REACTIE SECRETARIAAT PEL OP VERGADERSTUK VOOR COMMISSIE WELZIJN D.D. 24/1/2002: "Lokale agenda voor de toekomst en Beleidsplan Sociale Zaken en Werkgelegenheid 2002".
Hedenmiddag vergadert de Cliëntenraad Sociale Zaken in een extra vergadering over bovengenoemd gemeentelijk voorstel aan de Commissie Welzijn en de gemeenteraad. Vanavond staat het stuk op de agenda voor de vergadering van de Commissie Welzijn.
De gemeente vindt het stuk erg belangrijk, vandaar de extra vergadering
van de Cliëntenraad, die overigens alleen maar advies kan uitbrengen;
een advies dat toch m.i. niets ter zake doet, mede gezien het feit dat
er geen tijdsmarge zit tussen de Clientenraad en de bespreking in de
Commissie Welzijn.
Hiermee is niet gezegd dat de Cliëntenraad geen enkel
nut heeft, maar men moet wel realistisch blijven:
De waarde is vooral
informatief; ofwel: Je blijft op de hoogte en een enkele keer kan er nog
wel eens een (vaak ondergeschikt) puntje worden 'binnengehaald', bv. een
kleine wijziging in een voorstel en dat soort zaken.
Het gaat deze maal om en vrij dik voorstel; de "Lokale Agenda voor de
Toekomst" plus het "Beleidsplan Sociale Zaken en Werkgelegenheid 2002".
Begin 2001 hebben het Ministerie van Sociale Zaken en de Vereniging
Nederlandse Gemeenten (VNG) een gezamenlijke "Agenda voor de Toekomst"
opgesteld. Afgesproken werd dat beide partijen een 'extra inspanning'
wilden leveren 'om elke (bijstands)client in het arbeidsproces op te
nemen hetzij maatschappelijk te laten participeren.'
Simpel gezegd: Hun streven is: AFSCHAFFING VAN DE BIJSTAND WEGENS OVERBODIGHEID. Dat dit doel totaal onrealistische waanzin is, bedacht door fanaticus Vermeend, staat voor mij wel vast.
Na het principe-akkoord is verder onderhandeld tussen de G26 (26 middelgrote gemeenten waaronder Leeuwarden) en het ministerie. Zo ontstond een "Plan van Aanpak" voor de periode 2001-2004, wat op 19/12/2001 werd ondertekend onder voorbehoud van goedkeuring door de 26 gemeenteraden.
Wat zijn nu hun doelstellingen voor 2001-2004? Ze willen in de 26 gemeenten 10 procent minder mensen in de bijstand door ten minste 84.000 'reïntegratietrajecten' te realiseren en maximaal 105.000. Ze willen daarbij dat deze trajecten een gemiddelde 'uitstroomscore' hebben van 40 procent naar regulier of gesubsidieerd werk. Voor de uitvoeringskosten van de 'klantbegeleiding' (In jargon 'casemanagement') zet het ministerie daar een grote zak met geld naast: Maximaal EUR 1157,00 (f 2550,00) per traject bij een gemiddelde 'uitstroom' van 40 procent.
Het 'Plan van Aanpak' van de G26 is weer uitgewerkt in de 'Lokale Agenda voor de Toekomst' en dan gaat het dus weer over wat de gemeente Leeuwarden nu precies gaat doen in dit verhaal.
De gemeente Leeuwarden wil 4000 'reïntegratietrajecten' opzetten, waarvan er volgens de nota in elk geval 3167 in aanmerking komen voor de 'prestatievergoeding' van het ministerie. Dit dus in de periode 2001-2004. (Even een tip: 2001 is al voorbij.)
Die zak met geld lijkt echter ook door Vermeend te worden misbruikt als
een soort 'omkoopgeld', afgaande op het TeleText bericht van
gisteravond:
Rotterdam stopt met onmiddellijke ingang 10 procent van al
haar bijstandsuitkeringen aan mensen 'omdat ze te weinig deden om aan
werk te komen', dus niet wegens grove fraude o.i.d. In ruil daarvoor zou
Vermeend 43 miljoen euro (f95 miljoen) geven 'om nieuwe trajecten op te
zetten'.
Natuurlijk: Je kunt stellen dat deze twee dingen formeel
helemaal los van elkaar staan, maar ik vermoed dat Vermeend Rotterdam
heeft bedreigd met het zelfde soort sancties als Amsterdam zijn
opgelegd, als ze niet minstens zoveel mensen uit de bijstand schopten.
Ik meen dat het om 3725 uitkeringen ging. Zou Rotterdam in korte tijd
3725 dossiers zorgvuldig hebben bekeken, 3725 mensen hebben opgeroepen
voor een gesprek, 3725 keer daarna een zorgvuldige afweging hebben
gemaakt geheel conform de wet?
Nooit een keer: Dat lijkt me
organisatorisch onmogelijk. Reken dus maar dat in het gros van de
gevallen grof en onzorgvuldig werd gehandeld t.o.v. de betrokken persoon
of personen!
En dat zou allemaal niets te maken hebben met de beloofde
41 miljoen 'prestatievergoeding' voor het opzetten van trajecten? Of
werd mede een andere 'prestatie' beoogd? In dit verband vraag ik me af
of we nu zicht hebben op de hele 'Lokale Agenda voor de Toekomst' of
slechts op het openbare gedeelte daarvan? Wat moet de soos hier nog
meer doen voor de beloofde zak met geld? Ook 10 procent van de
bijstandsklanten eruit schoppen?
Een tweede doel van Leeuwarden is volgens de nota:
Het realiseren van 30
procent uitstroom naar werk van de gerealiseerde trajecten.
Opvallend is, dat dit 10 procent lager ligt dan het landelijke
gemiddelde streefpercentage van 40 procent. In zoverre lijkt nog enig
realisme te bespeuren in Leeuwarden. Want:
Het gaat voornamelijk om
'fase 4' mensen die vaak om allerlei sociale en psychische en medische
redenen niet zo makkelijk of helemaal niet betaald werk kunnen vinden.
Ten tweede gaat het economische niet meer zo goed als enige jaren terug.
Dus ook die 30 procent: Ik moet eerst nog maar zien of dat lukt.
M.b.t. het Beleidsplan Sociale Zaken voor 2002 is volgens het voorstel
de hoofdzaak "om iedere bijstandsclient te spreken".
De bedoeling is dat
dan vervolgens dat gesprek resulteert in een herbeoordeling van de
ontheffing van de arbeidsverplichtingen, een toeleiding naar een
re-integratiebedrijf of resulteert in 'een rustplan'.
Dat betekent
volgens de gemeente dat de cliënt tijdelijk niet wordt benaderd voor
reïntegratie. Volgens de nota garandeert dat een zorgvuldige benadering
van cliënten 'in een tijd waarin de druk op reïntegratie van
bijstandsgerechtigden toeneemt.'
Een nogal hypocriete stellingname waarmee net gedaan wordt alsof die
'druk' een soort autonoom natuurverschijnsel is en niet wordt
veroorzaakt door gemeente en rijk zelf!
In dit Beleidsplan staat ook dat dit 'rustplan' iets nieuws is en dat
het gaat om een tijdelijke periode waarin de klant niet door een
reïntegratiebureau wordt benaderd.
M.i. bestond dat al in de vorm van
een advies van de GGD, waarna er door de soos tijdelijke ontheffing van
de sollicitatieplicht volgde. Het nieuwe element zou zijn dat dit dan nu
geformaliseerd wordt en vastgelegd in het automatiseringssysteem en
tevens aan de cliënt wordt meegedeeld. Je vraagt je af hoe dat laatste
dan tot nu toe zat. De nota stelt op dit punt ook: "Het voorkomt
onnodige voordrachten aan reïntegratiebedrijven en dubbele benaderingen
van cliënten. De casemanager van Sociale Zaken zal in ieder geval een
rustplan instellen wanneer:
* iemand niet toegeleid kan worden, omdat de cliënt een beroep doet op
de (opnieuw beoordeelde) ontheffing waardoor cliënt ook niet vrijwillig
deel wil nemen aan reïntegratie of
* als op basis van medisch advies blijkt dat de cliënt te ziek is voor
deelname aan reïntegratie."
M.b.t. het eerste sterretje vroeg Freerk Kalsbeek zich in de Commissie
Welzijn af hoe hij die zin moest begrijpen, maar hij kreeg geen helder
antwoord. Een poging van mijn kant:
Ondanks de verleende ontheffing
blijven soos en/of reïntegratiebedrijf (RIB) de betrokkene lastig vallen
en druk uitoefenen en als hij/zij daar dan toch intrapt ofwel bang
wordt, heet het dat hij/zij 'vrijwillig' zijn handtekening zette onder
een 'traject', al is het maar voor 'verplicht vrijwilligerswerk'.
In de Commissie deed hedenavond Jan van Olffen (PvdA) volkomen
onverwacht een forse aanval op wethouder Hetty Hafkamp (PAL/GroenLinks)
over dat verplichte karakter van het vrijwilligerswerk:
Als nu blijkt
dat bij een 'traject' de enige mogelijkheid nog vrijwilligerswerk is, is
het dan verplicht daaraan deel te nemen of niet?! Zijn standpunt
daarover was duidelijk:
'Op zulke vrijwilligers zit niemand te
wachten.' Hafkamp begon te draaien, maar Van Olffen dreef haar in de
hoek door steeds weer met andere woorden te stellen:
Voor iemand is de
enige mogelijkheid bij een traject om vrijwilligerswerk te doen. Andere
mogelijkheden zijn er niet volgens het reïntegratiebureau. Betrokkene
weigert dit. Is hij verplicht dit werk te gaan doen, ja of nee?!
Tenslotte moest Hafkamp toegeven: Dit vrijwilligerswerk is NIET
VERPLICHT! 'Dan is dat bij deze vastgesteld!' aldus Van Olffen. De
voorzitster van de commissie constateerde dat dit een toezegging was van
de wethouder. Geconstateerd moet worden dat het Van Olffen was die
keihard en op z'n plat-amsterdams (daar komt hij oorspronkelijk weg)
recht voor z'n raap precies het standpunt van het PEL heeft verwoord
zoals we dat al jaren hebben: Verplicht vrijwilligerswerk is
dwangarbeid. Niemand hoeft dwangarbeid te verrichten! Weiger 'verplicht'
vrijwilligerswerk te allen tijde. Doe alleen vrijwilligerswerk als je
dat ZELF wilt uit eigen overtuiging.
M.b.t. het 'rustplan' meldt het Beleidsplan nog dat de duur daarvan
nooit langer duurt dan de voor de persoon geldende heronderzoekstermijn
die maximaal 18 maanden is voor fase 4 cliënten.
Na afloop daarvan begint het hele circus gewoon opnieuw. Wat de zin
daarvan is voor chronisch zieken ontgaat me volkomen: In feite gaat het
bij langdurige situaties om mensen die in de WAO hadden thuisgehoord of
in de v.m. AAW of in de WAJONG. Nu de nieuwste WAO-plannen in feite
grotendeels afschaffing inhouden van de WAO voor 'nieuwe gevallen'
verwacht ik de komende jaren steeds meer van dit soort gevallen. De
bijstand verandert dan onder druk van de realiteit deels in een soort
mini-WAO op minimaal niveau... Vervolgens kan er dan weer geroepen
worden dat de bijstand veel te duur wordt, er bezuinigd moet worden, er
harde maatregelen genomen moeten worden enz.
Van belang is ook dat gesteld wordt:
"Een andere belangrijke
verschuiving in het beleidsplan 2002 is de nadrukkelijke ondersteunende
rol van inkomensvoorziening, armoedebestrijding en handhaving ten
opzichte van re-integratie." Hoe dit te lezen? Eerst reïntegratie en
dan pas een uitkering en armoedebestrijding? Ik vrees van wel:
De
laatste tijd is uit meldingen op te maken dat de soos (voor eerste
aanvraag uitkering wordt dat nu dus het CWI) vooral bij jongeren de
neiging heeft de aanvraag niet in behandeling te nemen maar te zeggen
dat ze maar wat harder om werk moeten zoeken. Dit is gewoon in strijd
met de hoofdregel dat iedereen zonder enige inkomstenbron ofwel
middelen van bestaan, recht heeft op bijstand.
Dat men hiermee mensen
in forse moeilijkheden brengt tot een dreigende huisuitzetting wegens
huurschuld aan toe, (zo hoorden we bv. zo'n verhaal van een jongere die
altijd deeltijdbaantjes had gehad maar waarbij dat even niet zo snel
meer lukte, waardoor huisuitzetting wegens huurschuld dreigde) schijnt
niet te deren. Het heet:
"We staan aan de vooravond van verschuivingen
in het denken over arbeidsmarktbeleid. Verschuivingen die een
herorientatie vragen op het huidige werkmodel. Daarnaast is nu hét
moment gekomen om een extra reïntegratie-inspanning te leveren voor
'onze mensen'." Einde citaat.
Ja, 'onze mensen'. Wij (gemeente/soos) zijn de 'cliënteigenaren', ook
zo'n veelgehoorde kreet. Een mens is echter niemands 'eigendom'. De
slaverij is afgeschaft. Ook het woord reïntegratie kan ik langzamerhand
niet meer horen. Het is een misleidend woord.
Bedoeld wordt:
Gelijkschakeling, disciplinering, een nuttige robot worden voor de
winstgerichte zakkenvullers van ons verrotte uitzuigers-systeem, bevolkt
door wolven en schapen. De afgedwaalde schapen moeten 'gere‹ntegreerd'
worden en weer binnen de door wolven bewaakte omheining gedreven worden.
Zodra ze geen nut meer hebben worden ze alsnog opgevreten.
Het woord
reïntegratie wekt ook de indruk dat de overheid het beste voor heeft met
de mensen.
Ook misleidend: Het gaat de overheid alleen om de overheid:
Het spaart geld als iedereen opgerot is uit de bijstand. Over de
kwaliteit van het (onderbetaalde) werk gaat het nooit:
Dat zal de
overheid een zorg zijn. De echte slimmerik die werk zocht heeft de
afgelopen jaren een reïntegratiebedrijfje opgezet en vreet nu lekker mee
uit de overheidsruif. Dat is pas creativiteit.
In de nota wordt het 'taakstellend activeringsbeleid' ook aangestipt en
de vraag gesteld: "Moet gesubsidieerd werk misschien ongesubsidieerd
werk worden en willen we gemeenten een veel grotere vrijheid geven in de
besteding van de enorme reïntegratiebudgetten?" Einde citaat.
De vraag stellen is haar beantwoorden:
Het 'beleid' neigt nu weer naar
afschaffing of althans vermindering van de kunstmatig gemaakte baantjes
die alleen kunnen bestaan dankzij subsidiegeld. Gebeurt dat, dan zal
weer duidelijk zichtbaar worden dat er doodgewoon geen betaald werk is
voor iedereen en dat het oude verhaal over 'volledige werkgelegenheid'
een sprookje is, zoals het altijd is geweest.
Natuurlijk, soms heeft een gesubsidieerd baantje zoals via de WIW of de
ID-regeling enig voordeel, bv. als je daarvoor als alleenstaande in de
bijstand zat:
Het minimumloon is hoger dan de alleenstaanden-bijstand.
Nadeel is, dat de armoedeval nog wel degelijk optreedt, omdat de f4000,-
(4 maal f500,-/half jaar defiscaal) niet geldt bij de 'overstap' van
bijstand naar WIW of ID-baan... Deze regeling was dan ook niet bedoeld
als middel tegen de armoedeval, hoewel de gemeente Leeuwarden het
indertijd ten onrechte wel als zodanig presenteerde, maar als
'oprot-premie' als je verdween uit de bijstand richting ongesubsidieerd
werk of uit een gesubsidieerd baantje richting regulier/ongesubsidieerd
werk. Wie hier aan twijfelt leze de regeling zelf hier maar op na, zoals
deze door het ministerie SoZaWe indertijd op papier werd gezet.
De nota stelt dat de publieke taak van gemeenten binnen het
arbeidsmarktbeleid zich de komende jaren sterk zal concentreren op het
organiseren en aanbieden van werk voor personen met een grote afstand
tot de arbeidsmarkt.
M.a.w.: Nu gaan we de 'harde kern' in de bijstand
'aanpakken'. De 'fase 4' ingedeelde mensen (ja, mensen, geen cliënten!)
wacht m.i. een hoop gedonder en ellende met als eindresultaat veelal:
Niks! Of: Men laat zich in een of ander totaal niet bij de persoon
passend armoede-baantje pushen en het reïntegratiebedrijf stuurt een
vette nota naar de gemeente...
Hoe het betrokkene verder vergaat: Who
cares?! Werk, werk, werk, daar gaat het om.
Natuurlijk wordt het verhaal mooi 'verkocht': De gemeente
'regisseert de sluitende keten van zorg- en hulpverlening,
maatschappelijke participatie en arbeidsmarkttoeleiding.'
Gedwongen
hulpverlening dus. Hoezo Nederland een vrij land? Nederland lijkt als je
over de bijstand praat en alles wat daar om heen hangt eerder op het
laatst overgebleven oostblok-land. Maar natuurlijk is dit allemaal voor
je eigen bestwil, want de gemeente doet dit alles ook om 'een sociaal
isolement te voorkomen'. Alsof betaald werk per definitie 'een sociaal
isolement' opheft; alsof collega's per definitie je beste vrienden zijn.
En alsof iemand die geen betaald werk heeft per definitie in 'een
sociaal isolement' leeft.
En principieel: Alsof de overheid er een fluit
mee te maken heeft hoe iemand op dat punt leeft of wil leven!
Kortom:
Hermien de Haan is weg, maar haar bemoeizuchtige bevoogdende mentaliteit
waart nog door de gangen van het stadskantoor.
In de nota wordt ook teruggekeken op de afgelopen jaren: Vanaf 1998 kende de gemeente het 'taakstellend activeringsbeleid', een soort voorloper van wat er nu aan zit te komen.
Er wordt nog eens opgesomd wat de beleidsuitgangspunten waren zoals:
'Activering als middel om de betrokkenheid bij de leefomgeving te
vergroten voor de groep mensen die van betaalde arbeid zijn afgesloten.'
Het is net of je een sloop-smoes hoort bij Stedelijke Vernieuwing over
de betrokkenheid bij de leefomgeving die volgens de woningcorporatie,
de buurtvereniging, het Wijkpanel en de lokale goog uiteraard zwaar te
wensen overlaat. Zolang men elkaar met rust laat en niet de hersens
inslaat, vind ik dat echter al heel wat en mooi genoeg.
Iedereen bepaalt m.i. echter zelf wel hoe betrokken hij/zij wil zijn bij
'de leefomgeving' en zo ja, bij welke leefomgeving. De overheid is hier
weer duidelijk bezig op een terrein dat tot de prive-zaken hoort van de
burgers.
M.a.w.: Pleur op, gemeente Leeuwarden!
De gemeente wilde indertijd minimaal 1200 cliënten de bijstand uit
werken in vier jaar en gesteld wordt dat de beleidsdoelen voor een heel
belangrijk deel gerealiseerd zijn. Het aantal mensen in de bijstand is
gedaald van 5400 op 1-1-98 naar ongeveer 4100 begin 2001, dus 1300
mensen minder. Hun raming is dat er per 1-1-2002 nog 3850 mensen in de
bijstand zitten. Uiteraard vindt de gemeente zichzelf geweldig en meent
dat zij dit allemaal hebben bewerkstelligt, alsof niet gewoon de
economische situatie de hoofdoorzaak is van de afname.
De gemeente startte 2700 trajecten vanaf begin 1998, met een 'uitstroom'
naar regulier of gesubsidieerd werk van 40 procent. Dus 1080 banen en
baantjes. Het reguliere werk bestaat echter bij de gratie van de
economische situatie. Verslechtert die, dan lukt het ook veel slechter
om ongesubsidieerd werk te vinden, ook via een traject.
Twintig procent van de deelnemers belandde bij scholing of hulpverlening
en 40 procent van de trajecten leidde niet tot het vooraf gestelde
resultaat.
De gemeente vermeldt ook in haar terugblik dat in het kader van
kennisverzameling over alle uitkeringsgerechtigden in fase 4 inmiddels
eenderde van het zittende (fase 4) bestand 'op de foto gezet' is. Dit
irritante gemeentelijke jargon betekent dat alles wat los en vast
bekend is over zo'n persoon, is vastgelegd in hun 'monitor-systeem' op de
computer.
Privacy? Een bijstandsgerechtigde heeft geen enkele privacy,
dat is toch al lang bekend?! Daaroverheen is ook het Rijk eisen gaan
stellen aan gemeentelijke rapportages over de voortgang van de
reïntegratie-activiteiten. Het gaat volgens de gemeente daarbij ook om
eenduidige informatieverzameling en registratie. Het hoeft geen betoog
dat daarmee straks ook het Rijk een prachtige enorme database kan
opbouwen met behulp van al die gemeentelijk ingezamelde gegevens. Voor
mensen met een bijstandsuitkering is 'Big Brother' al lang realiteit...
De gemeente heeft ook een ontdekking gedaan: "Nu de gemeentelijke rol als regisseur en opdrachtgever voor de uitvoering van reïntegratietrajecten steds scherper wordt, ontstaat ook de behoefte om inzicht te krijgen in de kwaliteit van de dienstverlening door de reïntegratiebedrijven, de effectiviteit van de trajecten en de tevredenheid van onze trajectdeelnemers." Dus weer: "Onze" trajectdeelnemers. Kennelijk deed die kwaliteit van de dienstverlening er aanvankelijk niet zoveel toe en juist daar wringt een belangrijke schoen bij de vele trajecten.
In een eerder bericht op 7/12/2001 onder de kop "Administratieve puinhoop dreigt bij soos" meldden we al dat de soos bij het Rijk een 'preventief verbetertraject' had aangevraagd. Het commissiestuk waarover het nu gaat biedt echter in feite wat meer inzicht in de oorzaken van die dreigende puinhoop:
Gesteld wordt dat in 1998 de verwachte daling van het aantal
uitkeringsgerechtigden was doorberekend in een daling van de
uitvoeringskosten en wel voor f667,85 (EUR 303,06) per
uitkeringsgerechtigde. In totaal ging men ong. EUR 670.000,00 ofwel 1,5
miljoen gulden besparen. Dat kwam overeen met een personeelsafname van
14 fte. (soort maat voor ambtelijke uren) Terwijl enerzijds vast
personeel wegging, kwamen er tegelijk allerlei nieuwe taken bij, bv. de
Wet Boeten en Maatregelen. Al in 1998 werden opengevallen vacatures
opgevuld met tijdelijk personeel. Dat heette 'flexibilisering van de
personeelsformatie'. Maar de soos deed ook aan 'mobiliteitsbevordering':
Mensen werden gedetacheerd bij andere sectoren in de gemeente, maar
zelfs daarbuiten. Zo moest bv. de toenmalige voorlichter van de soos ook
een aantal uren gaan werken bij de soos in de stad Franeker. Veelal is
m.i. dit soort waanzin bedacht door een halfgare 'goog'. Het komt er op
neer dat je niet qua werk mag doen waar je verstand van hebt, maar iets
moet gaan doen waar je veel minder van af weet. Uiteraard heeft de
'goog' daar zijn eigen warrige motivering voor paraat om die waanzin
allemaal te verdedigen. Het meest verbijsterende is veelal dat een
organisatie daar nog intrapt ook. Dat een organisatie daar veelal zwaar
onder lijdt, mag kennelijk niet deren. Er kwamen al met al weer zoveel
nieuwe taken bij, dat dit gelijk stond met een uitbreiding met 13 fte.
Per saldo was er 1 fte qua arbeidsuren bespaard...
Toen moest men weer
nieuwe mensen aannemen en die nieuwe mensen bestonden maar deels uit
nieuwe vaste krachten. Thans lijkt men tot bezinning gekomen en wil
meer vast personeel aannemen, maar nu blijkt dat de arbeidsmarkt voor
personeel van sociale diensten behoorlijk krap is geworden.
Het heet:
"Het aantrekken van gekwalificeerd vast en ook tijdelijk personeel wordt
steeds moeilijker."
M.a.w.: Dat wordt fors dokken om mensen te vinden.
M.a.w.: Die hele bezuiniging is gewoon mislukt en die 'kippedrift' om
meteen te denken dat je wel kunt bezuinigen zodra het aantal klanten van
de soos terugloopt is een grote flop geworden:
Alsof men niet weet dat
er al jarenlang steeds nieuwe oekazes van het Rijk komen die vervolgens
weer leiden tot allemaal extra werk...
Dat proces is oneindig, net als
het heelal. Wijzigingen en mutaties aanbrengen in systematieken is doel,
geen middel; weet men dat nu nog niet? De burocratie schept gewoon zijn
eigen arbeid en werkgelegenheid; dat is alles.
Door dit alles en door de komst van het CWI voor de fase 1
bijstandsmensen en de nieuwe bijstandsaanvragen, viel de soos bovendien
feitelijk in twee stukken uiteen. Diverse ambtenaren wilden helemaal
niet naar dat CWI i.v.m. rechtspositionele redenen.
Alles bij elkaar leverde dit in 2000 een ziekteverzuim op bij de soos
van 11 procent, inmiddels in 2002 opgelopen tot 14 procent...
De gemeente stelt dat 70 procent daarvan berust op 'psycho-sociale
klachten'. M.a.w.: Deels de 'ziekte van ongenoegen'? Uiteraard probeert
de gemeente zichzelf schoon te praten:
"Persoonsgebonden factoren vormen
de dominante oorzaak, werkdruk op zich is niet de voornaamste oorzaak."
Tuurlijk: Het ligt allemaal aan de ziekgeworden werknemer zelf, niet aan
de verkeerde bezuinigingsbeslissingen van het College, niet aan het
management.
Er is gelukkig nog een zondebok aan te wijzen: Het 'vergrijzende
personeelsbestand' van de soos. Schrik niet mensen: Dertig procent van
de werknemers waagt het zomaar ouder te zijn dan 50 jaar! Dat verklaart
natuurlijk ook veel....
Eruit met die oude zakken en frisse jonge
werknemers erin:
Ze zijn goedkoper en als je goed selekteert weten ze
ook niet al te veel; des te makkelijker blijf je ze de baas...
Uiteraard staan leeftijden van wethouders en soos-managers nooit ter
discussie: Zij staan daarboven.
Kortom: Ik zie niet wat er mis is met 30 procent werknemers boven de 50
jaar. Wellicht zijn jongeren qua tempo sneller, maar de oudere werknemer
heeft meer ervaring. Ik zou zeggen: Dat vult elkaar mooi aan.
De gemeente ziet dat anders, want het heet: "Het voeren van een
leeftijdsbewust personeelsbeleid wordt noodzakelijk". Van wettelijke
bepalingen op het gebied van leeftijdsdiscriminatie bij sollicitaties
heeft men kennelijk nooit gehoord of wenst dit te negeren. Dat is niets
nieuws:
Zo was vroeger bekend dat je om kans te maken bij een
sollicitatie op bv. Afdeling Financiën, wel van gereformeerde huize
moest komen...
Enfin, een afwijzing kon je ook een hoop leed besparen,
want de gemeente Leeuwarden had en heeft een slechte naam als werkgever
als het om de werksfeer gaat...
Maar goed, het heet in de nota dat diverse zaken "hebben geleid tot het
inzicht dat er een bepaalde omvang voor de basisorganisatie van
Sociale Zaken is". Dat heet: Door schade en schande; dergelijk inzicht.
Er wordt in de nota nu dan ook uitgegaan van personeelsuitbreiding.
Na de terugblik komen de onvermijdelijke lessen voor de toekomst:
* Sluitende keten:
De harde kern van de kaartenbak komt nu echt goed in
zicht en de aanpak gaat meer in de richting van 'zorg- en hulpverlening'
(met dwang, net als met het gedonder t.a.v. 'verplicht'
vrijwilligerswerk?), activering (zolang het geen betaald werk is of een
zinnig scholingsaanbod heeft de overheid op dit terrein geen fluit te
zoeken) en arbeidsbemiddeling.
* Uitval: Voor 40 procent van de mensen leidde een traject tot niets:
Zij vielen voortijdig uit. De gemeente laat het er niet bij zitten en er
moet 'gepast' hierop gereageerd worden. De gemeente wil ook weten waarom
mensen uitvielen, niet verder konden of niet verder wilden.
M.a.w.: Het
lastigvallen van mensen gaat door en het nog meer gegevens verzamelen
ook.
* Handhaving: De kwaliteit van de handhaving is nu nog niet op
bevredigend niveau, stelt de gemeente. Het gaat hier om 'de plichten'
van de trajectdeelnemers en uitkeringsgerechtigden.
M.a.w.: Een harder
boete- en maatregelenbeleid?
* Monitoring: Meer, scherper, nauwkeuriger zijn de trefwoorden. Met
gegevens over mensen is het gelukkig echter m.i. zo:
Hoe verfijnder het
wordt, des te 'grofkorreliger': Het is net het heelal op sub-atomair
niveau:
Alleen statistische waarschijnlijkheden zijn nog te bepalen,
exacter lukt niet. Ander voorbeeld: Leg een foto onder de microscoop en
kijk.
Kortom: Gemeente, verzamel maar zoveel mogelijk gegevens, net
zolang tot je er in verzuipt. Dat is uiteindelijk het beste voor
iedereen.
* Basisorganisatie soos: Personeelsuitbreiding, maar pas bij de
behandeling van de Perspectiefnota 2003-2006 voor EUR 227.000,00 ofwel
f500.242,17.
Een snelle rekensom leert dat dit maar 4,66 fte oplevert en
er was voor 13 fte al aan taken bijgekomen...
(14 fte was 1,5 miljoen gulden, dus 1 fte was 107.142 gulden)
In dit hoofdstuk van de nota wordt weer gerefereerd aan de beleidsafspraken tussen het ministerie van SoZaWe en de VNG voor 2001-2004: Activering en uitstroom (uit de bijstand) heten centraal te staan en gesteld wordt dat het de gezamenlijke 'ambitie' (ook zo'n mode-woord!) is om: "een extra inspanning te leveren om elke (bijstands)cli‰nt in het arbeidsproces op te nemen hetzij maatschappelijk te laten participeren".
Uiteraard zet het ministerie hier een flinke zak met geld naast. Gesteld wordt dat steeds meer de nadruk wordt gelegd op doorstroom uit gesubsidieerde werkplekken naar reguliere banen. Uiteraard is er weer eens een onderzoek geweest door deze maal het IBO (Interdepartementaal Beleidsonderzoek) en het heet: "Het lijkt erop alsof het gesubsidieerde werk en haar uitvoerders nu helemaal niet zo goed op doorstroom en uitstroom zijn toegerust".
Ook wordt gemeld in de nota dat met de inwerkingtreding van de wet SUWI
gemeenten op 1-1-2002 ook de reïntegratieverantwoordelijkheid krijgen
voor niet-uitkeringsgerechtigden en voor uitkeringsgerechtigden op grond
van de Algemene nabestaandenwet (Anw), die zich inschrijven als
werkzoekende bij het CWI (Centrum voor Werk en Inkomen).
Dezelfde avond stond op de agenda van de Commissie Welzijn daarover een
apart voorstel.
We hebben kritisch gekeken of en zo ja, de gemeente
hierbij zou proberen ook met dwang en sancties mensen te pressen. Dat
kan dan boeiend worden als je geen uitkering hebt waarmee de gemeente je
kan chanteren door te dreigen met korting of intrekking... De gemeente
had daar het volgende op gevonden:
Had je eenmaal een
traject-overeenkomst getekend en haakte je daarna toch af, bv. omdat je
het toch niet zag zitten (vraag van Katie Dolstra van Leefbaar
Leeuwarden) dan 'moest' je de trajectkosten terugbetalen aan de
gemeente.
Afgezien of dat juridisch zomaar kan, waarvan moet je dat dan
betalen?? Stel dat een vrouw samenwoont en de man heeft werk: De vrouw
heeft nooit een uitkering aangevraagd, dus net als in de klassieke
gezinssituatie van vroeger:
M.i. kan de gemeente de kosten niet
terugvorderen van de man, als er bv. ook geen geregistreerd partnerschap
is of samenwoningcontract.
In de nota heet het: "Gemeenten ontwikkelen zich van
uitkeringsverstrekker naar regisseur van de reïntegratie van burgers.
Gemeenten zullen kennis over de doelgroepen en de regionale arbeidsmarkt
moeten verzamelen en analyseren om de juiste reïntegratiedienstverlening
in te kunnen kopen (en soms aanbesteden)."
Dit is de eerste maal dat de overheid ook zijn begerige draculaklauwen
uitstrekt naar mensen die zelfs niet eens een uitkering hebben. Zelf
zomaar een baantje zoeken is er niet meer bij: Nee, de gemeenten en de
winstbeluste reïntegratiebedrijven zullen je wel even 'reïntegreren' en
wensen van alles over je te weten. Het enige advies wat hierop gegeven
kan worden is: 'Send them to hell!' en houd ze van je lijf. Blijf zelf
de regisseur over je eigen leven.
Terug naar deze nota en de toekomst van het arbeidsmarktbeleid. Zoals
gezegd had het IBO een aantal beleidsaanbevelingen gedaan aan de
landelijke overheid in een rapport "Aan de slag".
Hoofdaanbevelingen
zijn:
Omzetting van gesubsidieerd werk in reguliere banen en een vrij
besteedbaar budget voor gemeenten. Eem greep uit hun aanbevelingen:
* Grotere doorstroming uit ondersteunende regelingen naar reguliere
banen. Zet de Wiw (dienstbetrekkingen, werkervaringsplaatsen, scholing
en activering) om in een vrij besteedbaar budget binnen het Fonds Werk
en Inkomen.
Mijn conclusie: De Wiw zoals die er nu is, wordt afgeschaft.
Zet het grootste deel van de I/D-banen waar die onmisbaar zijn voor de
instandhouding van maatschappelijk nuttige dienstverlening, om in
reguliere arbeidsplaatsen in de publieke sector.
Mijn conclusie: De meeste I/D-banen verdwijnen weer net zo hard als ze
gekomen zijn. Ik vind dat voorzover de overheid eerst ooit banen heeft
wegbezuinigd en vervolgens weer goedkopere gesubsidieerde Wiw-ers en
mensen met I/D-banen aannam:
Laat die banen gewoon weer terugkomen. Denk
bv. aan de ooit wegbezuinigde ambtenaren van de gemeentelijke
plantsoenendienst.
Overigens denk ik dat de meeste organisaties die bij de gratie van deze
regelingen mensen in dienst kunnen hebben, niet in staat zijn reguliere
banen te scheppen.
Die mensen belanden als ze niet op tijd wisten weg te
komen naar een regulier baantje, gewoon weer in... de bijstand!
* Leg bij aanvang van werkloosheid in alle gevallen het accent op
bemiddeling en op stimulering van effectief zoekgedrag, mede door
handhaving van de spelregels (controle en sancties). Laat de inzet van
ondersteunende maatregelen of het tijdelijk ontstaan van
vrijwilligerswerk niet resulteren in ontheffingen van de
sollicitatieplicht.
M.a.w.: Eindeloos traineren van het betalen van een uitkering bij eerste
aanvraag en daarmee de mensen 'stimuleren' tot 'effectief zoekgedrag'.
Veel gedreig met sancties. Als dit extreme vormen aanneemt jaagt men
mensn uit pure nood de illegale arbeidsmarkt op:
Onderbetaalde zwarte
baantjes zonder enige rechten, baantjes waarmee met name de Randstad vol
zit, baantjes die tot nu toe door illegale allochtonen worden gedaan.
Zij eruit en werklozen erin??
* Fasering werkzoekenden veranderen: Geen administratief instrument meer
maar een persoonlijker 'profilering' gebaseerd op ervaringsgegevens door
actieve bemiddeling, controle en waar nodig sanctionering, ongeacht de
initiële verwachtingen. Zet dure reïntegratie-instrumenten niet te snel
in.
M.a.w.: Nog veel meer gegevens worden over je vastgelegd plus over
hoe je traject verloopt, als was het een dossier van een
beroepscrimineel. Doe verder niet echt al te veel:
Besteed geen geld aan
de persoon, althans niet zomaar. Dat betekent veelal en zeker bij fase 4
ingedeelde mensen in de bijstand dat er niet of nauwelijks mogelijkheden
zijn voor enig werk. Natuurlijk zeg je dan dat betrokkene niet genoeg
meewerkt en z'n best doet en vervolgens trap je hem/haar de bijstand
uit, net als in Rotterdam.
Hoe langer je er over nadenkt, hoe meer je
tot het besef komt dat de plannen een aantal rat-achtige elementen
hebben die afkomstig zijn van Vermeend en de paarse pest die hij
vertegenwoordigt.
Het was alleen Katie Dolstra van Leefbaar Leeuwarden die in de
commissievergadering kwam met een zinnige suggestie t.a.v. de positie
van werkzoekenden, toen ze voorstelde hen een budget te geven net als
bij de Wet REA, zodat ze zelf 'diensten' kunnen inkopen. Dit betekent
dat de positie werkzoekende en reïntegratiebureau drastisch kan
veranderen:
JIJ bent de klant en de klant heeft het geld en daarom
bepaalt de klant wat hij/zij wenst in te kopen en zo niet:
Op naar de
volgende winkel! Daarom vond ik persoonlijk dat idee zo gek nog niet.
En: Waar blijft zoiets als de Consumentenbond met een soort
'vergelijkend dienstenonderzoek reïntegratiebedrijven'?
* Overweeg omzetting van de fiscale stimulering van de vraag naar lager
gekwalificeerde arbeid in een stimulering van het arbeidsaanbod, door
verhoging van de arbeidskorting of door introductie van een
(inkomensafhankelijke) 'earned income tax credit'.
Conclusie: In feite
is dat gewoon toch gedeeltelijk gesubsidieerde arbeid; een soort
arbeidssubsidie via de inkomensbelasting. Een soort broertje eigenlijk
van de huursubsidie. Er is sprake van hetzelfde probleem als bij de
huursubsidie vanwege de inkomensafhankelijkheid van de hoogte: Stijgt
het inkomen dan daalt de tax credit weer. Geef dan maar zoveel tax
credit dat de bijstand afgeschaft kan worden en je hebt een
basisinkomen.
In het derde hoofdstuk van de nota wordt gezegd welke gemeentelijke "reïntegratiedoelgroepen" er in hun ogen zijn:
Inwoners van de gemeente die:
a. een uitkering ontvangen op grond van de Abw, Bbz, Ioaw, Ioaz en de WIK.
b. zich vanaf 1-1-2002 inschrijven bij het CWI als werkzoekende en geen uitkering ontvangen [!!!] of een uitkering ontvangen op grond van de Anw. (nieuwe doelgroep per 1-1-2002)
c. werken in een gesubsidieerde baan (Wiw, I/D, WsW)
De gemeente vindt een 'Sluitende aanpak' heel belangrijk. Dat betekent
dat iedereen die werkloos wordt en niet zelf aan het werk kan komen
binnen 12 maanden een 'arbeidsmarktgericht' aanbod krijgt.
Ze beweren
dat dat voor iedereen die vanaf 1-1-1999 in de bijstaand kwam, al is
gerealiseerd. Ja, het aanbod wellicht wel, maar het betaalde werk m.i.
niet...
Hoe kan het dan dat we wel eens mensen van pakweg 18, 19 jaar
tegenkwamen die van een uitkering moesten leven van pakweg 800 gulden en
op een kamertje woonden?
Die 'sluitende aanpak' wil de gemeente nu ook loslaten op het 'zittende
bestand'. Wie zijn dat?
Ze zeggen zelf: In 2001 was zowat driekwart van
de mensen in de bijstand ingedeeld in fase 4.
Dat zijn volgens hen de
mensen met 'meervoudige belemmeringen' zoals: langdurig werkloos in
combinatie met een gebrekkige opleiding en weinig werkervaring of taal-
en gezondheidsproblemen.
[Alsof taalproblemen en gezondheidsproblemen
per definitie bij elkaar horen: Je kunt een 10 voor taal halen en
perfect Nederlands spreken en schrijven, maar toch fikse
gezondheidsproblemen hebben.]
Ook arbeidsongeschiktheid en/of schuldenproblematiek wordt genoemd.
De gemeente stelt dat tweederde van de bijstandsmensen die in fase 4
zijn ingedeeld, een vrijstelling van de arbeidsverplichting heeft.
Maar eerder in de nota is gesteld dat men wil komen tot een
herbeoordeling van die vrijstelling en ook van de fase-indeling.
M.a.w.:
Die vrijstellingen van de arbeidsverplichting komen op de tocht te
staan, alsof met het schrijven van een vette nota plotseling iemands
gezondheidstoestand is gewijzigd. Wat er medisch aan de hand kan zijn
met iemand wordt zo in feite niet erkend, als de gemeente deze weg
opgaat. Het lijkt sprekend op de WAO-herkeuringen die soms ook
resulteren kunnen in eindeloze ellende voor betrokkenen.
Ze geven toe daat ze geen betrouwbare informatie hebben 'over de stand
van de armoede' in Leeuwarden.
Maar geen nood: "We zullen ons moeten
afvragen of het minimabeleid voldoende bijdraagt tot activering en
sociale participatie van de Leeuwarders met een laag inkomen".
Oh ja?
Het antwoord zaal ik dan wel geven:
Weinig tot niets. Moet dat dan?
Antwoord: Nee, daar zijn de regelingen in het kader van bijzondere
bijstand nooit voor bedoeld geweest. Denk aan bv. de 'Regeling Duurzame
Gebruiksgoederen'; de witgoed-regeling. Wellicht de 'Declaratieregeling
Minima' (Fonds Maatschappelijke Activiteiten) een beetje omdat je daar
bv. de contributie van een sportclub kon declareren of dat je een soort
tegoedbonnen kon krijgen voor bv. de bus, de bios, het zwembad ed.
Hoe wordt het dan straks: Afschaffing van diverse regelingen of het
koppelen van die regelingen aan extra voorwaarden? Bv. eerst een
reïntegratiecontract tekenen, dan pas recht op de witgoedregeling?!
Afgaande op de genoemde 'beleidsdoelen' in hoofdstuk 4 van de nota
is een aanval op het huidige minimabeleid dit jaar plus volgend jaar al
te verwachten.
Het bijgevoegde 'Plan van Aanpak' van de G26 gemeenten stelt:
"De G26 verplichten zich tot een heroriëntatie op het gemeentelijk
minimabeleid en zullen nagaan of dit in voldoende mate bijdraagt tot
activering en sociale participatie van inwoners met een laag inkomen."
Hoe ze dan tevens even verderop in het verhaal het volgende kunnen beweren is mij een raadsel:
"De G26 stellen zich verder ten doel om door een gerichte inzet op schuldhulpverlening de financiële problematiek van met name langdurig uitkeringsgerechtigden te verlichten, hen te stimuleren op sociale participatie en eventuele financiële drempels bij sociale participatie zoveel mogelijk weg te nemen."
Of is het de bedoeling om alle bijzondere bijstandsregelingen uitsluitend nog van toepassing te laten zijn op bv. mensen in 'fase 4' die tevens minstens zoveel jaar in de bijstand zitten?
Over de nota is nog veel meer te zeggen, maar om het verhaal niet nog
twee maal zo lang te maken, laat ik het er hier maar bij.
De leden van
het PEL kunnen de nota inzien op het kantoor. Desgewenst maken we op
verzoek een enkele kopie en sturen we de nota toe aan diegene die echt
alles precies wil weten. Dat kunnen we helaas niet doen voor alle leden:
Dan zijn we nl. meteen failliet aan kopieerkosten. Daarvoor graag enig
begrip.
Tenslotte: Leden van het PEL die gericht iets willen vragen over dit verhaal, kunnen ons uiteraard altijd even bellen op 058-2671636.