Op 3/8/2005 ontvingen we de volgende ingezonden brief in kopie, die naar de Volkskrant was gestuurd, n.a.v. een artikel in gie krant over het ontslag van Henk Deinum als bestuurder van Corporatieholding Friesland. Hieronder volgt de letterlijke tekst.
Er was eens een woningcorporatie, die er voor zorgde dat iedereen in Friesland goed kon wonen. Goede fee Henk Deinum had de leiding. Overal bouwde hij mooie huizen, vooral voor arme mensen. Zelfs in de 21e eeuw, waarin op andere plaatsen een groot tekort aan goedkope huurhuizen was, zorgde hij er voor dat de arme mensen niets te kort kwamen. Iedereen woonde lang en gelukkig totdat op een kwade dag de goede fee werd weggestuurd door de boze tovenaars.
Het klinkt als een sprookje, en dat is het ook. In de Volkskrant van zaterdag 30 juli jl. wordt, in een artikel naar aanleiding van het ontslag van directeur-bestuurder Henk Deinum, Corporatie Holding Friesland (CHF) gepresenteerd als een van de laatste corporaties die nog volop goedkope huurhuizen bouwt. Dit is ook het geval in het artikel dat een week daarvóór in de Volkskrant was te lezen over de sloop van goedkope woningen. De reden hiervoor is dat CHF tussen 2002 en 2004 maar liefst 666 goedkope huurwoningen zou hebben gerealiseerd. Ook andere nieuwsbronnen beschrijven CHF als een corporatie die op grote schaal sociaal bouwt. Helaas is dit een groot misverstand.
In het jaarverslag van CHF uit 2002 valt te lezen dat er in dat jaar 206 nieuwbouw huurwoningen zijn gerealiseerd. Daarnaast zijn er 300 studentenwoningen bijgekomen. In het jaarverslag van 2003 wordt een aantal van 147 nieuwbouw huurwoningen genoemd. Het totaal van deze nieuwbouw-aantallen in 2002 en 2003 is 653, wat dichtbij het door de Volkskrant genoemde getal van 666 ligt. Er wordt echter ten onrechte vanuit gegaan dat al deze woningen goedkope huurwoningen zijn. In de jaarverslagen is geen sprake van specificatie van de nieuwbouwcijfers. De suggestie wordt gewekt dat het om sociale huurwoningen gaat.
Maar wat is een "sociale huurwoning"? En wanneer is een huurwoning "goedkoop"? Er zijn nogal wat verschillende definities.
Als de aftoppingsgrens van de huursubsidie (466 Euro in 2004) als uitgangspunt wordt genomen, dan blijkt dat slechts een deel van de nieuwbouw huurwoningen van CHF onder de noemer
"goedkoop" valt.
Dit uitgangspunt is niet meer dan redelijk omdat sociale huurwoningen vooral voor de allerlaagste inkomens zijn bedoeld en deze zijn niet in staat om een huur boven de aftoppingsgrens zonder huursubsidie op te brengen. Bij die 300 studentenwoningen gaat het om tijdelijke onzelfstandige wooneenheden in Leeuwarden. Deze prefab-eenheden zijn in opspraak gekomen door hoge huren en klachten over de uitzonderlijk lage kwaliteit. Dit roept beelden op van huisjesmelkers, maar het past niet bij een sociale verhuurder.
Naast toevoeging van woningen, is er ook sprake van onttrekking. Bij CHF worden woningen voornamelijk onttrokken door verkoop. In 2002 zijn volgens de jaarverslagen 274 huurwoningen verkocht, in 2003 gaat het zelfs om 663 woningen. Vrijwel alle verkochte woningen hadden een huur die ruim onder de aftoppingsgrens van de huursubsidie lag. Hierdoor zijn in 2002 en 2003 in totaal 937 schaarse goedkope huurwoningen aan de voorraad onttrokken.
Hoe sociaal de nieuwbouw in diezelfde periode ook zou mogen zijn, het aantal verkochte goedkope huurwoningen overtreft de nieuwbouw-aantallen ruimschoots.
De meest recente cijfers, afkomstig uit het jaarverslag van 2004, laten zien dat deze trend zich voortzet. In 2004 bouwde CHF 110 nieuw huurwoningen en werden 322 huurwoningen verkocht. Er is bijna drie keer zoveel onttrokken door verkoop als er is toegevoegd door nieuwbouw. Bovendien heeft wederom slechts een deel van die nieuwe woningen een huur onder de aftoppingsgrens, de verkochte woningen hadden vrijwel allemaal een lagere huur.
In het najaar van 2002 kondigde CHF de verkoop aan van 15.000 van haar 20.000 huurwoningen. In hoeverre het hier gaat om reële plannen of enkel een enorme proefballon, wordt pas op de langere termijn duidelijk. Wat wel duidelijk is, is dat de voorraad goedkope huurwoningen bij CHF de laatste drie jaar zorgwekkend is afgenomen doordat de nieuwbouw helemaal niet zo sociaal is als wordt gesuggereerd en door de grootschalige uitverkoop. Het gevolg is dat de wachttijden in Friesland voor een sociale huurwoning gestaag toenemen. De aandacht van CHF is van de lage- naar de middeninkomens verschoven. Dit alles vond plaats terwijl "volkshuisvester" Henk Deinum volop in functie was. Ook hij is "met zijn tijd meegegaan". Wel moet gezegd worden dat hij de discussie met critici ten aanzien van zijn beleid nooit uit de weg ging. Daar kunnen zijn collega's een voorbeeld aan nemen.
De woningnood onder mensen die zijn aangewezen op een betaalbare, sociale huurwoning is niet zomaar uit de lucht komen vallen. Het is evenmin uitsluitend het gevolg van economische teruggang. De corporaties hebben er zelf een enorm groot aandeel in doordat ze de afgelopen jaren op grote schaal hun betaalbare huurwoningen hebben verkocht en gesloopt. Zoals het er nu naar uit ziet, neemt dit de komende jaren nog verder toe. Corporatie Holding Friesland is daarin helaas geen uitzondering. Een fanatiek sociaal bouwende corporatie-directeur uit Friesland komt enkel in het sprookjesboek voor.
Simon van der Meer, Leeuwarden
Naschrift:
Een nadere toelichting van de schrijver op de gebruikte cijfers:
Enkele toelichting bij de cijfers:
Ik heb cijfers gebruikt uit de jaarverslagen uit 2002, 2003 en 2004. Het
jaarverslag van 2003 is te downloaden via internet:
http://chf.sitedev.nl/documenten/documenten/101/Jaarverslag_2003.pdf
In elk van de jaarverslagen wordt de ontwikkeling van de woningvoorraad op
dezelfde manier beschreven.
2002:
Bij door nieuwbouw huurwoningen: 206
Bij door nieuwbouw studentenwoningen: 300
Bij door aankoop: 20
Af door verkoop: 274
2003:
Bij door nieuwbouw huurwoningen: 147
Bij door fusie/aankoop: 984
Af door verkoop: 663
Af door sloop: 23
2004:
Bij door nieuwbouw huurwoningen: 110
Bij door fusie/aankoop: 130
Af door verkoop: 322
Af door sloop: 48
Bij de getallen die ik in het stuk noem, benoem ik ook het betreffende jaarverslag als bron. De cijfers "fusie/aankoop" hebben geen betrekking op nieuw gerealiseerde sociale huurwoningen, maar fusies/overnames van andere corporaties (CHF is ontstaan uit een serie fusies) en aankoop van woningen in Achter de Hoven - Vegelin, een wijkje in Leeuwarden, die CHF in opdracht van de gemeente aankoopt, sloopt en vervangt voor niet-sociale nieuwbouw.