Goed bezochte discussieavond PEL over wonen en armoede

---

PEL: stoppen met sloop sociale huurwoningen

'Goed bezochte discussieavond PEL over wonen en armoede'
Eigen bericht 21/4/2005 plus:
'PEL: stoppen met sloop sociale huurwoningen'
Uit de Leeuwarder Courant van vrijdag 22/4/2005.

EIGEN BERICHT 21/4/2005

LEEUWARDEN - Ruim 50 mensen waren in de Slauerhofzaal van Onder de Luifel aanwezig op onze discussieavond op donderdagavond 21 april 2005 over het thema wonen en armoede. Onder de aanwezigen enkele raadsleden van de SP, PAL/GroenLinks, PvdA, Leefbaar Leeuwarden en VVD en mensen van de CDA-Statenfractie. De CDA-raadsfractie had zich collectief afgemeld, evenals de FNP, die echter wel twee mensen van hun steunfractie hadden gestuurd. Tevens werden enige gemeenteambtenaren gesignaleerd, waaronder de coördinator Stedelijke Vernieuwing en natuurlijk ook een aantal leden van het PEL.
Ook de pers was aanwezig: Zo zagen we een verslaggever van de Leeuwarder Courant en een verslaggeefster van het Friesch Dagblad. De opkomst viel mij mee, mede gezien het feit dat het blad Huis aan Huis ons persbericht niet had geplaatst. Daar dit blad in de 27 jaar dat het PEL bestaat (meer dan een kwart eeuw!) nog NOOIT ook maar één persbericht van ons heeft geplaatst, kun je wel spreken van doelbewust beleid! Voortaan zullen we als afzender 'PvdA' onder onze persberichten zetten...
Overigens blijft de pr altijd een lastig punt en de opkomst een gok.
Na de opening door Pyt van der Galiën, voorzitter PEL, werd de avond verder geleid door de avondvoorzitter, dr. Wilfried de Pree, oud-lid Tweede Kamer, v.m. woordvoerder volkshuisvestingszaken PvdA en oud-wethouder gemeente Leeuwarden.
Hierna was het woord aan de secretaris van het PEL, die inging op de vraag:
Maakt wonen arm? Kunnen mensen met weinig geld nog betaalbaar wonen? Hij hield het volgende verhaal:

Geachte aanwezigen,

ik ben blij dat u bent gekomen voor deze avond over Wonen en Armoede, een thema dat van een aantal kanten belicht kan worden, bv. door de vraag te stellen: Maakt wonen arm? Ik wil enige feiten noemen en daarbij de nodige kanttekeningen plaatsen:

1. Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen meldt: Vorig jaar 331 gedwongen verkopen, dit jaar verwachten zij een verdubbeling.

2. In Friesland worden jaarlijks zo'n 100 tot 120 mensen hun huis uitgezet wegens huurschulden en zijn ongeveer 300 mensen afgesloten van water, gas en licht.

3. Het GKB, de Gemeenschappelijke Kredietbank, heeft ondanks extra geld dat ze kregen van de gemeente, nog steeds een wachtlijst voor schuldsaneringen en als mensen daar eenmaal in zitten, moeten ze soms te lang op hun geld voor levensonderhoud wachten. Sommige corporaties zijn zelf maar begonnen met budgetbeheer voor huurders die anders dreigden hun huis uitgezet te worden vanwege huurschuld.

Het gaat tegenwoordig steeds meer om 'gewone' mensen zoals u en ik, die door een opeenstapeling aan tegenslagen hun huur niet meer konden betalen en in het slechtste geval op straat of in een opvanghuis belandden. De cijfers lijken uit te wijzen, dat zich steeds meer van die gevallen voordoen in Nederland. Het gaat echt niet meer alleen om alcoholisten en junkies die op straat belanden. Voor mij is dit een teken dat het helemaal niet goed gaat in Nederland.

4. Niet alleen de minima, maar ook de z.g. middeninkomens beginnen het financieel steeds moeilijker te krijgen, zoals laatst een actualiteitenrubriek meldde.

5. De woningmarkt voor m.n. de lagere inkomens is zodanig krap geworden, dat men vaak wel gedwongen wordt in feite te duur te gaan huren, met veel huursubsidie; huursubsidie waarop de regering bezig is stap voor stap te bezuinigen.

Als je kijkt naar het gemeentelijke beleid, dan wil men 400 tot 640 nieuwe huizen per jaar bouwen, waarvan BRUTO 10 procent als sociale huurwoning, d.w.z. tot 499 euro/mnd huur. De adder onder het gras is het woord bruto. Daar stond eerst 'netto' en dat betekende dat sloop van sociale huurwoningen EN gecompenseerd moest worden EN dat tevens OOK nieuwe sociale huurwoningen moesten worden toegevoegd. Nu kan er gesaldeerd worden: Bruto 10 procent min bv. sloop van 100 huizen per jaar betekent 40 tot 64 huizen bouwen en 100 huizen weg, geeft als resultaat per saldo *minder* sociale huurwoningen. (Bron: Raadsbesluit van 20/12/2004)

Mijn stelling is, dat om nieuwbouwlocaties te krijgen, geen goedkopere huur- of koopwoningen moeten worden gesloopt als die voorzien in de behoefte van lagerbetaalden, maar dat de nieuwbouw dan elders moet worden neergezet en ten tweede ben ik van mening dat nieuwe huurwoningen bouwen met een aanvangshuur boven de aftoppingsgrenzen van de huursubsidie niet helpt om de schaarste aan woningen voor lagerbetaalden te verminderen. Het heet nu dat CHF de komende 3 jaar 300 nieuwe huurhuizen gaat bouwen met een aanvangshuur minder dan 500 euro. Ik hoop dat dat klopt en dat er geen woningen voor plat gaan. Voorraad vermeerderen en niet simpelweg vervangen, daar gaat het om.

De 500 euro grens is belangrijk voor gezinnen en een 466 euro grens voor kleine huishoudens, want:

De aftoppingsgrens is de grens waarbij iemand nog huursubsidie kan krijgen, zonder dat daarvoor apart fiattering nodig is. Deze is 466,48 euro voor een- en tweepersoonshuishoudens en 499,92 euro voor grotere huishoudens. (rekenhuur) Zit de huur daarboven, dan krijgt de nieuwe huurder te maken met de passendheidstoets.
Natuurlijk kun je dan als corporatie stellen, dat je bij een hogere huur die huizen bouwt voor de doorstroming, maar dan moet je tegelijk concluderen dat je simpelweg niet in staat bent om sociale huurhuizen bij te bouwen, ondanks de nodige kunstgrepen, zoals koopwoningen bijbouwen in het weiland en de verkoopwinst investeren in de nieuwe huurwoningen om de aanvangshuur omlaag te drukken.
Met name omdat je nooit meer voor dezelfde huurprijs terug kunt bouwen is het PEL een tegenstander van sloop van sociale huurwoningen en voorstander van een ander soort stedelijke vernieuwing, die inzet op grootschalige renovatie, variërend van groot-onderhoud tot upgrading renovatie, op een zorgvuldige wijze bekijkend wat nodig is, per blok en per wijk. Het gaat om de betaalbaarheid van het wonen, zonder dat je mensen in krotten en afbraakhuizen moet laat wonen.

Een andere kanttekening die ik wil maken over de beschikbaarheid van betaalbare huurwoningen betreft de sluipende teruggang van het aantal sociale huurwoningen door het verkoopbeleid van de corporaties.
Zo willen de beide corporaties hier samen meer dan 1000 huurflats verkopen, vooral in Bilgaard, Camminghaburen, Westeinde ed. Dit nadat in sommige wijken al praktisch alle laagbouwwoningen verkocht zijn, zoals in Aldlân, Westeinde en Camminghaburen. De flats waar het nu om gaat, zitten in de middenprijsklasse en diversen zijn geschikt en gewild bij m.n. ouderen. Wie hoor je nog over de strategische kernvoorraad huurwoningen die in stand moest blijven? De corporaties niet, die pakken hun winst, omdat qua boekwaarde de flats al flink gezakt zijn na 30 jaar. Geld nodig om nieuwe huizen te bouwen? Als we de pers mogen geloven en ook de 40 corporaties van de DAB-groep, (De Andere Beweging) zijn de reserves groot genoeg om nieuw te bouwen, zonder eerst uitverkoop te houden en zonder extra huurverhogingen, zoals de minister en veel corporaties willen.

We hebben via onze website een kleine enquête gehouden naar armoede in het algemeen en twee dingen gevraagd:
Wat zijn uw netto inkomsten per maand en wat houdt u per week over voor eten en kleding? 46 procent had tot 800 euro per maand schoon en 50 procent moest het doen met 50 euro per week of minder. Kortom: Slechts een indicatie op een totaal van 51 anonieme personen, maar toch...

Omdat de krapte op de woningmarkt mede leidt tot te duur wonen en het systeem meer huurverhoging toelaat bij 'gewilde woningen', lees: goedkopere schaarse woningen, ben ik hier even wat uitgebreider op in gegaan.

6. De lokale belastingen en heffingen zoals Onroerende Zaak Belasting incl. rioolrecht, afvalstoffenheffing, waterschapslasten ed.: Ze zijn onverbrekelijk verbonden met het bewonen van een woning.

Het PEL is voorstander van afschaffing van de hele OZB:
Regel dit maar via een kleine verhoging van de inkomstenbelasting en de vennootschapsbelasting en stort het meerdere maar in het gemeentefonds. Ook aan de onevenredige stijging van de waarden (WOZ-waarde) van juist de goedkopere woningen is af te meten, dat er sprake is van schaarste aan goedkopere huizen. WOZ-waarde is 'varkenscyclus', meer niet.

7. De energielasten: M.i. is wonen niet compleet, zonder verlichting, verwarming en water. De prijzen zijn echt grof gestegen en de besparing die je kunt bereiken door van energieleverancier te wisselen, is maar beperkt: In 2004 10 euro op jaarbasis volgens de Consumentenbond. Om maar te zwijgen over de 'paarse krokodil' die verschijnt als je een andere energieleverancier kiest of als je het waagt zomaar te verhuizen. Dan krijg je van mensen verhalen te horen zoals Kafka die schreef.

Conclusie is, dat het feit dat men ergens woont, mensen behoorlijk arm kan maken. Er is echter geen keus: Niet-wonen is geen alternatief en inzoverre is de woningmarkt daarom ook geen echte 'vrije markt'.
De vraag resteert: 'Als je arm bent, kun je dan eigenlijk nog wel wonen?' Ik denk hierbij vooral aan de jongeren, die voor het eerst op de woningmarkt komen. In 2002 was volgens het Jaarverslag Centrale Registratie Woningzoekenden de gemiddelde wachttijd voor een eengezinswoning opgelopen tot 10 jaar en voor een flat moest je gemiddeld 4 jaar wachten. Let wel, dit waren gemiddelde wachttijden.
Ik ben geneigd de vraag: 'Kun je eigenlijk nog wel wonen als je arm bent?' met nee te beantwoorden, gezien de plannen van minister Dekker met de huren. De heer Gaastra van de Woonbond, een van de gastsprekers, kan daar straks ongetwijfeld meer over vertellen.

Bedankt voor uw aandacht.

Hierna was het woord aan de eerste van de drie gastsprekers, namelijk prof. ing. Thomsen van de TU-Delft. Hij vertelde met behulp van overheadsheets waarom renoveren beter is dan het slopen van goedkopere huurwoningen, waarmee we net iets eerder waren dan de VPRO die op 1 mei j.l. in het programma 'Tegenlicht' ook de sloopmanie belichtte van gemeenten en woningcorporaties, waarbij het ging over Den Bosch. Ook daar was prof. Thomsen uitgenodigd om het nodige te vertellen i.v.m. zijn onderzoek "Sloop en sloopmotieven", gehouden bij 59 woningcorporaties in het land.
Professor Thomsen is een tegenstander van dat gesloop omdat hij aan de hand van cijfers liet zien, dat je met sloop en nieuwbouw, mede gezien de bouwproductie en productiecapaciteit, hiermee volkomen vastloopt en bezig bent om een nieuwe en ook structurele woningnood te creeëren.
Hij pleit er daarom voor om de bestaande voorraad aan te passen zodat iedereen daarin iets van zijn gading kan vinden en wees tevens op de afbouw van de huursubsidie. Hij wees er op, dat bij nieuwbouw de gemeente via de grondprijzen de kosten van de infrastructuur en de inrichting van de ruimte doorberekent en dat kan bij renovatie niet.
Hij stelde dat er bouwkundig eigenlijk geen echt slechte naoorlogse woningen meer bestaan maar dat woningcorporaties en gemeenten dat argument geregeld oneigenlijk gebruiken: Het gaat dan niet om slechte woningen, maar om 'slechte' bewoners...
Naast openlijk genoemde sloopmotieven spelen o.a. bovenstaande verborgen motieven bij sloopbeslissingen ook vaak een rol, daar ging het eigenlijk om.
Hij merkte ook op, dat het onzin was, dat een woning een levensduur zou hebben van 50 jaar: "De wijk van de toekomst staat er al", betoogde hij.
Renoveren en 'vernieuwbouw' (b.v. hoog-renovatie, samenvoegen enz.) plegen is wat er moet gebeuren.

Hierna was er gelegenheid tot het stellen van vragen, waarbij Arie Visser, raadslid van de SP een vraag stelde over levensloopbestendige woningen. Thomsen stelde dat elke woning al levensloopbestendig is met behulp van wat eenvoudige aanpassingen en vond apart levensloopbestendige huizen bouwen onzin en een hype. Hij wees op zichzelf en zei dat echt niet iedereen die 65 jaar wordt dan plotseling de trap niet meer op kan komen. M.i. is dat ook zo: Er wordt vreselijk gegeneraliseerd en in hokjes en groepen gedacht.

De tweede gastspreker was majoor Cornel Vader, directeur Leger des Heils Centra voor Wonen, Zorg en Welzijn Noord-Nederland over de praktijk van alledag zoals zij meemaken: De mensen die dakloos raken, de oorzaken enz. Hij kwam op in stijl, n.l. in uniform, zoals gebruikelijk bij het Leger, als men 'in functie' is.
Ook hij had overheadsheets meegenomen. Hij stelde dat het gemiddeld drie jaar duurt voordat iemand met een zwervend bestaan weer een 'eigen' dak boven zijn hoofd heeft.
"Kortdurende opvang is er voldoende, maar daarna wordt het lastig. Voorzieningen als begeleidend wonen zijn er amper."
Hij was blij te horen dat de corporaties, gemeenten en opvanginstanties als de Terp en Limor de handen ineen slaan om voor die groep adequate woningen te regelen.

Hij stelde overigens dat men vorig jaar nog een flink aantal mensen opvang had moeten weigeren, omdat er geen plaats was, maar had de indruk dat het aantal daklozen langzamerhand na eerdere toename, weer stabiliseerde. Het Leger des Heils doet niet aan politiek, maar toch had hij indirect eigenlijk wel een politieke wens, namelijk voldoende eenvoudige woningen. De groep waar het hier om gaat stelt geen hoge eisen: met een flatje driehoog zouden ze al heel blij zijn, stelde hij.

Hierna was er weer gelegenheid tot het stellen van vragen, waarbij het PAL/GroenLinks raadslid Pyt van der Wal zei, dat hij nogal geschrokken was van de cijfers en vond dat 'de politiek' hier iets mee zou moeten doen. Wat dan precies, werd niet duidelijk.

De derde gastspreker was Sylvo Gaastra, regio manager noordoost van Nederlandse Woonbond.
Hij vertelde o.a. waarom de plannen van de minister om de huren vrij te laten slecht zijn voor de portemonnee van huurders. M.i. had hij daar wel wat sterker de nadruk op kunnen leggen; naar mijn smaak was zijn verhaal wat te algemeen en ging wat teveel over de Woonbond zelf. Wat mij betreft had hij het uitsluitend over de plannen van minister Dekker mogen hebben.

Hierna was er opnieuw gelegenheid tot het stellen van vragen, waarbij iemand uit de zaal stelde, dat hij met een bijstandsuitkering zelfs in zijn flat in Heechterp, amper meer kan rondkomen met zijn geld. De reacties uit de zaal vielen mij wat tegen: Ik had meer reacties verwacht.

Toen was het pauze en kon er schriftelijk gestemd worden over drie stellingen op de stembriefjes op de tafel. De uitslag werd meegedeeld aan het eind van de avond.

Wie mee wilde doen met de werkgroep 'Wonen en Armoede' kon naam, adres, en telefoonnummer achterlaten op een intekenlijst. Drie mensen meldden zich aan en wie lid wilde worden van het P.E.L. kon de folder die er ook lag, meenemen en de bon afgeven of opsturen.
Zoals ik wel had verwacht, leverde dat laatste niets op: Over het algemeen zijn de meeste mensen niet bereid ook maar ergens lid van te worden en niet bereid zich op enigerlei wijze te organiseren. Blijkbaar moet het in Nederland op alle fronten nog veel slechter worden, voordat men begrijpt dat men tegen de huidige ontwikkelingen één front moet vormen uit welbegrepen eigenbelang.

Na de pauze ging het programma verder met:

Een interview met 'ervaringsdeskundigen' door de avondvoorzitter. Achter de tafel zaten: een kraker, een kamerbewoonster, een (jongere) huurder en een (oudere) huurder.

De kamerbewoonster vond haar kamer in de Kanaalstraat die meer dan 300 euro kostte te duur. Alleen omdat zij de daar wonende buitenlandse studenten begeleid, krijgt ze 100 euro korting op de huur. Hierna bemoeide Henk Deinum, bestuurslid van Corporatieholding Friesland en verhuurder, zich ermee en had een verhaal over of je buitenlandse studenten ook voor huursubsidie in aanmerking moest laten komen, hiermee handig de discussie afleidend van de hoge kamerhuur. Zijn verhaal was een non-issue omdat je überhaupt geen huursubsidie krijgt als je een kamer bewoont, Nederlander of niet...
De kraker stelde dat hij vooral kraakte vanwege de woningnood en de huurprijzen en bovendien sprak het hem aan "om dingen gezamenlijk te doen".

Naar mijn smaak had de zaal zich er wel wat meer mee mogen bemoeien, maar wellicht moeten we voor een volgende keer voor zo'n huurderspanel een totaal andere vorm bedenken, b.v. een avond zonder beleidsmakers en een soort 'ronde tafel' gesprek, waarbij iedereen 'zaal' en 'panel' tegelijk is.

Tenslotte kwam het hoofdonderdeel na de pauze, namelijk het deskundigenpanel met zes deskundigen plus de zaal die aan de discussie mee kon doen. In het panel zaten de drie gastsprekers van voor de pauze plus drie mensen uit de lokale volkshuisvestingswereld:

* De gedeputeerde volkshuisvesting van de provincie Friesland, mw. Anita Andriesen.
* Dhr. Henk Deinum, bestuurder van Corporatie Holding Friesland (CHF)
* Wethouder Roel Sluiter gemeente Leeuwarden.

Ook wethouder Sluiter was gekomen; zijn komst was tot het laatst toe onzeker gebleven, maar wellicht had het geholpen dat we zijn naam alvast ook maar op de aanplakbiljetten gezet hadden... Per slot zit je ook daarbij met een deadline.

Van de lijst met reservevragen die t.b.v. de avondvoorzitter was opgesteld om de discussie op gang te houden werd geen gebruik gemaakt en er ontstond m.i. wel veel ruimte voor bestuurder Henk Deinum om te schermen met het door CHF pas afgesloten convenant met de gemeente, waarbij was afgesproken om nieuwe 'sociale huurwoningen' te bouwen.
Hij vond dat dat een woning was onder de aftoppingsgrens huursubsidie voor gezinnen, namelijk maximaal 499 euro, hierbij vergetend dat die grens 466 euro is voor een- en tweepersoonshuishoudens. Bovendien rijst de vraag wat nu echt een sociale huurwoning genoemd kan worden. In ons commentaar in 2004 op het Woonplan Leeuwarden hebben we nieuwbouwwoningen die qua huur net onder die grenzen zitten, doorstromerswoningen genoemd:
Je kunt er in principe in met huursubsidie zonder passendheidstoets, dus zonder gezeur over de vraag of je niet een goedkopere woning had kunnen vinden.
Maar als je ziet dat de huursubsidie stapsgewijs wordt afgebroken, vraag je je af of zelfs die doorstromerswoning neerzetten in nieuwbouw op termijn nog enig soelaas biedt. Als bovendien die huizen weer als excuus aangegrepen worden om te hakken in de bestaande voorraad, komt er nauwelijks een huis bij: Je verruilt alleen goedkopere huizen voor duurdere huizen...
Geen probleem als lonen en uitkeringen ook op die manier verruild konden worden...

Enerzijds was het een m.i. vrij tamme discussie, anderzijds kun je stellen, dat men weer eens bijelkaar zat en dat er een dialoog was en wellicht kun je van zo'n avond niet veel meer verwachten dan dat laatste. Wel ontstond nog even een meningsverschil tussen prof. Thomsen en gedeputeerde Andriesen over de levensloopbestendige woning, die hij een hype vond. Eigenlijk wel verfrissend, zo'n afwijkende mening. Wel vond Andriesen dat Thomsen met zijn verhaal 'stof tot nadenken' had geboden.

Daarna was het tijd voor de afsluiting van de avond door de secretaris van het PEL. Het ging er om: wat zijn ONZE grieven over het huidige beleid? Wat eist het PEL om de woonlasten te beperken? Wat zijn ONZE voorstellen? Hieronder de tekst van het verhaal:

Geachte aanwezigen,

welke conclusies kunnen worden getrokken uit wat deze avond naar voren is gekomen?

Conclusies: (Geïmproviseerd:) Zorgen over plannen Dekker, ook eenvoudige woningen nodig (Bv. voor ex-daklozen; Leger des Heils), een structurele woningnood in zicht als we doorgaan met huidige beleid (Thomsen). Zaal kan zelf ook conclusies trekken: Ik kan alleen noemen wat mij opviel, maar wil niet *voor* iedereen conclusies trekken.

Wat wil het PEL nu precies? Eigenlijk iets heel simpels: Een wijziging van het landelijke en plaatselijke volkshuisvestingsbeleid, zodat met name het huren van een woning weer betaalbaar wordt en blijft voor ook de lagerbetaalden. Het hele idee dat de woningmarkt een gewone vrije markt is, waar de consument gewoon naar een andere winkel kan gaan als het hem/haar niet zint, moet overboord, in elk geval voor de huurmarkt.

Verder willen wij dat Stedelijke Vernieuwing niet meer gekoppeld wordt aan Stedelijke Vernieling, oftewel sloop, maar vooral aan renovatie.
De gemeente Leeuwarden zal beweren dat ze dat ook doet, maar dat is niet zo:
Slechts omdat er onvoldoende geld is voor grootschalige sloop, wordt de recessie uitgezeten, maar zodra die voorbij is, gaat de slooptrein weer volop rijden. M.a.w.: Van een koerswijziging uit overtuiging is momenteel geen sprake; het is meer pappen en nathouden.

Politieke wensen:
Mede gezien de krapte op de woningmarkt voor lagerbetaalden willen wij een sloopstop en een verbod op de verkoop van sociale huurwoningen. De Leeuwarder Raad is net als een timmerman die een deel van zijn gereedschap weggedaan heeft en als je denkt het nodig te hebben, zit het niet in je gereedschapskist. De Raad zal weer gereedschap moeten aanschaffen in de vorm van een Huisvestingsverordening waarbij een 'onttrekkingsvergunning' noodzakelijk is, als een corporatie bv. minimaal 10 woningen wil slopen. Qua verkoop van flats zouden B. en W. geen splitsingsvergunningen meer moeten afgeven aan de corporaties en Corporatieholding Friesland zou vrijkomende keuzewoningen strategisch weer terug moeten kopen. Dit zou in een convenant tussen gemeente en corporatie een van de punten moeten zijn.

Nieuwbouw huurwoningen:
Wij vinden dat het aantal nieuw te bouwen sociale huurwoningen veel hoger moet zijn dan nu en als die woningen er dan staan, dat je dan niet vervolgens *dat* als excuus moet gebruiken om bestaande woningen te slopen. Want dan vervang je alleen goedkoper door duurder en vermindert de druk op de huurmarkt niet.

Doorstroming als middel om goedkopere huizen vrij te krijgen:
In tijden waarin de werkloosheid in Nederland ook nu nog steeds met 4000 mensen per maand stijgt, moet men hier geen al te hoge verwachtingen van hebben. Kortom: Dit middel is o.i. slechts beperkt bruikbaar.
Veel mensen kunnen gewoon een dure huurwoning niet betalen.
Ik wijs nogmaals op de 500 euro grens en de passendheidstoets bij de huursubsidie.
En kopen is voor veel werkenden met wankele jaarcontracten ook een te onzekere sprong in het duister. De enige vaste aanstelling is tegenwoordig de sociale dienst...

De woningzoekenden:
Corporaties en B. en W. zouden weer met openbare cijfers moeten komen over de werkelijke wachttijden, het aantal woningzoekenden ed. en de Raad zou daarop moeten aandringen. Dit soort gegevens zijn onmisbaar voor het beleid en mogen niet weggestopt worden bij de woningcorporaties. Nu lijkt het alsof ze iets te verbergen hebben en de situatie mooier willen voorstellen dan hij is.

De energieprijzen:
Corporaties zijn soms begonnen met centrale inkoop van energie voor haar huurders; in Leeuwarden heet dit WoonEnergie. Het heet dat dit tot besparingen kan leiden van 'tientallen euro's per jaar'. Wellicht kunnen de besparingen verhoogd worden als alle Nederlandse woningcorporaties gezamenlijk gas en elektra gaan inkopen voor hun huurders. Pas een besparing van tientallen euro's per maand gaat zoden aan de dijk zetten.

De gemeentelijke belastingen en heffingen:
Deze zijn verworden tot een zware kostenpost. Vooral de OZB treft huurders en eigenaren van met name de goedkopere woningen onevenredig zwaar, vooral als men qua inkomsten net geen kwijtschelding krijgt. Het PEL vindt: Liever vandaag dan morgen afschaffen die OZB!

Tenslotte de uitslag van de stemming:

STELLING 1: De woningcorporaties moeten doorgaan met het verkopen van huurwoningen. (laagbouw en flats)

   [4] EENS          [25] ONEENS

STELLING 2: Mede om huurwoningen voor lagerbetaalden nog enigszins betaalbaar en voorradig te houden, moeten gemeente en woningcorporaties geen/minder woningen slopen maar veel meer kiezen voor renovatie dan nu het geval is.

   [28] EENS          [1] ONEENS

STELLING 3: Het beleid van minister Dekker van volkshuisvesting t.a.v. de huren gaat leiden tot meer nieuwbouw van betaalbare, goede huurwoningen voor lagerbetaalden.

   [0] EENS          [27] ONEENS   [Twee maal een '?']

[N.B.: Geschat aantal personen in zaal: Tussen de 50 en de 60 mensen, zodat ongeveer de helft van de zaal heeft meegestemd. Stemmen kan nog steeds, nu via onze website: Klik op de hoofdpagina 'Stemmachine' aan en ga naar de laatste vragenlijst. De lijst is daar uitgebreid tot 10 stellingen waaruit men kan kiezen.]

Dit was de uitslag, ik geef nu het woord terug aan de voorzitter van de avond, maar niet dan nadat ik nog even heb gewezen op de intekenlijstjes op de tafels. Wie ook vindt dat we het over dit onderwerp niet bij 1 avond moeten laten, maar dat we hieraan een vervolg moeten geven, kan zich aanmelden om mee te doen met het werkgroepje 'Wonen en Armoede'.

Op vrijdag 22/4/2005 berichtte de Leeuwarder Courant over de avond het volgende:

LEEUWARDEN - In Leeuwarden, maar ook in de rest van Nederland, worden teveel goedkope huurwoningen voor mensen met een laag inkomen gesloopt. Dat stelde het Platform Een- en Tweepersoonshuishoudens Leeuwarden (PEL) gisteren op zijn discussieavond over wonen en armoede.

PEL-secretaris Johan Bakker: "Je kunt nooit voor dezelfde huurprijs terugbouwen en bovendien komen er vaak koopwoningen voor in de plaats terwijl er juist een stijgende behoefte aan sociale woningen is."
Bakker zet in op grootschalige renovatie. "Zo hou je wonen betaalbaar, zonder dat je mensen in krotten zet."

Bakker wordt in zijn visie gesteund door André Thomsen, hoogleraar woonverbetering aan de Technische Universiteit Delft.
"We staan aan de vooravond van een grote woningnood", waarschuwde hij. "De nieuwbouw neemt af, de voorraad veroudert, maar de behoefte aan woonruimte neemt juist toe." Vooral in de goedkope sector dreigt volgens Thomsen een schrijnend tekort, mede door sloop. "Corporatiewoningen hebben drie tot twaalf keer meer kans om gesloopt te worden dan andere typen."

[En dat terwijl ook Thomsen had betoogd dat juist corporatiewoningen kwalitatief vaak beter zijn dan particuliere (huur)woningen. Uit de tv-uitzending op 1 mei j.l. in Tegenlicht kwam ook naar voren dat vooral de oudere wijken met sociale huurwoningen vlak tegen de binnenstad aan heel interessant zijn voor corporaties en projectontwikkelaars om te slopen, vanwege de grond...
Zo kunnen ze veel meer geld verdienen dan aan die sociale huurwoningen...
Waar de bewoners blijven? De huichelaars weten heel goed dat de meeste bewoners het toch niet kunnen betalen om terug te keren in de nieuwbouw en van hen zijn ze dan mooi af...
De wijk in Den Bosch waar het om ging, was helemaal geen 'probleemwijk' of 'achterstandswijk' maar had gewoon de pech vlak tegen de oude binnenstad aan te liggen.
Ik denk dat de beleidsmakers zeker op rijksniveau totaal niet geïnteresseerd zijn in de waarschuwing van Thomsen dat als men zo door gaat, een grote en structurele woningnood dreigt. Ik denk dat we ook op volkshuisvestingsgebied gaan in de richting van een tweedeling:
U zegt mij waar en hoe u woont en ik zal zeggen wie u bent... U hoort 'erbij' of u hoort er niet bij, dat is de vraag.
Toen eind 80-er jaren de nota uitkwam van staatssecretaris Heerma en de woningcorporaties via de z.g. 'bruteringsoperatie' werden verzelfstandigd, heeft het PEL de nota 'Gouden Tijden' uitgebracht en gesteld:
"Het worden weer gouden tijden, voor huisjesmelkers en voor woningcorporaties, met veel woningzoekenden, vechtend om de laatste betaalbare huurwoningen."
Die ontwikkeling is nog steeds gaande. We hebben toen ook gesteld dat er wel huisvesting zal zijn, maar geen VOLKShuisvesting...
Toen de Berlijnse muur viel, hebben een aantal krachten in deze maatschappij weer moed gevat en zijn hun offensief begonnen, om alles weer af te breken wat eerder was opgebouwd. En het einde is nog steeds niet in zicht...
Qua huisvesting is het einddoel: De hele huisvesting wordt 'vrije markt', overgelaten aan ondernemers, grondspeculanten, woningcorporaties die woonbedrijven zijn geworden enz. Wie arm is, heeft pech gehad...]

Het slopen van woningen wordt door corporaties en overheden zwaar onderschat, meent Thomsen. "Het is vaak veel duurder en tijdrovender dan renovatie. Bovendien wordt vaak niet nagedacht over de historische waarde van panden die afgebroken worden en de milieueffecten die ermee gepaard gaan."

[Bovendien is kiezen voor nieuwbouw voor corporaties lekker makkelijk: Geen gezeur van 'lastige' bewoners en je 'probleemwijk' ben je in een klap kwijt... De huidige bewoners keren toch niet terug, want de nieuwbouw kunnen ze toch niet betalen...
Wil je op 'safe' spelen: Zet vooral veel nieuwe koopwoningen neer, want zo'n hoge hypotheek afsluiten kunnen de huidige bewoners al helemaal niet...]

Leeuwarden onderkent het naderende onheil, stelde wethouder Sluiter.
"We gaan nog tot 2007 door met de sloop van huurwoningen, zo'n 100 per jaar en vooral hoogbouw in de Vrijheidswijk. Maar daarna is het met de grootschalige afbraak over."

[M.i. wil men in de Vrijheidswijk aan de noordzijde alle drie splitlevelflats ook slopen, pakweg 250 stuks plus de nodige laagbouw in de 'espels'.]

Sluiter wees op het Vliet, waar de gemeente niet overgaat op sloop, maar juist renoveert.

[Het gaat hier om de Vlietzone, die uit vier wijken bestaat: Molenpad, Welgelegen, Indische Buurt en Zeeheldenbuurt. Qua ISV-2 geld is slechts 700.000 euro beschikbaar om 100 woningen te verbeteren...
Dat is dan gemiddeld voor cascoherstel (over woontechnische verbeteringen hebben we het dan maar niet eens) 7000 euro per woning beschikbaar. Dat gaat dan om particuliere woningverbetering. M.i. is dat veel te weinig geld. Er zouden veel meer woningen gerenoveerd moeten worden en m.i. zou je het zo moeten aanpakken als prof. Thomsen aangeeft: Renovatie in alle soorten en maten, tot vernieuwbouw aan toe. Dan pas ben je m.i. echt goed bezig.
Eerst maar eens zien of die 100 sloopwoningen per jaar waar de wethouder het over heeft, toch niet toevallig ook in de Vlietzone blijken te staan....
Wil de gemeente werkelijk haar beleid bijstellen, dan zou zij moeten zeggen: We slopen niets meer, breidt het renovatiedeel in ons Woonplan fors uit en verkoop geen huurwoningen meer. Dat vereist een bijstelling van deze beleidsnota door B. en W. en de Raad. Dat te doen, zou getuigen van realisme.]

Tenslotte: Wat waren eigenlijk die reserve-vragen die helaas geheel ongebruikt bleven? Hieronder volgt de lijst:

Onderstaande vragen zijn bedoeld als een soort vergaarbak waaruit naar behoefte vragen gehaald kunnen worden als er onvoldoende vragen en opmerkingen uit de zaal komen voor de gastsprekers of als tijdens het deskundigenpanel de zaal weinig naar voren brengt of de discussie wat 'wegzakt'. Bij de vragen moet de kanttekening geplaatst worden dat niet precies bekend is hoe de gastsprekers hun verhaal gaan invullen. Het kan zijn dat daardoor een aantal vragen al beantwoord zijn in hun inleiding.

VRAGEN PROF. THOMSEN:

1. Wat vindt u van de plannen van minister Dekker t.a.v. het huurbeleid? Uw grootste kritiekpunt? Ziet u ook pluspunten in haar voorstellen?

2. Wat moet er volgens u gaan gebeuren op het terrein van de volkshuisvesting en waarom?

3. Wie worden op termijn naast de huurders nog meer de dupe bij de huidige gang van zaken en het toekomstige beleid? Toeleveranciers en werknemers in de bouw?

4. In bouwen 'waardenvrij' of niet? Wordt er gebouwd voor de behoefte? Wordt bouwen gebruikt als politiek sturingsinstrument ihkv een door de overheid gewenste demografische bevolkingsopbouw?

5. Is er in uw optiek sprake van woningnood in Nederland?

6. Wordt er wel gebouwd voor de juiste inkomenscategorieën?

7. Is het financieel nog wel mogelijk een sociale huurwoning te bouwen van acceptabele kwaliteit zonder dat er daarvoor eerst twee tot drie koopwoningen in het weiland moeten worden gezet en met winst moeten worden verkocht?

8. Is er volgens u sprake van speculatie met grond bij nieuwbouwlokaties in uitbreidingsgebieden?
Voorbeeld: Programma Zembla over Alkmaar: Grondspeculant koopt weiland voor 4 euro/vierk.m. Later koopt gemeente deze grond veel duurder of woningcorporatie koopt deze grond veel duurder. Er komen dure koopwoningen in het weiland. De koper betaalt 400 euro/vierk. m.

8a. In Zembla stelde de grondspeculant dat niet alleen hij maar ook gemeenten en corporaties zich als grondspeculanten opstellen. Hoe ziet u dat?

8b. Uit programma Zembla bleek vervolgens dat de winst die de corporatie in Alkmaar behaalde bij de verkoop, geen enkele nieuwe sociale huurwoning opleverde. Kunnen corporaties deze winsten geheel naar eigen goeddunken gebruiken of zijn er nog enige regels t.a.v. de besteding hiervan?

9. Heeft u een overall visie op de huidige gang van zaken, gezien vanuit uw vakgebied? Kunt u iets zeggen over vergelijkbare situaties in het buitenland? Wat gaat daar anders en waarom?

10. Wat vindt u in zijn algemeenheid van het beleid en de uitvoering van de Stedelijke Vernieuwing in Nederland?

11. Het is gebruikelijk de demografische ontwikkelingen als uitgangspunt te nemen voor het inschatten van de behoefte aan nieuwbouw. Gebeurt dat nog wel in voldoende mate? Of wordt er meer gebouwd op basis van politiek 'wishful thinking'?
Bedoeld wordt: Alle steden willen groter worden, alle steden willen meer draagkrachtige burgers hun stad binnenhalen. Begint die ontwikkeling niet wat door te schieten?

12. Wat zijn de gevolgen indien onverkort wordt vastgehouden aan het huidige beleid qua Stedelijke Vernieuwing in Nederland? (Veel sloop en weinig renovatie)

13. Waarom wordt een onrendabele top qua stichtingskosten bij nieuwbouw vaak wel geaccepteerd maar niet bij renovatie? Wat zit daar nu precies achter?

VRAGEN MAJOOR VADER:

1. Wat zijn uw ervaringen met de huidige gang van zaken rondom het dakloos raken? Signaleert u daarin bepaalde ontwikkelingen qua mensen die bij de opvanghuizen aankloppen? Ten positieve of ten negatieve? Waar bestaan die ontwikkelingen precies uit?

2. Hoeveel mensen hebben de Opvanghuizen in Noord-Nederland van het Leger zoal de laatste jaren opgevangen? Zijn er ook cijfers bekend over Leeuwarden of Friesland?

3. Waaruit bestaat de populatie zo in het algemeen? Kunt u duidelijk bepaalde categorieën onderscheiden? Zijn bepaalde groepen mensen duidelijk oververtegenwoordigd?

4. Ziet u nieuwe categorieën ontstaan die nu dakloos worden? Waaruit bestaan die volgens u en wat is de oorzaak daarvan of kan de oorzaak daarvan mogelijkerwijs zijn?

5. Wat zijn mogelijke oplossingen om het groeiend aantal daklozen te doen afnemen? Op korte en op de langere termijn?

6. Kunt u als Leger des Heils aan de groeiende vraag naar opvang blijven voldoen?

7. Heeft u op het punt van opvang en financiën wel/geen/voldoende/onvoldoende steun van de (lokale) overheid? Door wie wordt uw werk in hoofdzaak gefinancierd?

8. Hoe zijn de ervaringen van het Leger met de afdeling sociale zaken van de gemeenten in Friesland en i.h.b. in Leeuwarden? Verloopt dit soepel? Bv. op het punt van het postadres voor daklozen?
[Opvangcentrum Leger des Heils Lw. is een door sociale zaken erkend postadres voor daklozen.]

9. Wat is de eventuele rol van het Leger naar daklozen toe om te zorgen dat mensen op termijn weer van de straat af raken, een woning en inkomsten krijgen, zich beter kunnen handhaven enz.?

10. Beleeft u wel eens wonderen in uw werk en zo ja, zou u dan een voorbeeld willen vertellen?
[B.v. mensen die 'in de goot' lagen en waarvan niemand meer had verwacht dat het toch nog eens goed met hen zou komen.]

11. Loopt u wel eens aan tegen overheidsburocratie waardoor dingen mis gaan die niet mis hadden hoeven te gaan?

VRAGEN SYLVO GAASTRA:

1. In het krantje van Corporatieholding Friesland wordt beweerd dat voor hun huurders de plannen van minister Dekker nauwelijks gevolgen hebben, omdat de meeste woningen van hen qua WOZ-waarde toch lager liggen dan de grenzen qua WOZ-waarde die de minister aangeeft voor het (op termijn) vrijlaten van de huren. Wat vindt u van die bewering?
[N.B.: De WOZ-waarde wordt voortaan elke twee jaar herzien en daarna elk jaar.]

2. Zijn de wijzigingen die CDA en D66 aanbrachten in de plannen van Dekker (Debat Vaste Tweede Kamer Cie volkshuisvesting) nu van wezenlijke betekenis of is alles gelijk gebleven en is er alleen een ander etikelje geplakt?

3. Klopt het wat het Tweede Kamerlid Staf Depla heeft gesteld, namelijk dat er straks wel 42 verschillende soorten huurregimes komen? En zo ja, hoe moet een huurder daar nog iets van begrijpen?

4. Wat verwacht de Woonbond van 2006 als de huursubsidie wordt ondergebracht bij de belastingdienst?
Wacht huurders dan weer dezelfde chaos als enige jaren terug toen de huursubsidie afhankeling bij VROM werd geautomatiseerd?

5. De huursubsidie hoogte is de laatste jaren alleen nog bij benadering te berekenen via een module op de VROM-website. Ook zonder internet zouden mensen dit op papier net als vroeger moeten kunnen uitrekenen.
Over de exacte berekening doet VROM heel moeilijk: Men moet maar een commercieel rekenprogramma aanschaffen, zoals de corporaties vaak gebruiken. Op deze wijze wordt de huursubsidiebeschikking van VROM oncontroleerbaar voor huurders.
Stelling: De huurder moet zelf, ook zonder computer, kunnen uitrekenen op hoeveel huursubsidie hij recht heeft.

6. Zowat alle papieren voorlichtingsmateriaal is bij VROM-voorlichting wegbezuinigd. Uiteraard zijn er de HIP's, de Huurders Informatiepunten, maar ook daar beschikt niet de huurder zelf over de informatie maar wordt hem verteld hoe het zit. Opnieuw: Oncontroleerbaar. Worden m.n. mensen zonder internet zo niet teveel buitengesloten van informatie?

7. Hebben we bij de huurmarkt eigenlijk wel te maken met een echte 'vrije markt'? Iedereen MOET toch ergens wonen?

8. Zal het 'prikkelen' van huurders in duurdere woningen door extra huurverhogingen er niet toe leiden dat de koopprijzen nog verder opgedreven zullen worden? Waardoor ook zij uiteindelijk niet kunnen kopen?

9. Is er eigenlijk nog wel iets over van het principe dat kopen en huren twee gelijkwaardige alternatieven horen te zijn?

10. Kan men eigenlijk nog wel wonen als men arm is en voor het eerst op de woningmarkt gaat zoeken?

11. Wat vindt de Woonbond van de plannen om werklozen te weren uit bepaalde armere wijken? En waar moeten zij dan wonen?! In duurdere wijken wonen kunnen zij niet betalen. Worden hierdoor niet werkloze woningzoekenden als groep gestigmatiseerd en het etiket 'a-sociaal' en 'rotzooimaker' in de wijk opgeplakt?

12. Als de Woonbond tegen de plannen van minister Dekker is, welke alternatieven heeft ze dan zoal?

13. Wat vindt de Woonbond van de politiek van veel corporaties om grootschalig huurwoningen te verkopen?

VRAGEN ANITA ANDRIESEN:

1. Hoe kun je als provinciebestuur nu bereiken dat de dorpen ook eens wat sociale huurwoningen bouwen voor haar eigen (jongere) inwoners die niet naar de stad willen, maar liever op het dorp willen blijven wonen?

2. Wat zijn de middelen van GS als afspraken inzake aantallen nieuwbouwwoningen niet gehaald worden?

3. Welke instrumenten heeft een provinciebestuur om te zorgen dat er meer sociale huurwoningen (huren onder de aftoppingsgrenzen IHS) worden gebouwd? Of willen GS niet meer sociale huurwoningen maar meer dure koop- en huurwoningen en zo ja, waarom?

VRAGEN HENK DEINUM:

1. Er is net een convenant afgesloten tussen CHF en gemeente Leeuwarden over de bouw van 300 sociale huurwoningen in 3 jaar.
Daar staat o.a. in: "Dit ter vervanging van sloop en verkoop van sociale huurwoningen."
Wat wordt bedoeld? De woningen die reeds zijn gesloopt of woningen die nog gesloopt worden? Is dat laatste het geval, om welke woningen gaat het dan?

2. Zijn er bij CHF (of bij de gemeente) plannen om terwille van nieuwbouwlokaties particuliere woningen te slopen? Voorbeeld was in het verleden bv. de flat aan de Fruitstraat.

3. CHF beweert in haar blad dat de plannen van Dekker haar huurders niet zullen treffen omdat de WOZ-waarde van 98 procent van de friese huurwoningen lager zou zijn. Wordt hier niet over het hoofd gezien dat voortaan de WOZ-waarden elk jaar aangepast zullen worden en dat WOZ-waarden simpelweg door de krapte op de markt aangestuurd worden?

3a. Vervolgvraag: De plannen van Dekker zullen stapsgewijs worden uitgevoerd. Valt niet te verwachten dat in de jaren daarna steeds meer huurwoningen qua huur vrij gelaten zullen worden?

4. CHF zegt woningen te verkopen om aan geld te komen om onrendabele toppen bij huurwoningen af te dekken. Maar CHF financiert onrendabele toppen ook door koopwoningen te bouwen. Is dat laatste niet voldoende? Wij lezen nl. in de pers dat veel corporaties genoeg reserves hebben om nieuwe huurwoningen te financieren.

5. Waarom gaat CHF ook bijdragen aan die 250 miljoen euro begrotingstekort van minister Dekker op de begroting huursubsidie?
Waarom stapt CHF niet uit de koepelorganisatie Aedes die dit is overeengekomen zonder haar leden/achterban te raadplegen?

6. Wat is het aantal woningzoekenden momenteel op de Leeuwarder huurwoningmarkt en hoeveel van hen zijn 'starters'?
[Starters zijn mensen op de woningmarkt die voor het eerst een woning zoeken.]

7. Als CHF zoveel flats wil verkopen, blijven er dan wel voldoende huurflats over voor bv. ouderen, startende kleine huishoudens enz.

8. Gedraagt CHF zich niet teveel als een gewone institutionele belegger die haar huurwoningen ook afstoot na 25-30 jaar als er groot-onderhoud aan zit te komen? We denken hierbij aan het grote aantal huurflats dat CHF wil verkopen. Deze flats zijn (bv. in Bilgaard) vaak 25-30 jaar oud.