Verzonden d.d. 21/12/2002 naar mailinglijst 'LIST.BAANLOOS':
'Armoe moet mensen aan het werk helpen'
Uit het decembernummer 2002 van het Amsterdamse werklozenblad MUG.
Ondanks dat een wetsontwerp om te komen tot een nieuwe bijstandswet door
de Tweede Kamer 'controversieel' was verklaard, wat betekent dat een
deel van de Kamer vindt dat een demissionair kabinet niet zulke
ingrijpende zaken moet aanpakken, omdat je daarvoor een 'echt' kabinet
moet hebben, heeft het kabinet Balkenende gedaan alsof ze nog gewoon kan
doorregeren en heeft het wetsontwerp op 6/12/2002 voor advies naar de
Raad van State gestuurd. Tot nu toe was het altijd een 'gentlemans
agreement' bij elk demissionair kabinet om onderwerpen die de oppositie
controversieel vond, even te laten rusten totdat er weer een nieuwe
regering zat. Staatsrechtelijk was dit echter niet afdwingbaar en dat
wreekt zich nu, nu m.n. het CDA weer 87 dagen aan de macht heeft
geroken...
Volgens sectormanager Oebele Herder van de sociale dienst te Leeuwarden,
die deze Wet X zoals hij voorlopig heet al een tijdje in bezit had, was
het wetsontwerp nog geheim, maar dat lijkt me onzin. Geheim of niet,
kennelijk heeft het blad MUG de Wet X al door de handen gehad en heeft
het PEL via derden de wettekst plus de bijbehorende Memorie van
Toelichting ook. We zijn bezig e.e.a. te bestuderen. Hieronder alvast
een artikel over het wetsontwerp uit het Amsterdamse werklozenblad MUG
van december 2002:
Marco Ploeger
Het kabinet Balkenende heeft een ontwerp gemaakt om de Algemene
Bijstandswet te vereenvoudigen. Gemeenten krijgen voortaan volledige
financiële verantwoordelijkheid. Alle bijstandsgerechtigden moeten zo
snel mogelijk aan het werk.
Wie werk weigert, moet dat direct in de
portemonnee voelen middels een korting op de uitkering.
De Cliëntenraad
kon ternauwernood kritische kanttekeningen plaatsen. Daar heeft het
kabinet eigenlijk geen tijd voor.
[M.i. wil het demissionaire kabinet de wet er nog voor de verkiezingsdag
doorheen drukken. Laten we hopen dat de Raad van State collectief de
griep krijgt...]
Gemeenten worden volledig verantwoordelijk voor de uitvoering van de
wet en voor de financiële consequenties van die uitvoering.
De nieuwe
wet, aangeduid met de mysterieuze benaming: 'wet X', moet in plaats
komen van de Algemene bijstandswet, de IOAW, de IOAZ, de WIW en het
besluit ID-banen.
[De IOAW waarvan minister De Geus van sociale zaken zei dat dat de
uitkering was die gedeeltelijk arbeidsongeschikten zouden krijgen, toen
hij aanvankelijk wat zat te draaien over de uitgelekte nieuwe
concept-wet WAO, toen de SP hem daarover aanviel, bestaat dus straks
niet eens meer... De IOAW is even hoog als de Abw, maar men hoeft in de
IOAW de eigen woning niet 'op te eten'.]
Het betekent meer beleidsvrijheid voor gemeenten, bijvoorbeeld voor het
behoud van gesubsidieerde banen.
[Er wordt fors bezuinigd op de ID/WIW-banen en alle ID-banen die er in
de toekomst nog zijn, worden uitsluitend tijdelijke banen. De huidige
slag om de Leeuwarder ID/WIW-banen waarvan er zo'n 263 stuks nu
alvast maar door wethouder Brok en het College van B en W worden
wegbezuinigd, wordt op dinsdagavond 7 januari 2003 voortgezet in de
commissie Welzijn.]
De wetswijziging is ook goedkoper voor de gemeenten. Er komen minder
regels, minder rapportageverplichtingen en minder administratieve
lasten. Toch lopen gemeenten ook meer risico met deze plannen.
Als het
bijvoorbeeld slechter gaat met de economie en de werkloosheid neemt toe,
dan moeten de gemeenten zelf het geld voor de uitkeringen ophoesten.
[Dat zou bv. gezien het verdonderjagen van geld in Leeuwarden - voor de
sloop en nieuwbouw in de Vegelinbuurt wordt bv. de Algemene Reserve van
Leeuwarden fors aangesproken - bij een stijgend aantal mensen in de
bijstand, wat niet denkbeeldig is gezien de economische ontwikkelingen,
kunnen betekenen dat Leeuwarden alleen om een deel van de
bijstandsuitkeringen te kunnen betalen, zo nu en dan een greep moet doen
in die Algemene Reserve...]
Gemeenten krijgen een budget dat onderverdeeld is in een 'werkdeel' en
een 'inkomensdeel'. Het werkdeel is bestemd voor reïntegratie.
Wat de
gemeente daarvan overhoudt, moet terug naar de staatskas.
Het
inkomensdeel is bestemd voor de uitbetaling van uitkeringen.
Wat de gemeente daarvan overhoudt, mogen ze houden.
Wat ze tekortkomen, moeten ze zelf aanvullen.
[Het wordt in feite één fonds met daartussen een sluis die maar naar één
kant open kan, nl. van een budgetoverschot op de bijstandsuitkeringen
naar het werkdeel, maar niet andersom. In het theoretische geval dat het
fondsdeel 'uitkering' een overschot heeft, is het daarom m.i. slimmer
om, hoe vreemd dat ook lijkt, dit maar geoormerkt te parkeren in de
Algemene Reserve voor het geval dat het fondsdeel 'uitkering'
ontoereikend is. Want het is wel zo en blijft zo, dat de gemeente wel
gehouden is de bijstandsuitkering van iemand te betalen als hij/zij daar
recht op heeft en niet kan zeggen: "Sorry, ons budget is op..."]
Er worden door het rijk geen eisen meer gesteld aan de uitvoering van
de bijstandswet. De hoogte van de normuitkering (vijftig procent van
het wettelijke minimumloon) blijft gehandhaafd. Maar daar is alles mee
gezegd.
In het huidige stelsel hebben alleenstaanden en
eenoudergezinnen recht op wettelijk gemaximaliseerde toeslagen.
Dat
recht vervalt. De gemeente kan dus in de toekomst besluiten de hoogte
van de toeslag naar beneden te schroeven als ze daar aanleiding toe
ziet.
[Dit is een punt waar de wettekst niet zo helder over is. Zullen we
verder proberen uit te puzzelen. Overigens is het nu ook al zo dat een
gemeente de toeslag kan verlagen als ze vindt dat daar aanleiding toe is
en tot nu toe was die aanleiding dan de fictie dat iemand zijn/haar
bestaanskosten wel met anderen kan delen, bv. kamerbewoners of bewoners
van woongroepen. Het zou kunnen dat nog strakker wordt gekeken of iemand
wel echt, echt, echt en helemaal echt alleenstaande is of een
eenoudergezin vormt.]
Het recht op inkomensaanvullende maatregelen komt te vervallen. Er komt
wel een regeling voor mensen die vijf jaar onafgebroken in de bijstand
zitten.
Er komt een algemene verplichting voor bijstandsgerechtigden om werk te aanvaarden.
[Men gaat veel strakker worden m.b.t. 'rustplannen', tijdelijke
ontheffing sollicitatieplicht ed. Dus vooral de mensen die in de huidige
Abw in fase 3 en 4 zijn ingedeeld voor wat betreft de 'afstand tot de
arbeidsmarkt' zal het leven zuur worden gemaakt. De gemeente kan straks
veel sneller dan nu besluiten om bij wijze van sanctie de uitkering drie
maanden te korten, dan nu.]
Het wetsvoorstel was eigenlijk op 16 oktober door de Tweede Kamer
stilgelegd. Het is als controversieel bestempeld tot er een nieuw
kabinet is. Balkenende en de zijnen regeren echter onverdroten voort.
Het wetsontwerp is nog voor het kerstreces doorgestuurd naar de Raad
van State, het adviesorgaan voor de regering.
Staatssecretaris Rutte
wil de nieuwe wet per 1 januari 2004 laten ingaan.
De Landelijke
Cliëntenraad, de Sociale Alliantie en het Landelijk Overleg
Uitkeringsgerechtigden zijn uiterst verbolgen over deze gang van zaken.
Er is nooit over het voorstel gesproken in de Tweede Kamer, terwijl het inmiddels een uitgewerkt wetsvoorstel is. In een brief aan de minister-president geven ze aan dat ze vrezen voor de rechtszekerheid van mensen in de bijstand. Niet alleen doordat gemeenten het recht krijgen uitkeringen te verlagen, maar ook doordat de inkomensondersteunende regelingen komen te vervallen.
De tekst van de brief is te vinden op: www.sjakuus.nl.