Uit de Te Gast Rubriek van de Leeuwarder Courant van di. 23/7/2002:
Ingezonden brief Tom van Mourik, fractievoorzitter VVD gemeenteraad Leeuwarden.
Zoals bekend wil de regering in 2005 de OZB afschaffen waarbij de gemeenten
die deze lokale belastingmogelijkheid verliezen, compensatie krijgen via
het gemeentefonds. We schreven hier al eerder over:
Op 3/7/2002: Regeerakkoord stelt: OZB verdwijnt in 2005
Op 17/7/2002: Leeuwarden ernstig dupe afschaffen OZB
Op dinsdag 23/7/2002 stond in de Te Gast rubriek van de Leeuwarder Courant
een ingezonden brief van Tom van Mourik, fractievoorzitter VVD in de
Leeuwarder gemeenteraad waarin hij ingaat op het onderzoek naar de gevolgen
van het afschaffen van de OZB, zoals dat door het Erasmus Studiecentrum
voor Belastingen van Lokale Overheden werd gehouden.
Omdat de OZB in feite
extra (additionele) woonlasten zijn die burgers voor hun kiezen krijgen,
zijn de wederwaardigheden met de OZB ook voor het PEL van belang. Hieronder
volgt de tekst van zijn ingezonden verhaal plus enig commentaar:
Een onderzoeksbureau uit Rotterdam heeft voor een aantal gemeenten de
consequenties berekend van de voorgenomen afschaffing van de Onroerende
Zaak Belasting voor woningen. De conclusies liegen er niet om:
Leeuwarden zou er 8 miljoen euro structureel op achter uit gaan.
Het bijbehorende persbericht, waarin de meest schokkende conclusies pregnant werden gepresenteerd, heeft inmiddels de kolommen van vele kranten gehaald, ook die van de Leeuwarder Courant.
Het onderzoek en dus ook de conclusies zijn echter jammer genoeg niet
volledig waardoor er een onjuist beeld is ontstaan. Leeuwarden heeft een
aantal jaren geleden besloten om de rioleringsheffing als afzonderlijk
belastinginstrument te laten vervallen en deze heffing te integreren met de
OZB. Hierdoor kon een aanslag minder worden verstuurd, wat ook weer minder
kosten met zich meebracht. Het tarief voor de OZB is toen fors verhoogd om
de totale opbrengsten op hetzelfde peil te houden.
[Omdat we het onderzoek niet hebben, is niet na te gaan of het onderzoek
ook OZB-heffingen waarin ook andere heffingen zijn 'verstopt' eerst heeft
uitgesplitst, om op het exacte OZB-bedrag per gemeente te komen. Doe je het
qua onderzoek goed, dan moet dat wel. Ik denk overigens dat ook dan had
gebleken dat sommige gemeenten, hoog in de boom zitten qua OZB-lasten.]
Het deel van de totale OZB-inkomsten, dat in 2002 aan de voormalige
rioleringsheffing moet worden toegerekend, bedraagt 7 miljoen euro. Vanuit
deze geldstroom wordt de vervanging van riolen betaald. Ook andere
gemeenten hebben dit soort keuzes gemaakt en andere heffingen samengevoegd
met de OZB. Zo heeft de gemeente Leiden, die zeer negatief uit het
onderzoek naar voren komt, een aantal jaren geleden de afvalstoffenheffing
samengevoegd met de OZB.
[Nogmaals: Als het onderzoek goed is, dan splits je als onderzoeker m.b.t.
Leiden eerst de Afvalstoffenheffing weer af van de OZB-tarieven.]
Gemeenten met een hoog OZB-tarief komen als de grootste nadeelgemeenten
uit de bus bij het onderzoek. Dat hoge tarief heeft echter vaak een
nadrukkelijke oorzaak en ook een consequentie:
er is weloverwogen gekozen
om van een bepaald gedeelte van het gemeentelijk belastinggebied geen
gebruik te maken. De compensatie van het Rijk gaat uit van een gemiddeld
tarief en valt dus logischerwijs lager uit.
[GEEN gebruik te maken? Leeuwarden gebruikt wel degelijk de mogelijkheid
van rioolheffing, maar heeft deze heffing verdisconteerd in het OZB-tarief.
Zoals het er staat, zou Leeuwarden bij wijze van spreken volgend jaar al
weer een aparte rioolheffing kunnen invoeren en tot 2005 gewoon de OZB
handhaven. Vervolgens wordt dan burgers met een kort geheugen wijsgemaakt,
dat er tot nu toe geen rioolrecht werd geheven...]
De betreffende gemeenten hebben echter de mogelijkheid om het gedeelte van
de gemiste inkomsten alsnog te realiseren via het oorspronkelijke fiscale
instrument. Een deel van de belastinginkomsten was de eigenlijke OZB, hier
is de compensatie van het Rijk voor bedoeld. Het andere deel van de
inkomsten wordt alsnog via de rioleringsheffing gerealiseerd.
[Ja, dat kan en dat zie ik ook wel gebeuren; in het slechtste geval al voor
2005...
Wat ik ook zie gebeuren is, dat het rioolrecht dan veel hoger
uitpakt dan nu qua verstopt bedrag in de OZB en hoger dan het rioolrecht
toen dat nog via een afzonderlijke heffing werd geheven.
Je had indertijd
het rioolrecht eigenaarsdeel en het gebruikersdeel. Huurders betaalden het
gebruikersdeel, verhuurders het eigenaarsdeel en eigenaar-bewoners
beide.
Men moet er ook goed om denken, dat afschaffing van de OZB geen
lastenverlichting voor burgers is, maar lastenverschuiving.
Reden: Dat
extra geld dat het Rijk in het gemeentefonds doet, moet ergens weg komen.
Daarom verwacht ik een verhoging van de inkomstenbelasting.
Enige voordeel
voor burgers is, dat je geen OZB-aanslag meer krijgt, maar dat je via de
inkomstenbelasting gespreid betaalt en geen conflikten meer hebt m.b.t. de
waarde van het huis (WOZ-waarde) i.v.m. de OZB. Dat spaart werk en
ergernis. Of de gemeente de kosten voor het taxatiebureau kan besparen
hangt af van de vraag wie dat voortaan gaat doen. Je blijft nl. zitten met
het feit dat ook voor het eigenwoningforfait inkomstenbelasting en voor het
eigenaarsdeel waterschapslasten een woningwaarde nodig is omdat de hoogte
van de te betalen bedragen vastgeknoopt is aan de WOZ-waarde.]
Die heffing zal dan opnieuw in het leven moeten worden geroepen en
hierdoor ontstaat de kans om te bekijken of er eens echt serieus werk kan
worden gemaakt van de introductie van het waterspoor. Een manier van heffen
waarbij de hoogte van de aanslag wordt gerelateerd aan het watergebruik of
aan de mate van belasting van het rioolstelsel. De milieubeweging dringt hier al jaren op aan.
[Het idee om het rioolrecht vast te knopen aan het waterverbruik leeft al
veel langer. Het zou technisch gesproken kunnen, zolang het
waterleidingbedrijf niet geprivatiseerd wordt, want dan moeten de
verbruiksgegevens bij vele bedrijven wegkomen. Nadeel van het systeem is de
meer principiële vraag:
Wat gaat het de gemeente aan hoeveel water ik
verbruik en waar gebruikt de gemeente die gegevens nog meer voor? Bv. om te
zien bij iemand die bijstand heeft of hij/zij niet stiekum samenwoont
(hoger waterverbruik) of dat hij/zij ergens wel echt woont (heel laag
waterverbruik)?
Dat laatste geval is niet fictief, want een aantal jaren
terug werd iemand in Sneek louter om dat feit veroordeeld wegens z.g.
'bijstandsfraude': Betrokkene zou elders wel stiekum samenwonen...
Het
'bewijs' was het lage waterverbruik op zijn/haar eigen adres...
Kortom
mensen met bijstand:
Doe niet mee met akties voor waterbesparende
douchekoppen, toiletpotten enz. Afgezien van de meer principiële
overwegingen, is het idee m.i. goed:
Degenen die het meest gebruiken,
betalen het meeste. Maar het idee zal niet consequent en rechtlijnig
worden uitgevoerd, hoewel v.m. wethouder Peter den Oudsten, die het
Condens-hoofdkantoor achterna reisde naar Meppel waar hij burgemeester
werd, zijn klagende vriendjes van de Condens niet meer terwille kan zijn.
Een van de redenen dat indertijd het rioolrecht als aparte heffing werd
afgeschaft en verdisconteerd, was nl. dat daarmee ook een forse
lastenverschuiving plaats vond van de grote, veel water verbruikende
bedrijven, naar de kleinverbruikers toe...
Dit nadat o.a. de Condens haar
beklag had gedaan bij Den Oudsten over de hoge rioolheffing. Ik voorzie
dan ook een systeem als men kiest voor koppeling aan het waterverbruik,
dat uitgaat van de hoogste heffing op de eerste zoveel kub water en bij
grootverbruik een lage heffing op grote hoeveelheden verbruikt water.
De
electriciteitstarieven voor klein- en grootverbruikers zitten precies zo in
elkaar...
Voeg daarbij nog een hoog vastrecht voor kleinverbruikers in het
rioolrecht en voor de kleinverbruiker zijn de mogelijkheden voor
beïnvloeding van het rioolrechtbedrag erg klein geworden...]
Het is in deze situatie niet zo dat de gemeente voor haar burgers de
gevolgen van de landelijke lastenverlichting ongedaan maakt. Die
lastenverlichting is alleen bedoeld voor de OZB, met een gemiddeld
gemeentelijk tarief en niet voor rioleringsheffingen, reinigingsrechten en
wat dies meer zij, die bij samenvoeging van belastingen, juist zorgen voor
een heel hoog OZB-tarief.
[Nogmaals: Er is geen lastenverlichting, alleen een lastenverschuiving en
wat meer betalingscomfort, omdat de inkomstenbelasting wat omhoog gaat en
je in feite 'geruisloos' betaalt.]
Als de onderzoekers hieraan meer aandacht hadden besteed dan was er een
ander en veel genuanceerder beeld uit het onderzoek naar voren gekomen.
Daar komt bij dat de discussie over de manier waarop de compensatie voor de
gemeenten moet worden berekend, nog maar net begonnen is. De onderzoekers
zijn uitgegaan van één bepaalde methode, terwijl er verschillende
mogelijkheden zijn. Leeuwarden zal in deze discussie wél uiterst alert
moeten opereren omdat de belangen groot zijn. Wat dat betreft heeft het
onderzoek zeker een functie gehad.
[Daarover had ik in het verhaal over "Leeuwarden ernstig dupe afschaffen
OZB" bij het commentaar al de nodige opmerkingen gemaakt.]
Tom van Mourik,
Fractievoorzitter VVD
Leeuwarden.