CONTROLESYSTEEM BIJ BIJSTANDSFRAUDE LEK


Uit de Leeuwarder Courant van vr. 2/8/2002.


Zoals bekend vindt de overheid dat mensen in de bijstand geen recht hebben op privacy en dat iedereen die bijstand aanvraagt in principe een fraudeur is. Maar het computergestuurde controlesysteem wat in de maak was om met behulp van allerlei door derden aangeleverde gegevens mensen voortdurend te controleren, is nog lang niet klaar. Het gaat hier om het z.g. Landelijke Inlichtingenbureau.
Relevante eerdere artikelen: "Minder rompslomp bijstandsuitkering" uit de LC van 29/11/2000, en een inspraakverhaal PEL 14/12/2000 "Abw en het LAT-project". Afgaande op het bericht uit de Leeuwarder Courant van vrijdag 2/8/2002 werkt e.e.a. nog voor geen meter:

CONTROLESYSTEEM BIJ
BIJSTANDSFRAUDE LEK

DEN HAAG (GPD) - De gemeentelijke sociale diensten kunnen voorlopig niet gemakkelijk controleren of iemand recht heeft op een bijstandsuitkering. Het computersysteem waarmee ze kunnen nagaan of iemand geen andere bronnen van inkomen heeft, wordt later ingevoerd dan gepland.
[Duidelijk is, dat als iemand bijstand aanvraagt en een aanvraagformulier invult en ondertekent, een formulier waarin ook wordt gevraagd naar overige inkomstenbronnen, hij of zij niet wordt geloofd. Omdat het formulier wordt ondertekend door betrokkene, wordt door de soos in feite gezegd dat hij of zij wel valsheid in geschrifte gepleegd zal hebben. Als de soos nl. uitgaat van de goede trouw was er nl. niet een uitgebreid controlesysteem opgebouwd.
Ofwel: Elke bijstandsaanvrager pleegt in de optiek van de soos valsheid in geschrifte en flest de zaak totdat het controlesysteem spijtig genoeg voor de soos het 'onschuldig' uitbraakt.
Eigenlijk is deze situatie nog erger dan de omgekeerde bewijslast: In het laatste geval zou de soos de betrokkene vragen:
Toon maar aan dat je recht hebt op een uitkering en in het geval dat betrokkene dat niet waterdicht kan, de uitkering weigeren. Dat zou een verwerpelijke situatie zijn maar zoals gezegd: Nu is het nog erger:
Zelfs die omgekeerde bewijslast word je uit handen getrokken en wordt 'verzorgd' door de ook belanghebbende tegenpartij.. Ofwel: Wij als soos hebben van onze machines vernomen dat jij de zaak flest. Nu nog een stap erbij nl. het niet meedelen aan betrokkene waarom onze machines dat vinden en we hebben een kafka-achtige situatie:
Iemand is ergens schuldig aan bevonden maar betrokkene weet niet en mag niet weten waarom.]

Aanvankelijk was het de bedoeling dat eind dit jaar alle 496 gemeenten op het systeem zouden zijn aangesloten. Dit wordt nu zeker drie maanden later. Het systeem moet gegevens uitwisselen van de gemeentelijke sociale diensten, de Belastingdienst, de Informatie Beheer Groep en het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (waarin onder meer het GAK en Cadans zijn opgegaan).
Op deze manier kan een ambtenaar met een paar drukken op de knop zien of iemand die bijstand aanvraagt, niet bijvoorbeeld ook studiefinanciering ontvangt.
[Als iemand om een of andere reden stopt met zijn of haar studie en bijstand aanvraagt, durf ik te wedden dat de ambtenaar in de computer vindt dat betrokkene OOK studiefinanciering heeft en zal de uitkering geweigerd worden.
Reden: Het tijdstip van verwerking van de mutaties. Hoelang duurt het voordat het IBG invoert dat betrokkene geen studiefinanciering meer krijgt? Het lijkt me sterk dat dat meteen gebeurt. Waarschijnlijker lijkt me dat verwerking van mutaties plaats vindt in 'plukken' tegelijk ofwel in een 'run' zoals dat in computertermen heet. Zit jouw mutatie nog niet bij die 'run', dan sta je nog steeds bij het IBG in de computer als ontvanger van studiefinanciering. Dit geldt ook voor de andere instanties, zoals Belastingdienst, UWV ed. Kortom: Zo'n systeem levert veel 'ruis' op ofwel valse 'fraudemeldingen'. Ook voorzie ik gedonder bij met name aanvragen voor aanvullende bijstand: Iemand heeft een klein deeltijdbaantje met een beloning beneden het voor hem/haar/hen geldende bijstandsniveau en heeft dus recht op aanvullende bijstand. Bij de Belastingdienst staan die inkomsten in de computer. Betrokkene geeft op het aanvraagformulier dat bijbaantje gewoon op zoals dat formeel hoort.
Betrokkene maakt dit jaar minder uren dan vorig jaar met dat baantje, bv. omdat de instelling waar hij/zij werkt moet bezuinigen, er minder werk is, betrokkene ook een kind moet verzorgen enz. Op dat moment sporen de gegevens van de Belastingdienst over vorig jaar al niet meer met de gegevens van de huidige situatie.
Resultaat: Toekenning van te laag bedrag aan aanvullende bijstand? Kortom: De situatie wordt er niet simpeler op met deze big brother op het bureau van de ambtenaar.]

Nu kan er ook wel worden gecontroleerd, maar dat gebeurt alleen als er een redelijk vermoeden is dat de bijstandsaanvrager liegt. In dat geval stelt een sociaal inspecteur een onderzoek in.
[Een nogal versluierende benaming: Het gaat gewoon om de SoPo's, de sociale recherche.]
Hiermee worden veel gevallen van bijstandsfraude niet opgemerkt.

Het nieuwe systeem, dat een einde moet maken aan de onduidelijkheid, wordt op dit moment getest.
[Er is helemaal geen onduidelijkheid bij het gros van de aanvragen: Er is alleen bij de soos het vooroordeel dat elke bijstandsvrager fraude pleegt en de frustratie dat zij dat maar slecht kunnen 'bewijzen'.]
Het is echter zo, dat de soos dit nooit zal kunnen bewijzen, eenvoudigweg omdat het merendeel van de aanvragen gewoon qua feiten naar waarheid is.
Maar dat erkennen, zou betekenen dat een deel van de ambtenaren zijn/haar beeld over mensen in de bijstand en zijn borreltafelpraatjes in de kantine in de middagpauze zal moeten herzien en dat mag nooit natuurlijk! We weten namelijk van mensen die bij de gemeente werkten, af van de leugenachtige insinuerende borreltafelpraatjes van sommige ambtenaren als ze het over mensen in de bijstand hadden. Dat betrof nog niet eens zozeer de mensen aan het loket als wel de ambtenaren die daar weer achter staan:
Men werkt bij Sociale Zaken maar heeft zelf niet direct met de klant te maken. Gelukkig heeft men ook daar niet allemaal die mentaliteit:
Er zijn ook ambtenaren die weer iets hoger in de hiërarchie zitten, die gewoon hun wet- en regelgeving en MG-cirulaires erbij pakken en proberen om zaken volgens het boekje af te handelen en die althans naar buiten toe geen generaliserende mening hebben over mensen met een uitkering.]
In de praktijk blijkt het verre van optimaal te werken. Zo loopt het systeem geregeld vast bij het invoeren van gegevens. Ook verdwijnen veel berichten die via het netwerk worden verstuurd (zoals sofi-nummers) in het luchtledige, zodat niet alle gemeenten alle informatie ontvangen.
[Ik vraag me af of hun netwerk hack-proof is: Sofi-nummers zijn handelswaar geworden.... Het wordt een enorme puinhoop als die nummers die 'in's blaue hinein' gingen ergens anders belanden...]

Staatssecretaris van sociale zaken Mark Rutte heeft het bureau dat verantwoordelijk is voor de invoering van het computernetwerk inmiddels ter verantwoording geroepen. Volgens hem wordt nu hard gewerkt om de software-problemen op te lossen.
[Tuurlijk... Wordt vervolgd over enige maanden... Zodra systeem draait lezen we wel in de krant: Chaos bij nieuwe bijstandsaanvragen...]


Einde LC-bericht. Commentaar tussen [].