HUURLIBERALISATIE GEEN OPLOSSING VOOR WONINGNOOD

'Huurliberalisatie geen oplossing voor woningnood'
Ingezonden brief Simon van der Meer te Nijega op weblog SP-raadslid Ina Veenstra d.d. 28/11/2004.

Op het weblog van SP-raadslid Ina Veenstra troffen we een ingezonden brief aan van Simon van der Meer te Nijega die kennelijk tevens was bedoeld voor de Te Gast rubriek van de Leeuwarder Courant. De brief is daar echter niet geplaatst. We vonden het verhaal interessant genoeg om het op onze website te plaatsen. Hieronder volgt de letterlijke tekst:

Huurliberalisatie 28/11/2004

Te Gast: Simon van der Meer [mailto:svdmeer@tomaatnet.nl]

Om inzicht te krijgen in de redenatie achter het argument dat huurliberalisatie de oplossing is voor de woningnood, is het van belang te kijken naar de oorzaak van de woningnood. Woningnood is niet iets nieuws. Vooral in de wederopbouwperiode was het een van de grootste problemen waar Nederland mee te maken had. In de tachtiger-jaren was de woningnood op de meeste plaatsen echter helemaal weg. Volkshuisvesting stond niet hoog meer op de politieke agenda en werd onvermijdelijk meegenomen met de neoliberale privatiseringsgolf van de jaren 80 en 90:
In 1995 werd de volkshuisvesting geprivatiseerd en de corporaties geliberaliseerd. Huurwoningen werden verkocht en langzaam maar zeker werden ook steeds meer betaalbare huurwoningen gesloopt en verkocht. De economie groeide, er waren ruim voldoende betaalbare (huur)woningen, dus ook niet meteen problemen. Rond de eeuwwisseling veranderde de situatie. Wachtlijsten voor een betaalbare woning groeiden in een hoog tempo.

De gevestigde politiek reageerde bagatelliserend. Het zou iets tijdelijks zijn, maar we moesten vooral niet in paniek het beleid om gooien. Het tempo van verkopen en slopen van sociale huurwoningen werd verhoogd, en tot op de dag van vandaag gaat dit door, in een toenemend tempo.
Inmiddels kan niemand er meer onderuit dat de woningnood weer heeft toegeslagen.
Maar in plaats van de conclusie te trekken dat de privatisering en liberalisering - net als bij alle andere sectoren waarin dit is gebeurd - van de volkshuisvesting op een grote mislukking is uitgelopen, komen ze tot een hele andere conclusie:
de doorstroming stagneert. Er zijn ruim voldoende goedkope huurwoningen, in elke plaats kunnen er nog een x-duizend aantal missen, alleen die huurwoningen worden bezet gehouden door mensen die wel wat duurders kunnen betalen. Ze moeten worden verleid om naar een andere woning te gaan.
En om dat voor elkaar te krijgen zijn er de laatste jaren vrijwel uitsluitend middeldure en dure koopwoningen gebouwd.

Die verleiding lukt ook niet echt. Niet alleen door de sombere economische vooruitzichten, maar ook door de absurde prijzen. De onzichtbare hand van Adam Smith schiet zo nu en dan wel eens uit en dat is ook hier het geval. Maar als het aan de gevestigde politiek ligt, is dit nog steeds niet de schuld van de marktwerking. Nee, het zijn de huurders zelf!
Je hoeft geen volkshuisvestingdeskundige te zijn om te snappen dat er als je lang genoeg sloopt en verkoopt vanzelf een tekort ontstaat, maar de gevestigde politiek is er inmiddels over uit:
Wie geen betaalbare woning kan krijgen, moet niet kwaad worden op de politiek of corporaties, maar op die huurders. Die verdommen het om die woning uit te gaan voor wat duurders. Die rotzakken wonen spotgoedkoop en dat allemaal ten koste van die zielige woningzoekenden, waar we in Den Haag uiteraard solidair mee zijn.
We gaan ze helpen door verleiding te vervangen voor lichte dwang: Als de huren flink stijgen, wordt het vanzelf zo onaantrekkelijk om te blijven zitten, dat ze wel verhuizen naar een koopwoning.

Buiten het feit dat er nogal wat haken en ogen aan deze aanname zitten (wat gebeurt er met de prijs van koopwoningen als tienduizenden huurders ineens gaan kopen?), sluit dit aan bij een trend die de laatste tien jaar gaande is: Alles is gericht op het eigen woningbezit. Hoewel huren en kopen op papier gelijkwaardig is, wordt huren impliciet als minderwaardig bestempeld.

En zodoende is het beperken van de hypotheekrente aftrek een probleem omdat er misschien een paar villa-bewoners moeten verhuizen naar een villa met een badkamer minder, terwijl het geen probleem is als tienduizenden huurders de komende jaren genoodzaakt worden te verhuizen.

En zodoende is het geen enkel probleem als huurders die hun hele leven met plezier ergens hebben gewoond, hun wijk uit moeten om te wijken voor mensen die toevallig wat meer geld hebben.

En zodoende wordt 150 miljoen Euro op de huursubsidie bezuinigd en krijgen mensen die hun hypotheek hebben afgelost een kadootje van 250 miljoen Euro.

En zodoende pleitte het CDA 2e-kamerlid Sterk tijdens het begrotingsdebat VROM op 30 november 2004 voor verruiming van mogelijkheden voor corporaties om sociale huurwoningen te verkopen.

En zodoende krijgen "kansrijken" in Rotterdam koopwoningen kado, terwijl "kansarmen" naar de randgemeenten moeten die vervolgens laten weten dat ze daar niet om staan te springen.

En zodoende worden in Hilversum basisschool kinderen rondgeleid in te slopen huurwoningen om te laten zien hoe slecht deze wel niet zijn, terwijl wetenschappelijk onderzoek van de TU Delft heeft aangetoond dat er vrijwel geen slooprijpe sociale huurwoningen zijn.

En zodoende pleiten VVD en PvdA voor een ruimere koopsubsidie, maar komen ze geen van beide op het idee om na te gaan hoe het komt dat die koopwoningen amper betaalbaar zijn.

En zodoende maakt niemand zich druk als mensen met een laag inkomen 8 jaar moeten wachten op een woning, maar vindt men het wel een probleem als iemand die een half miljoen te besteden heeft geen "passende" woning kan vinden.

En zodoende heeft degene die een paar ton te besteden heeft volop keus, terwijl de wachtlijst de enige keus is voor degene die is aangewezen op een sociale huurwoning.

De huurplannen van het kabinet zijn in principe niets nieuws. Ze zetten de trend van huurdertje pesten en eigen-huisbezitters - zolang zij hun hypotheek kunnen betalen - in de watten leggen gewoon voort. Alleen dit keer gaat het wat extremer, net wat gekker en zijn de gevolgen zichtbaarder. Voordeel hiervan is, is dat mensen (weer) in actie komen.
Duffe huurdersclubs leven ineens weer op, ja-knikkers leren weer nee zeggen en ineens komt het besef dat huurders geen probleem zijn, maar een probleem hebben. Het is alleen zo jammer dat het gepaard moet gaan met zoveel slapeloze nachten voor zoveel mensen.

Commentaar secretaris PEL: In het verhaal zit een beetje het pleidooi om de hypotheekrenteaftrek te beperken of af te schaffen.
Laten we stellen dat morgen de regering de hele hypotheekrenteaftrek afschaft. Moeten huurders dan blij zijn? Dacht het niet, want het zal hen met deze regering aan het roer niets opleveren:
De besparing zal simpelweg worden gebruikt om het begrotingstekort te verkleinen, omdat Zalm met z'n grote mond zo nodig als flinke vent in Brussel hoog van de toren moest blazen over de overschrijding van de 3 procent norm tegen o.a. Duitsland en zal deels ook worden gebruikt om zijn vriendjes, t.w. de bedrijven, een belastingvoordeeltje te bezorgen bv. via verdere verlaging van de vennootschapsbelasting. Kortom: Iedereen, huurders en kopers gelijk achtergesteld, is ook gelijk behandeld...

Maar hoe moet het dan wel op den duur met die hypotheekrenteaftrek? Persoonlijk denk ik dat je de zaak moet splitsen in twee 'markten': Een huurmarkt, waarbij de overheid weer een flink deel bepaalt van de spelregels, inclusief een huursubsidiesysteem, hetzij rechtstreeks, hetzij via de belastingen en een koopmarkt, waarbij je koopt voor eigen rekening en risico, zonder subsidie zoals hypotheekrenteaftrek of koopsubsidie, maar waarbij je ook geen enkele heffing, belasting of retributie betaalt omdat je zelf een woning hebt waar je zelf in woont.

Persoonlijk ben ik voor: Algehele afschaffing van de Onroerend Zaak Belasting, afschaffing alle Waterschapslasten, afschaffing Rioolrecht, afschaffing Afvalstoffenheffing en afschaffing eigenwoningforfait bij de inkomstenbelasting.
Uit de besparing van de hypotheekrenteaftrek kunnen gemeenten en waterschappen gecompenseerd worden voor het verlies aan opbrengst, het restant wordt benut voor het ongedaan maken van de bezuinigingen op de huursubsidie. Mocht deze rekensom niet sluiten, dan:
Inkomstenbelasting wijzigen: Huidige schijventarief verfijnen tot pakweg 7 schijven (hoogste schijf op 72 procent net als vroeger) en alle schijven op een iets hoger percentage zetten.
Termijn van invoering afschaffing hypotheekrenteaftrek: 5 tot 10 jaar, geleidelijk en stapsgewijs, onder gelijktijdige afbouw van bovengenoemde belastingen, retributies en heffingen. Bijkomend voordeel voor de overheid:
Een flinke besparing op allerlei uitvoeringskosten i.v.m. de heffingen van allerlei belastingen.