.
De nieuwe Wet Werk en Bijstand die naar verwachting op 1/1/2004 wordt
ingevoerd wijzigt aan de huidige situatie niets ten goede:
Daar staat in artikel 4 lid a:
"In deze wet en de daarop rustende bepalingen wordt verstaan onder:
a. alleenstaande: de ongehuwde die geen tot zijn last komende kinderen
heeft en geen gezamenlijke huishouding voert met een ander tenzij het
betreft een bloedverwant in de eerste graad;"
Om uit te vinden wat wordt verstaan onder 'geen tot zijn laste komende kinderen' kijken we weer in de nieuwe Wet Werk en Bijstand bij artikel 4c lid e:
"e. ten laste komend kind: het kind jonger dan 18 jaar voor wie de alleenstaande ouder of de gehuwde aanspraak op kinderbijslag kan maken."
Wordt het kind dus 18, dan geen kinderbijslag meer en komt het kind volgens deze wet niet meer ten laste van de ouder en is volgens een andere wet het kind een volwassene. Er zijn dan dus plotseling twee volwassenen op 1 adres en ouder plus kind zijn dus elk 'alleenstaande' geworden. En omdat geacht wordt dat de alleenstaande (ouder) de bestaanskosten wel kan delen wordt de ouder gekort met alles wat het kind qua geld krijgt.
Enerzijds is dus feitelijk nog steeds sprake van een een-ouder-gezin
maar dat een-ouder-gezin moet het gezamenlijk doen met 70 procent WML
(Wettelijk Minimum Loon)...
De a-sociale 'oplossing' is dan:
Gooi het volwassen kind de deur uit...
En dat gebeurt soms ook uit pure (geld)nood!
Het rare is dat artikel 12 van de nieuwe Wet Werk en Bijstand spreekt
over de onderhoudsplicht van de ouder(s) voor het kind van 18,19 en 20
jaar dat voor de 'noodzakelijke kosten van het bestaan' bij die ouder(s)
moet aankloppen, behalve als 'de middelen van de ouders daartoe niet
toereikend zijn'.
Maar die middelen worden nu juist geacht WEL
toereikend te zijn, anders was de uitkering van de ouder niet 70
procent van het WML geweest...
En ook al zou dat kind bijzondere
bijstand krijgen, wat baat het?
Dat wordt meteen weer gekort en zo
draait men in een cirkel rond. Ook een eventuele studie van het kind met
eventuele studiefinanciering treft meteen de ouder in de portemonnee,
alsof studeren geen extra kosten met zich meebrengt.
Dus: Als het op betalen door de overheid aankomt is men alleenstaande,
maar als het op de onderhoudsplicht van de ouder aankomt is men weer een
een-ouder-gezin...
Behalve dat het eenoudergezin waarvan het kind 18 wordt achteruit gaan
qua uitkering van 90 procent naar 70 procent WML, valt de ouder ook nog
in een andere tabel voor de huursubsidie, nl. de slechtere
alleenstaandentabel...
De achteruitgang is dus veel groter dan 20
procent...]
Vanuit het project Aanpak is een bijeenkomst georganiseerd
om de problemen die vrouwen (want het betreft voornamelijk
vrouwen die alleen de zorg voor kinderen hebben) door deze
regeling hebben in kaart te brengen. De problematiek bleek veel
ingewikkelder te zijn dan in eerste instantie werd ingeschat.
Dat heeft te maken met de ingewikkelde opbouw van een
bijstandsuitkering en met gemeentelijke beleidsvrijheid.
De landelijke regels
Sinds de invoering van de Nieuwe Bijstandswet heeft
iedere bijstandsgerechtigde recht op 50% van het wettelijk
minimumloon. Daarnaast is er een aantal regels voor het
vaststellen van toeslagen.
Als iemand alleenstaand is en kosten
niet kan delen, is er een toeslag van 20%; het totaal van de
uitkering komt dan op 70%. Als je kinderen te verzorgen hebt
- alleenstaand ouder bent - heb je recht op een extra toeslag van
20% voor kinderen tot 18 jaar.
Op het moment dat je jongste
kind 18 jaar wordt, ben je voor de uitkerende instantie weer
alleenstaande en wordt je uitkering weer 70% van het
wettelijk minimumloon.
Wat is dan het probleem?
De redenering van de overheid is dat kinderen van 18 jaar en
ouder een zelfstandig inkomen hebben en daarom niet
meer door hun (alleenstaande)ouder onderhouden hoeven te worden. Vaak is
dat ook zo: het kind studeert en krijgt een studiebeurs, verricht
betaalde arbeid en heeft daaruit inkomsten, of volgt een
opleiding gecombineerd met betaalde arbeid.
(De enige
uitzondering hierop vormt het kind dat 18 jaar is en nog
voortgezet onderwijs volgt, dat heeft geen inkomen).
Het probleem zit met name rondom de alleenstaanden toeslag van
20%.
Die is er alleen als de 'noodzakelijke kosten van bestaan'
met niemand gedeeld kunnen worden.
Gemeenten zijn vrij om de
criteria te bepalen. Veel gemeenten vinden dat de ouder de
noodzakelijke kosten van bestaan kan delen met een kind van
18+.
Dat betekent dat kinderen van hun inkomsten
verondersteld worden bij te dragen aan het 'gezinsinkomen'.
[Dus: Basisuitkering 50 procent plus alleenstaandentoeslag 20 procent
WML maakt 70 procent WML en daar weer af: Inkomsten kinderen want die
moeten weer bijdragen aan het 'gezinsinkomen'.
Let op: Dus NU vormen
ouder plus meerderjarig kind weer WEL een gezin... Je zou bijna
cynisch zeggen: Waar blijft dan die 100 WML ofwel een bijstandsinkomen
voor een gezin?!]
Dat wordt door veel ouders als onrechtvaardig gezien. Als je kind
bijvoorbeeld studeert en een bijbaantje heeft dan moet het van
dat bijbaantje geld aan die ouder afstaan: want die wordt
extra gekort wegens het kunnen delen van de noodzakelijke
kosten.
Die korting komt bovenop de korting die al plaats vindt
van 20%; de achteruitgang van 90% van het wettelijk
minimumloon naar 70% als het jongste kind 18 wordt.
Als ouder moet je dus aan je kind geld gaan vragen om te kunnen
leven. Deze dwang in de ouder-kind relatie is voor
veel vrouwen onverteerbaar:
"je moet je hand ophouden bij je
kind".
Maar omgekeerd doet het ook pijn. Kinderen van
bijstandsouders worden anders behandeld dan kinderen van niet
bijstandsouders. Deze laatsten mogen bijvoorbeeld veel
bijverdienen of goed verdienende banen hebben zonder dat dit
enig gevolg heeft voor het inkomen van de ouders. Bij
bijstandsouders heeft dat wel consequenties.
Daarbij komt ook nog
eens dat de inkomens van deze kinderen van invloed zijn op de
hoogte van de huursubsidie. Als het kind meer dan EUR 350 per maand
verdient gaat de huursubsidie met rasse schreden omlaag.
Zo kan het inkomen van deze alleenstaande bijstandsouder van de ene op de andere maand 300 tot 400 euro lager worden. En tegelijkertijd worden kinderen van bijstandsouders 'gedwongen' hun ouder mee te onderhouden en dat is iets heel anders dan kostgeld vragen.
Ouders die kostgeld vragen
aan hun kind zijn niet voor de noodzakelijke kosten van bestaan
afhankelijk van hun kinderen.
Toeslag voormalige alleenstaande ouders
Veel gemeenten hebben in het kader van de bijzondere bijstand
een regeling gemaakt om deze forse achteruitgang in inkomen
(tijdelijk) te verzachten. De criteria verschillen echter per
gemeente. Wat ze gemeen hebben is dat ook in deze regeling het
inkomen van de ouder en het kind gekoppeld worden. Vaak neemt
men als norm de 'gehuwdennorm': alleen als ouder en kind samen minder inkomen hebben dan gehuwden met een bijstandsinkomen komt men in
aanmerking voor deze verzachtingsmaatregel. Zo worden ouder en kind
gelijkgesteld met gehuwden. Dat is geheel voorbij gaan aan hoe ouders en
kinderen hun relatie ervaren en invullen.
[Dat is waar, maar de uitkering van een eenoudergezin met een kind
jonger dan 18 bestond uit: 90 procent WML plus kinderbijslag plus een
hogere huursubsidie, dus is het verdedigbaar dat men niet 'repareert tot
90 procent WML' maar daar 10 procent bij compenseert. Vermoedelijk
gebeurt dit m.b.v. de bijzondere bijstand.]
Oplossing
De belangrijkste oplossing is de ontkoppeling van inkomens.
Alleenstaande ouders willen dat hun kinderen net als alle andere
kinderen worden behandeld: laat ze hun inkomen houden en verplicht hen
niet om hun alleenstaande ouder (moeder) mee te onderhouden. Een
studerend kind met een bijbaantje moet dat geld bijvoorbeeld kunnen
gebruiken om de lening (noodzakelijk naast de basisbeurs om te kunnen
studeren) te verlagen of zelfs te vermijden.
De Sociale Alliantie heeft een brochure in voorbereiding. Daar komt deze ingewikkelde en brede problematiek uitgebreid aan de orde, worden oplossingen geschetst en de verhalen van vrouwen en hun kinderen verteld. Deze brochure zal in januari verschijnen.
Juul BartenAanpak Nieuwsbrief " Sociale Alliantie" december 2002
N.B.: Heb inmiddels begrepen dat de brochure waarover hier wordt gesproken op 20/2/2003 bij de drukker wegkomt en dan klaar is.
Maar hoe zit het nu in Leeuwarden? Ik heb uit voorbeelden begrepen dat
hier slechts 70 procent WML wordt gegeven en dat alle bijverdiensten,
studiebeurs enz. van het kind daarop gekort worden. Ouder plus kind van
18 jaar of ouder komt dus nooit hoger dan 70 procent WML...
Wat zou er moeten gebeuren? De beste remedie is ingrijpen in het concept
voor de nieuwe Wet Werk en Bijstand. Dat moet landelijk via de Tweede
Kamer. Maar hoe wijzigen? Onderhoudsplicht van de ouder voor een kind
van 18 t.m. 20 jaar schrappen maar het kind de eigen inkomsten laten
houden? Op zich aan de karige kant, want per slot moeten onder een dak
twee volwassenen eten en leven.
In zoverre is er geen verschil tussen partners en een ouder met een volwassen kind.
Wat zou men in tussentijd plaatselijk kunnen doen qua 'reparatiewerk'?
Hetzelfde doen als sommige andere gemeenten en een een-ouder-gezin met
een kind van 18, 19 of 20 jaar bijzondere bijstand geven totdat men
gezamenlijk uitkomt op 100 procent WML?
Of simpelweg een eenoudergezin met een kind in die leeftijd weer tot
eenoudergezin uitroepen en 90 procent WML aan de ouder geven en zorgen
dat ouder plus kind samen uitkomen op 90 procent WML?
Hoe het ook moet, makkelijk is de oplossing niet. Ook is van belang:
Hoeveel eenoudergezinnen in de gemeente Leeuwarden bevinden zich in deze
door de regelgeving veroorzaakte noodsituatie? Dat zou Sociale Zaken
m.i. redelijk makkelijk uit haar klantenbestand moeten kunnen halen.
Secretariaat P.E.L.