We schreven al vaker over een van de 'dogma's' die een rol spelen bij de z.g. 'Stedelijke Vernieuwing', nl. het idee om delen van wijken waarin goedkopere huurwoningen staan, plat te gooien en hiervoor in de plaats duurdere koopwoningen neer te zetten. Het heet dan dat dat 'de problemen' in een wijk oplost, kennelijk onder het motto: "Om de buurt te behouden moesten we haar helaas slopen" o.i.d.
Het heet ook dat dat 'de integratie' bevordert, kortom: Gemengd wonen is goed voor u, gemengd wonen moet!
Nadat hoogleraar Jan Willem Duyvendak van de Erasmus Universiteit, die hier ooit nog raadslid was voor PAL/GroenLinks, al eerder in een onderzoek had betoogd dat dit niet werkt, komt nu het weekblad 'Binnenlands Bestuur', 21e jaargang, week 36, van 8-9-2000 met een artikel over een nieuw rapport hierover van de RPD, de Rijks Planologische Dienst:


'SEGREGATIE GEEN PROBLEEM, MENGING VAN INKOMENS GEEN OPLOSSING'

Nederland kent geen ghetto's. De concentratie van etnische of arme mensen in bepaalde wijken is op zichzelf geen probleem. De remedie - menging van inkomensgroepen en van etnische groepen - is derhalve ook geen oplossing.

Integendeel, het bouwen van duurdere woningen in een wijk met verder alleen goedkope huizen kan juist leiden tot scherpere vormen van segregatie en concentratie. Tot die conclusie komen onderzoekers van de Universiteit van Utrecht in de studie "Segregatie, mogelijke effecten en beleid", die is uitgevoerd in opdracht van de Rijksplanologische Dienst (RPD).
Toch is het gevaar aanwezig dat de segregatie toeneemt. In elk geval zal het aantal wijken met een hoge concentratie aan allochtonen toenemen, alleen al vanwege demografische redenen: In Nederland is in 2015 één op de acht inwoners een niet-westerse allochtoon (nu één op de veertien). Ook zal het verschil tussen 'have's' en 'have-nots' (vooral tussen huiseigenaren en huurders) scherper worden.
[Aan de ene kant heet segregatie 'geen probleem', aan de andere kant wordt gesproken over 'het gevaar dat de segregatie toeneemt'. Dat zou dan ongevaarlijk moeten zijn, logischerwijs gesproken. Maar wellicht is het beter niet te spreken in termen van gevaar of geen gevaar m.b.t. 'segregatie' maar te spreken over wel of geen keuzevrijheid voor zowel arme als rijke woningzoekenden, allochtoon of niet.]
Op dit moment valt de polarisatie tussen huur en koop al in Almere te constateren, aldus de onderzoekers.
[Wellicht indien de huizenprijzen wat willen dalen, dat de per 1-1-2001 in werking tredende Wet Bevordering Eigen Woningbezit - BEW - op dit punt nog iets kan betekenen voor lagere inkomens: Voor huurders met lagere inkomens die dan een koopwoning kopen bestaat de mogelijkheid om subsidie te krijgen op de hypotheekrente en de overdrachtsbelasting.]

Hoewel op zichzelf het samenklonteren van mensen met weinig geld of van mensen met een niet-Nederlandse achtergrond momenteel geen problemen geeft, zijn er in de betreffende wijken andere forse problemen die de kwaliteit van het bestaan van de bewoners aantasten. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om de slechte kwaliteit van de woningen in de betreffende wijken, om het feit dat veel bewoners van concentratiewijken geen toegang kunnen vinden tot de arbeidsmarkt, dat zij een heel beperkte keuzemogelijkheid hebben op de woningmarkt en om de beperkte kwaliteit van de buurt. Er kan gewerkt worden aan betere speelgelegenheid en het voorkomen van vandalisme en criminaliteit.
[Wat heet slechte kwaliteit van de woningen? Iedereen zal het er bij dit begrip waarschijnlijk over eens zijn dat gebreken en achterstallig onderhoud daaronder vallen, maar niet iedereen zal het er over eens zijn dat 'kwaliteit' ook een grote woningplattegrond zal moeten inhouden - klein is fout; groot is o.k. lijkt nu de trend - of bv. dat alle flats die nooit een lift hadden - flats t.m. drie etages - nu gesloopt zouden moeten worden omdat ze geen lift hebben of omdat ze geen honderd vierkante meter woonoppervlak hebben of omdat er geen bubbelbad in zit en noem maar op.
M.i. zouden woningen gewoon een bepaald minimum-niveau moeten hebben m.b.t. wat er in zit, de isolatiewaarde ed., dus gewoon de bouwvoorschriften, terwijl verder de bewoner gewoon zelf wel uitmaakt wat voor hem/haar kwaliteit van een woning betekent en niet de beleidsmakers. Voor wat betreft die 'speelgelegenheid' vraag ik me af of dat niet gewoon een cliché is vanuit het verouderde vastgeroeste beeld dat per definitie elke wijk een wijk is of behoort te zijn waarin veel gezinnen met kinderen wonen.
Ik bedoel: Is hier over nagedacht? Wellicht is er wel behoefte aan heel andere voorzieningen in een buurt, bv. een mensa, een eethuisje, een fietsen reparatiewerkplaats; ik noem maar iets willekeurigs.
Het voorkomen van vandalisme en criminaliteit is zeker een goed punt. Vaak is het ontbreken van een goed beheer zowel van woningcorporatie als van gemeente de grote reden waarom mensen een buurt een nare buurt vinden en dus weg willen. Vaak gaat het niet eens om de woning op zich, maar om bovengenoemde dingen.]

Maar het rapport waarschuwt ook voor overspannen verwachtingen: 'ruimtelijk beleid kan armoede niet opheffen'.
[Dit is precies wat het PEL continue heeft gesteld: "Armoede kleeft niet aan de muren van de woningen". Slopen met als doel armoedebestrijding is geen armoedebestrijding maar het bestrijden van de armeren in de samenleving.]
De keuzevrijheid moet worden vergroot door elders in de stad en de regio voldoende goedkope huurwoningen beschikbaar te houden.
[Het probleem hierbij is echter dat een gemeentebestuur dat onder één deken ligt met projectontwikkelaars en bouwondernemers en tevens beweert te geloven in het deels slopen van de goedkopere wijken, haar rekensommen op dit punt altijd 'sluitend' zal schrijven, hoewel in werkelijkheid de schaarste in het goedkopere deel van de woningvoorraad toeneemt.]
Dat is niet alleen rechtvaardig (huishoudens met een laag inkomen hebben evenveel recht om te kiezen voor een betere woonsituatie als mensen met een hoog inkomen, stellen de onderzoekers), het voorkomt ook dat de sociale huursector op den duur uitsluitend nog wordt bevolkt door (kansarme) mensen met lage inkomens.
[Wil men echt betere en voldoende sociale huurwoningen voor mensen met lagere inkomens, dan lijkt het me onvermijdelijk om weer een vorm van objectsubsidie op zo'n nieuw te bouwen woning in te voeren en dat zie ik in de huidige politieke realiteit absoluut niet gebeuren. Gebeurde dit wel, dan was er weer meer keuzevrijheid voor mensen met de lagere inkomens en werd het minder problematisch dat er eens wat werd gesloopt. Maar zolang dat besef niet doorbreekt, is uiterste zuinigheid op de bestaande voorraad geboden.]
Ook mensen met hogere inkomens moeten kunnen kiezen voor een kwalitatief slechter huis tegen een lagere prijs.
[Dit is een interessant punt: Wij hebben altijd het standpunt ingenomen dat indien het bij goedkopere woningen gaat om schaarse woningen, deze woningen niet behoorden te worden toegewezen aan mensen boven een bepaald inkomen, omdat voor hen de midden- en hogere huurprijsklassen binnen financieel bereik liggen (keuzevrijheid!) en voor de lagere inkomens slechts de goedkopere huurprijsklassen en met huursubsidie erbij ook de middenprijsklasse.
Anderzijds behoort dat 'bepaalde inkomen' niet zo hoog te worden gelegd dat extreme huurquotes ontstaan: Er moet ook nog een zekere vrijheid bestaan om zelf prioriteiten te stellen waaraan men z'n geld uitgeeft: Veel geld voor 'wonen' of wat minder geld voor 'wonen' en wat meer geld aan andere dingen.
Per slot leven we niet om te wonen, maar wonen om te kunnen leven. Wat dat betreft zou een aantal jaren een huurbevriezing en hier en daar huurverlaging om de huurquotes weer wat op een normaler peil te krijgen, geen luxe zijn.]

Uit het onderzoek blijkt dat, anders dan werd verwacht, de etnische segregatie nauwelijks is toegenomen, evenals de inkomenssegregatie. En dat ondanks het volkshuisvestingsbeleid om mensen met lage inkomens uit dure huurwoningen te weren en mensen met hoge inkomens uit de goedkope.
[Mensen met lage inkomens uit dure huurwoningen weren lijkt me eerder een kwestie van: Inkomen plus te verkrijgen huursubsidie geven een bepaalde keuzevrijheid binnen een aantal huurprijsklassen. De hoge huurprijsklassen zijn gewoon financieel buiten bereik. Gesteld dat deze toch waren toegewezen aan lagerbetaalden, dan had het resultaat geweest dat deze mensen of financieel 'stuk' draaiden of in totale armoede moesten leven alleen om de huur te kunnen betalen.
Waar was dan de realiteitszin geweest bij zo'n woningtoewijzing? Ik denk dan aan huren van zo'n ¦1000,-/mnd of hoger.
Voor wat betreft het weren van mensen met hoge inkomens uit goedkope woningen: In onze optiek vond een toets op het inkomen plaats bij de woningtoewijzing, maar later niet meer.
Indertijd, tijdens staatssecretaris Heerma, zijn er ideëen geweest over 'scheef wonen', huurbelasting en gedwongen verhuizen als je in een goedkopere woning de pech had meer te gaan verdienen. Wij vonden dat toen te ver gaan, mede omdat dat een aantasting had betekend van de wettelijke huurbescherming.]

Juist vanwege de angst voor segregatie is aan dat laatste beleidsvoornemen geen gevolg gegeven: er wonen nu zelfs aanzienlijk meer mensen met een hoger inkomen in een goedkope huurwoning dan tien jaar geleden (namelijk 40 tegenover 34 procent van de voorraad goedkope huurwoningen).
[Het artikel vermeldt niet of die stijging nu komt door het toewijzen van goedkope woningen aan mensen met boven-minimale inkomens of dat dat ook mede het gevolg is van het gewoon na woningtoewijzing blijven wonen, terwijl het inkomen steeg.]
'Dat de segregatie niet is toegenomen is dan ook eerder ondanks dan dankzij het beleid', schrijven de Utrechtse wetenschappers.
[Dit is me even niet duidelijk: Eerder werd gesteld dat aan het beleidsvoornemen om mensen met hoge inkomens te weren uit goedkope woningen geen gevolg werd gegeven vanwege de angst voor segregatie. Daar echter angst voor segregatie volgens het onderzoek echter ongegrond is, zou indien goedkope woningen schaars zijn, dus zonder gevaar een inkomenstoets kunnen gelden bij woningtoewijzing van een goedkope woningen in de zin van: "Maximum-inkomen zoveel".
In de WoonWijzer staat bij veel duurdere woningen ook vaak: "Minimum-inkomen tenminste zoveel". Zoals gesteld is daarna in onze optiek de kous af: Hoeveel iemand in die goedkope huurwoning ook gaat verdienen: Huurcontract is huurcontract en iedere huurder heeft recht op huurbescherming.]

Overigens is het gevaar voor segregatie niet weg, want juist de laatste jaren vertrekken veel mensen met een hoger inkomen naar de koopsector, waardoor er nu toch steeds meer mensen met weinig geld in de goedkoopste (en slechtste) huizen wonen. Tegenwoordig is 'stedelijke vernieuwing' of 'herstructurering' van wijken met overwegend goedkope huurwoningen de kern van het volkshuisvestingsbeleid. Volgens de onderzoekers kan zo'n aanpak succes hebben indien een hele wijk in een keer wordt omgetoverd tot een gemengde wijk waar goedkopere en duurdere woningen elkaar afwisselen. Maar het mislukt, wanneer er plukjes of zelfs hele straten van duurdere woningen tussen de goedkope huizen worden gebouwd.
[Een hele wijk 'omtoveren' tot een wijk waar duurdere en goedkopere woningen elkaar afwisselen lijkt me een onmogelijke opgave. Om en om huizen in een rij er tussen uit hakken en de gaten vullen met duurdere woningen??
M.i. kan dit verhaal alleen bij het opzetten van een nieuwbouwwijk waarbij tevens weer objectsubsidie wordt gegeven voor sociale huurwoningen. En dan nog ontgaat me het doel van dat in extreme vorm 'mixen', want dat is dan in feite wat er gebeurt. Het lijkt me zinniger om mensen zelf te vragen hoe ze willen wonen (wilt u gemengd wonen of juist niet?), in plaats van hen een ideologisch model op te dringen, vastgelegd in steen en beton, waarbij ik wel besef dat elke wijkopzet in feite het wonen ruimtelijk vastlegt in een 'model'. Ook achter de split-level flats hier zat indertijd een gedachte, nl. die van architectenbureau Van den Broek en Bakema.
Het andere verhaal: 'hele straten' of 'plukjes' woningen tussen de goedkopere woningen bouwen is in feite wat er nu gebeurt in de praktijk.]

In zo'n geval [en dat is m.i. nu het geval!] zal de scherpte van de segregatie toenemen, omdat de keuzemogelijkheid voor mensen met weinig geld steeds kleiner wordt. Zij klonteren samen in de wijken en buurtdelen die (nog) niet zijn aangepakt en dus goedkoop zijn.
[Dit is dus in feite het opraken van de goedkopere woningen en precies wat het 'beleid' hier wil: In elke wijk een bepaald maximum percentage huurwoningen in kleine, 'beheersbare' clustertjes, waarbij je je afvraagt wie of wat er dan in feite 'beheerst' moet worden.
In feite is het antwoord simpel: De armeren moeten 'beheerst', 'gemonitord', gecontroleerd en overheerst worden door de rijken. Op deze wijze zullen zij wellicht 'onzichtbaar' worden, zodat 'wij' als de rijk geworden v.m. PvdA-middenklasse die de traditionele liberalen al lang rechts ingehaald hebben, geen 'last' meer van hen hebben....]

Einde artikel uit 'Binnenlands Bestuur'. Commentaar tussen [].