Aan de Gemeente Leeuwarden
T.a.v. Projectbureau Stedelijke Vernieuwing
T.a.v. de projectleider dhr. P. Eikelenboom
Onderwerp: Schriftelijke reactie op Ontwikkelingsvisie Vrijheidswijk
Leeuwarden, 20-5-2001
L.S.,
Op de hoorzitting over de 'Ontwikkelingsvisie Vrijheidswijk' op 17-5 jl. hebben we van wethouder Bilker begrepen dat de 'deadline' voor schriftelijk commentaar met 5 werkdagen werd verlengd in die zin dat de brievenbus 5 dagen later zou worden geleegd. Voor een kleine organisatie als de onze was de termijn om te reageren deze maal ook wel erg krap.
Hierbij onze reactie op:
a. Het 'Behandelvoorstel Ontwikkelingsvisie Vrijheidswijk'
b. Het boekje van Stedebouwkundig bureau West 8 "Ontwikkelingsvisie Vrijheidswijk".
A. HET BEHANDELVOORSTEL
Allereerst een vraag: Waarom zijn afspraken met NWF vertrouwelijk?
Onderdeel 1: Keuze voor de Vrijheidswijk.
Vanwege 'sociale urgentie' is binnen SV-gebied Noordrand gekozen voor Lekkumerend. Waaruit bestaat die 'sociale urgentie' dan?
De criminaliteit is niet hoger dan in de rest van de stad, alleen de beleving wel, tenminste als men uitsluitend de oren laat hangen naar de door de gemeente benoemde lieden die in het Wijkpanel zitten. Zij vertegenwoordigen echter niemand, omdat ze niet door de wijk werden gekozen.
Het bestuur van het PEL werd nog altijd gekozen door de leden, waarvan er diversen in de Vrijheidswijk wonen.
Er zijn op de hoorzitting door bewoners opmerkingen gemaakt over dealer-activiteiten en over huisjesmelkers aan wie door BWL indertijd verkochte woningen weer zijn verkocht door de eerste kopers.
Dit zijn zaken die vragen om een beter wijkbeheer en als het nodig is om een politiewijkpost in deze wijk te vestigen, dan moet daarvoor geld worden uitgetrokken, net als in Bilgaard. T.a.v. de huisjesmelkerij dient gekeken te worden of betrokken eigenaren wel beschikken over een exploitatievergunning voor hun kamerverhuurpand. Zo niet, dan dient opgetreden te worden vanuit de gedachte dat elk vergunningenstelsel vodjes papier oplevert tenzij daar een handhavingsbeleid achter staat.
Het beleid op dit gebied is door de Raad vastgesteld en dient nageleefd te worden, ook in het belang van de kamerhuurders zelf.
Onderdeel 2: Volkshuisvestelijke en sociale veranderopgave.
Kern van de zaak is hier dat de gemeente vindt dat de bevolkingssamenstelling niet deugt en de woningvoorraad ook niet.
De bevolking bestaat echter uit mensen en in feite wordt tegen een fors aantal mensen gezegd: Jij behoort tot diegenen die mede debet zijn aan een verkeerde bevolkingssamenstelling en je huis deugt ook niet en daarom moet jij daar weg en we doen dat door je huis plat te gooien.
In feite is dit een uitermate mensonvriendelijke opstelling, om niet te zeggen een kwaadaardige en gevaarlijke opstelling. Het is een vorm van overheids-geweld tegen (delen van) de bevolking.
Het staatje op blad 3 geeft sloop/nieuwbouw/renovatiecijfers. We tellen 526 woningen die plat gaan en 280 nieuwbouwwoningen. Dus: 246 woningen minder.
We vragen ons af hoe dat bovendien gefinancierd moet worden:
Verlies: 526 maal boekwaarde plus sloopkosten.
Winst: 280 nieuwbouwwoningen bouwkosten/verkoop/winst (voor wie?)
Woonomgeving nieuwbouw gedeelte zuid/west hoek: Woonomgeving/infrastructuur opnieuw opzetten/ontwikkelingskosten (gemeente): Verlies.
O.i. moet er wel een fors tekort op dit plan zitten.
Vraag: Waarom zijn gezinnen 'beter' dan alleenstaanden?
Waarom zijn er gewenste en minder gewenste burgers?
Deze vragen dringen zich op als de gemeentelijke inzet is: Meer gezinnen; minder alleenstaanden.
Onder de alleenstaanden in deze wijk bevinden zich veel studenten: Door de sloop van de splitlevels zoals gepland wordt de druk op de particuliere kamermarkt fors vergroot met als ongewenst gevolg: Vraag schept aanbod van huisjesmelkers. Bovendien ondergraaft Leeuwarden zo zelf z'n positie als studentenstad. We hoeven hier geen randstad-achtige wantoestanden qua kamermarkt!
Meer gezinnen t.b.v. het draagvlak voor de voorzieningen?
Mensen zijn er niet voor 'de voorzieningen' maar de voorzieningen zijn er voor de mensen en dienen zich aan te passen aan de vraag; niet andersom. Het soort voorzieningen dat nu wordt geboden richt zich te eenzijdig op gezinnen
met kinderen. Het voorzieningenpakket moet breder, zodat ook kleine huishoudens hier iets aan hebben. Zij mogen hier wel middels de belastingen aan meebetalen, maar er wordt niets geboden, de bejaarden-sfeer uitgezonderd.
U refereert verder aan de gemeentelijke nota "Strategisch kader wijkaanpak en sociaal beleid", maar die nota is ons helaas niet bekend.
Het heet (blz. 3) dat: "een belangrijk deel van de nu in de wijk woonachtige groepen bewoners zal in de wijk kunnen blijven wonen, met in de regel meer kansen op betere en grotere woningen in eigen bezit."
Dit is onzin! De nieuwbouw-koopwoningen worden veel te duur voor de huidige bewoners gezien de inkomenspositie van de meesten.
Wil men eigen woningbezit ook voor de huidige bewoners bevorderen, dan zal men althans een deel van bv. de laagbouw Mariniersespel moeten opknappen (achterstallig onderhoud eruit en bv. serre erbij en/of kap op woning; e.e.a. in overleg met de huurders) en ook te koop moeten aanbieden aan de zittende huurders, gebruik makend van de koopsubsidie.
Handicap hierbij is de discrepantie tussen de Wet BEW en de normen voor NHG (Nationale Hypotheek Garantie), omdat NHG voorwaarde is om voor koopsubsidie in aanmerking te komen.
Hetzelfde probleem doet zich voor t.a.v. de verkoopplannen met het Rode Dorp, waarbij men daar momenteel bezig is daarvoor een oplossing te zoeken.
Uiteraard speelt ook de verkoopprijs een rol: Een woningcorporatie mag aan een zittend huurder een woning verkopen voor minimaal 70% van de marktwaarde, maar is dat niet verplicht. Nu BWL in het noordoostelijk plus het noordwestelijk deel twee maal 60 laagbouwwoningen wil verkopen, is dit toch een plan om aandacht aan te besteden. Hierbij is mede i.v.m. de berichten over het opsteken van huisjemelkerij in v.m. BWL-woningen ons advies om in de koopacte een 'zelfbewoningsclausule' plus kettingbeding plus boetebeding te zetten, naar analogie van de koopacte van de door BWL verkochte woningen in de Barent Fockesstraat e.o.
Onderdeel 3: Stedenbouwkundige ontwikkelingsvisie Vrijheidswijk.
Het valt op dat alweer het financiële gedeelte van het plan (Bureau PAS) wordt verstopt achter het etiketje 'vertrouwelijk'.
Dat bv. verwervingen en aanneemsommen vertrouwelijk moeten zijn, valt te begrijpen, maar dat langzamerhand de tendens begint te bestaan om alles wat maar met geld heeft te maken geheim te houden, is verontrustend en kwalijk.
Het is tevens in strijd met het principe van openbaarheid van bestuur naar de burgers toe en daarom onacceptabel.
De ontwikkelingsvisie zelf is verwoord in bijlage 1 bij het Behandelvoorstel.
Onze reactie hierop:
Het heet dat de hele Noordrand plus Camminghaburen moeten worden "aangepakt" om tegenwicht te bieden aan de kwalitatieve leegloop van de stad vanwege bv. de nieuwbouw in Zuiderburen.
De kreet 'kwalitatieve leegloop' betekent echter niets anders dan dat gevonden wordt dat mensen met meer geld 'kwalitatief' meer waarde hebben.
Want wat anders is in dit verband 'leegloop' dan: Mensen gaan verhuizen?
M.a.w.: De gemeente kent meerwaarde toe aan haar burgers als ze geld hebben om in dure koopwoningen te wonen en kent daarmee mensen met minder geld een lagere waarde toe. Zij worden in feite afgeschreven en door hen 'op traject' te zetten voer voor de markt van de commerciële reïntegratiebureau's.
In dit kader bevat Stedelijke Vernieuwing ook een element van: Hoe komen WIJ (gemeente, corporaties, de midden- en hogere klasse) van HEN (de armen, de niet-gezinshuishoudens) af?
Bovendien heeft de gemeente Zuiderburen als nieuwbouw- en uitbreidingslokatie zelf gewild, maar U maakt nu van de nood een deugd door in feite datgene toe te geven waar wij in het verleden al tegen waarschuwden: Het lukt niet om mensen die vroeger de stad verlieten terug te halen uit de dorpen en U bouwt vooral voor de stad zelf: De meeste bewoners in Zuiderburen komen uit Leeuwarden zelf; U verplaatst alleen Leeuwarders.
Raadpleeg Uw bevolkingscijfers: Het inwonertal stijgt jaarlijks maar mondjesmaat; minder dan men zou mogen verwachten op basis van de reeds gebouwde nieuwbouw. Op termijn bouwt en sloopt U de stad kapot, wat wellicht doelbewust beleid is?
Door veel nieuwbouw vertrekt het deel van de bewoners met geld uit een wijk; de armeren blijven achter. Anders gezegd: U trekt 'gaten' in de bestaande wijken.
Toch is er daar heel weinig leegstand: De gaten worden snel weer opgevuld door mensen met minder geld omdat de druk op de onderkant van de woningmarkt hoog is. Maar dat bevalt U niet en vervolgens signaleert U 'veel problemen' en is de conclusie dat er fors gesloopt moet worden. U hergroepeert de armen in de volgende buurten die U wilt slopen, gaat nog meer nieuwbouwen en het proces herhaalt zich.
Intussen wordt de voorraad betaalbare huurwoningen steeds kleiner, zodat de armere inwoners volkomen 'klem' komen te zitten en een deel de stad verlaat. Zo wordt de stad stap voor stap getransformeerd in een stad voor vooral mensen met geld waarin voor de anderen geen plaats meer is. Zij komen dan vanzelf wel tot de conclusie dat ze de stad beter maar kunnen verlaten, waarbij (recent voorbeeld; bericht in Leeuwarder Courant) woningcorporatie Nieuw Wonen Friesland gedienstig stelt dat ze dat ook kunnen regelen bij gedwongen herhuisvesting door sloop. De hint was duidelijk!
Het soort beleid wat nu wordt gevoerd kan alleen op een verantwoorde wijze als de gemiddelde inkomensontwikkeling gelijke tred houdt met een sloop- en nieuwbouwbeleid. En dat is nu niet het geval: Het gemiddeld aantal mensen dat bonnen instuurt (distributiesysteem CRWL tot ¦650,- huur) voor een goedkope woning, stijgt en de wachttijden nemen toe: Nu al pakweg 1 jaar voor een goedkopere woning, stelde men bij de balie van BWL.
U omschrijft 'de problemen' die zich zouden voordoen in Lekkumerend (Bijlage 1 punt 2).
U kwam tot uw conclusie op basis van 'de eenzijdige bevolkingssamenstelling' en stelt dat 70% van de huishoudens alleenstaande is en het merendeel daarvan student, alsof dat een verwerpelijk gegeven zou zijn en alsof ook studenten niet ergens moeten wonen.
Vindt U per definitie dat bv. alleenstaanden geen 'sociale cohesie' hebben louter om het feit dat men alleenstaande is?
Uw beeldvorming deugt echter niet en u laat zich teveel in uw 'gelijk' bevestigen door diegenen die u zelf heeft benoemd in het Wijkpanel. Maar lakeien vertellen de koning ook altijd wat hij graag wil horen, terwijl intussen de koning hierdoor het zicht op de realiteit wordt ontnomen.
Moet iemand dan kennelijk per definitie zijn/haar sociale contacten in de buurt hebben waar hij/zij woont?
Wat betreft de studenten: Het gaat erom hen vast te houden voor Leeuwarden.
M.a.w.: Werkgelegenheidsbeleid ook wat betreft werk wat aansluit bij hun opleiding is van het grootste belang. De start van hun carrière zal echter niet meteen top-salarissen opleveren: Zij zouden een opgeknapte laagbouwwoning moeten kunnen kopen of huren of een opgeknapte flatwoning in huur of koop om hun 'wooncarrière' te starten als ze afgestudeerd zijn. Ook dat kan de kracht van Leeuwarden zijn boven de wanhopige situatie op de koop- en huurmarkt ook voor de middeninkomens in de grote steden in de Randstad. Hier kun je nog kopen als je een midden-inkomen hebt; daar niet meer...
Ons uitgangspunt is: Wat zou er mis zijn met de Vrijheidswijk als gemeente, corporatie en bewoners zich zouden inspannen om van m.n. het westelijk en noordelijk deel een 'ouderwetse' 'goede' arbeiderswijk te maken?
Met een goede volksbuurt, met de nadruk op 'goed' in de beleving van de bewoners, is niets mis. Daaraan zou gewerkt moeten worden.
'Sociale cohesie' ontstaat echter niet door stedenbouwkundige ingrepen waarbij een deel van de bewoners gedwongen wordt de wijk te verlaten en voor hen heel andere, rijkere huishoudens terugkeren. De 'sociale mix' die hiervan wordt verwacht, is achterhaalde pseudo-religie', zo toonden al eerdere onderzoeken aan naar de effecten van Stedelijke Vernieuwing. (1)
'Soort zoekt soort' is de basisregel van de realiteit. Sociologische modellen en wenselijkheden veranderen daar niets aan en dat nastreven betekent alleen maar dat later geconstateerd moet worden dat op dat punt de bestuurlijke doelstellingen niet werden gerealiseerd. Uiteraard na 'gedegen onderzoek'.
In feite is 'sociale cohesie' alleen maar de PvdA-inbreng in het 'paarse beleid' waarvan het Stedelijke Vernieuwingsverhaal alle sporen draagt. De VVD-inbreng is de sloop en de dure nieuwbouw. Omdat dat laatste concreet en tastbaar te realiseren valt, is die component in het SV-beleid veel 'harder' en zal uiteindelijk zijn stempel zetten op de hele SV, degenen die de 'zachtere' meer welzijnsachtige componenten inbrachten, met een kater achterlatend.
(1) Rapport 'Integratie door differentiatie? Een onderzoek naar de sociale effecten van gemengd bouwen' door drs R. Kleinhans, drs. L. Veldboer en prof. dr. J.W. Duyvendak. Februari 2000.
Forum-essay: 'De gedroomde wijk. Methoden, mythen en misvattingen in de nieuwe wijkaanpak' door Jan Willem Duyvendak en Roelof Hortulanus. 1999.
Vraag: Maatschappelijke voorzieningen zijn vooral bedoeld voor de rijkeren?
Ofwel degenen die dat in mindere mate nodig hebben?
Of wordt bedoeld dat alleenstaanden geen maatschappelijke voorzieningen nodig hebben?
Op maatschappelijke voorzieningen moet per definitie geld worden toegelegd: Het is geen winstgevend product wat uit de markt wordt gehaald als verlies wordt geleden. Of wordt bedoeld dat maatschappelijke voorzieningen alleen ten dienste staan van gezinnen onder uitsluiting van anderen?
Economische voorzieningen: Vraag: Arme huishoudens en kleine huishoudens doen geen boodschappen?
Zelfs Heechterp heeft samen met Schieringen weer een Basismarkt. Nee, geen Nieuwe Weme qua luxe, maar wel eenvoudig en functioneel.
U koppelt dit argument aan 'het afnemend aantal bewoners' ; aan 'weinig gezinnen' ; aan 'lage inkomens' en aan 'gebrekkige sociale cohesie'. (Punt e blz. 5)
Bij punt 3a geeft u cijfers over de bevolkingssamenstelling en stelt daarbij dat men moet kijken naar de aantallen per 1-1-2000. Het ging toen om 4380 bewoners en in 1995 om 4095 bewoners.
Ofwel: Het aantal inwoners daalde helemaal niet; het nam toe met 285 personen. Hiermee weerspreekt u uw eigen argumenten op dat punt.
U spreekt over 'weinig gezinnen': In de laagbouw Mariniersespel wonen vooral gezinnen; soms zelfs grote gezinnen. Dat bleek toen de 'Werkgroep voor Volkshuisvesting' daar een huis-aan-huis enquete hield over de vraag of zij wilden verhuizen of niet.
U geeft bevolkingscijfers uit de rapportage 'Cijfers voor wijken' maar had o.i. moeten werken met GBA-cijfers door een uitdraai te maken op adres. Maar ook al zijn over heel Lekkumerend 72 procent van de huishoudens alleenstaand, dan nog is het een kwalijke zaak om aan deze huishoudens allerlei negatiefs te koppelen en hen daarmee te bestempelen als tweederangs burgers.
Uw voorstellen voor fysieke ingrepen: (Blz. 2 Volkshuisvestelijke en sociale veranderingsopgave; bijlage 1)
Gesproken wordt over de gemiddelde behoefte aan woonoppervlak die zou toenemen tot ca 100 vierk.m. Als dat waar is en men daar naar zou willen moeten streven, is dat o.i. alleen realiseerbaar als gemiddelde over de hele stad, niet per wijk. Als men dat al per wijk zou realiseren zijn op dat punt alle wijken 'eenheidsworst' geworden en valt er weinig meer te kiezen op dit punt.
Tweede punt is, dat deze norm naar onze mening een norm is die berust op de standaard-gezinssituatie; een norm die ook in die situatie vooral slechts te realiseren zal zijn door tweeverdieners-gezinnen, bv. in Zuiderburen. In onze optiek is het beter een aantal normen aan te houden als streefnorm, gerelateerd aan de huishoudensgrootte en ook rekening houdend met wat realistisch is gezien de inkomensposities van de diverse huishoudenstypen.
Indien met bovenstaande factoren rekening wordt gehouden kan inderdaad geprobeerd worden om op sommige plaatsen de woonoppervlak van woningen te vergroten, bv. door een kap plus bv. een grote dakkapel en/of een serre aan de woonkamer toe te voegen, in goed overleg met de huurders.
Ook de flats moeten dan daarbij niet worden vergeten: Zo zou op een enkele split-level flat wellicht een plan kunnen worden losgelaten in de geest van het winnende ontwerp van Paul Verheij voor het opnieuw benutten van het casco van de S8-flat Jan Evenhuisstraat: Dit leverde radicaal andere en grotere appartementen op. Ook het werken met kleuren, een buiten-stuclaag of een extra spouwmuur aan de buitenzijde levert bij flatblokken een radicaal ander gezicht op. Zo is een themanummer van de toenmalige NWR hieraan eens geheel gewijd geweest en de voorbeelden hoe men bv. een aftands 50-er jaren flatje had weten om te transformeren in een geheel eigentijds en vriendelijk ogend gebouw, waren verbazingwekkend.
U wilt het aantal grondgebonden woningen verhogen en het aantal flats verminderen. Dit heeft echter weer alles te maken met uw 'oorlog tegen kleine huishoudens'. Sloop van veel flatblokken is echter niet in hun belang, omdat zij toch vaak niet in aanmerking komen voor een laagbouwwoning als deze een zekere grootte heeft.
Bovendien: Wat moet iemand alleen in vredesnaam met een eengezinswoning met bv. 4 slaapkamers?
Dit is ook gemiddeld gesproken veelal geen gewenst type woning door eenpersoonshuishoudens, hoogop een klein type eengezinswoning, bv. met 2 slaapkamers. (Bv. Saskiastraten e.o.)
Het is duidelijk dat uw wens om eengezinswoningen toe te voegen vooral gerelateerd is aan de wens de bevolkingssamenstelling te veranderen. Dit tast de huisvestingsmogelijkheden van kleine huishoudens met niet al te veel geld dusdanig aan bij nu reeds qua tijd oplopende wachtlijsten, dat wij hiermee niet akkoord kunnen zijn.
Concurreren met Leeuwarden-Zuid:
Zoals reeds gesteld: Wat is er mis met bv. het streven om van de Vrijheidswijk-West een 'goede' arbeiderswijk te maken?
Dit sluit het dichtste aan bij de huidige realiteit en is daarom ook het eenvoudigste te realiseren: Weinig sloop, veel renovatie, hier en daar uitbreiding woonoppervlak m.n. voor de gezinnen in de wijk, beperkt laagbouwwoningen en flats verkopen incl. een goed beheersplan daarbij enz.
In zoverre vinden wij dat m.n. BWL meer in de door ons gewenste richting werkt m.b.t. haar plannen voor deze wijk dan NWF. Indien tevens vanuit de
gemeentelijke kant een goed beheer van de wijk zou worden neergezet plus het 'upgraden' van de vele laagbouwpleintjes denken wij dat (mede gezien ook de teruglopende economie en nog steeds 13 procent van de leeuwarder beroepsbevolking werkloos) dan een realistischer en verstandiger plan zou ontstaan.
Analyse van de inventarisatie en afweging van de mogelijke veranderingen: (Blz. 3 van bijlage 1)
Een enkele opmerking: Gesteld wordt o.a. dat de hoogbouw in het Centrum niet langer aan de marktvraag kan voldoen zodra de hoogbouw in het zuidoostelijk deel (Canadezenlaan, Dragoonsplein) gerenoveerd is.
Aangenomen moet worden dat u bedoelt dat de driehoog flats Konvooistraat, Victoriestraat, Invasiestraat, Droppingsstraat en Leendert Sinnemastraat dan wel plat kan. Dat gaat in totaal om 208 flatwoningen, waarvan 130 met 2 slaapkamers en 78 met 3 slaapkamers. De markt die er voor deze flats is heeft echter niets te maken met de markt voor seniorenwoningen zoals NWF die wil scheppen aan de Canadezenlaan. Ten eerste is bij laatstgenoemde flats sprake van een leeftijds-toewijzingscriterium van 55 of 60 jaar, ten tweede zijn de huurprijsklassen totaal onvergelijkbaar.
In feite bent u met uw forse sloopvoornemens voor flats al jaren bezig met pogingen om het woonrecht uit te hollen voor kleine huishoudens!
Tevens vergroot u zo de druk op de particuliere kamermarkt zodanig dat de huisjesmelkerij elders in de stad drastisch zal toenemen. Zo is het veelzeggend dat sommige v.m. BWL-huurwoningen in deze wijk door de eerste kopers zijn doorverkocht aan huisjesmelkers, met alle gevolgen van dien.
Ooit (80-er jaren) slaagden we erin door de toenmalige HAT-eenheden een alternatief neer te zetten tegen de particuliere kamermarkt. (Het wegnemen van de vraag.) Dat is nu een belangrijke functie van de oudere flats in diverse wijken.
B. HET BOEKJE: ONTWIKKELINGSVISIE VRIJHEIDSWIJK (Van West 8)
Omdat wij tegen de geplande massale sloop zijn is er voor ons maar 1 manier om tegen het verhaal van West 8 aan te kijken: Wij zullen dit beoordelen als ware het een stedebouwkundig verhaal voor een uitbreidingsgebied.
De drie hoofdthema's:
Probleem bij een wijkontwikkelingsvisie is, dat wij m.b.v. stedenbouwkundigen ook een ontwikkelingsvisie zouden hebben kunnen maken die totaal afwijkt van wat nu wordt gepresenteerd, zonder dat gezegd zou kunnen worden dat onze visie geen logica en samenhang vertoont. Er zijn vele verhalen verdedigbaar, bv. zoals u zelf ook aanhaalt, de toenmalige visie van Van den Broek en Bakema.
Over 1 onderdeel, nl. de geplande nieuwbouw in het zuidwestelijk deel (Mariniersespel) nog het volgende:
In feite maakt u door het rechthoekige water rond een deel van de nieuwbouw daar een eiland dat daarom nogal geïsoleerd komt te liggen van de andere bebouwing. De hele nieuwbouw is in feite een duurte-eiland binnen een 'zee van armoede' en vooral de drie of vier (?) (toren)flatblokken langs de Dokkumer Ee staan daar niet goed. Eerst wordt daar de S8-flat gesloopt en nu verrijzen weer 3 torenflatblokken of blokjes...
Eentje op de hoek (ong. plaats v.m. garage De Vrij had o.i. wel voldoende geweest en bv. 2 lans de Rondweg. De vrijkomende ruimte kan dan als park- en wandelgebiedje benut worden en met de meest westelijke laagbouw kan dan ook nog wat geschoven worden. Nu valt vermoedelijk de slagschaduw van de flatblokken 's middags over hun tuinen heen, vooral in voor- en najaar.
Ook vragen we ons af wat voor eengezinswoningen er nu gebouwd worden.
Wordt het gewoon weer wat de aannemer of projectontwikkelaar in de la heeft liggen? Wordt het wat 'witte schimmel'? Wordt het ook gewoon weer standaard slecht zoals bijna alle nieuwbouw is, ook Zuiderburen?
Ofwel: Het lijkt wat maar het is in feite simplistische bouw?
Hoever staan de woningen van elkaar af of staan ze aan de plaatjes te zien weer heel dicht op elkaar?
Verder geven wij geen commentaar op het ontwerp van West 8, omdat voor ons de eerste prioriteit ligt bij de woonruimte zelf. Wij vinden ook dat bij de Stedelijke Vernieuwing stedebouwkundige en planologische elementen soms teveel de boventoon voeren boven de andere elementen in de zin van:
Iets is bv. stedebouwkundig een mooi ontwerp maar helaas staan een aantal woningen wat in de weg. Conclusie: Die moeten daarvoor maar wijken, waarbij de belangen van de bewoners vergeten worden. Het is juist de kunst om het bestaande weer in een nieuw ontwerp in te passen tot een logisch en aardig geheel.
Leeuwarden, 20-5-2001
secretariaat Vereniging PEL