Een rapport van de gemeente Leeuwarden over de 'armoedeval' die mensen maken als ze vanuit de bijstand een laagbetaald (Melkert)baantje krijgen, haalde de landelijke media en inmiddels zijn hierover vragen gesteld in de Tweede Kamer. Hieronder de tekst van het inspraakverhaal van het P.E.L. in de Raadsadviescommissie Welzijn.

Armoedeval


Onderwerp: Onderzoek naar de 'armoedeval'.

Leeuwarden, 20-5-1999

Geachte Commissieleden,

Het belang van het rapport waarin is onderzocht wat de effecten zijn van de armoedeval op mensen die vanuit een bijstandssituatie laagbetaald werk gaan doen, is met name dat genoemde effecten nu eens doorgerekend zijn. Wij delen de conclusie van de gemeente dat de uitkomsten van het onderzoek 'schrikbarend' zijn en het is m.n. ook goed, dat de gemeente de landelijke publiciteit heeft gezocht.

T.a.v. het rapport zelf en het stuk voor de commissie zijn echter nog wel enige kanttekeningen te maken:

  1. Het verdere traject kan goed uitpakken of gewoon de aanloop worden naar verdere bezuinigingsmaatregelen bij Rijksoverheid en gemeenten onder het motto: Beperk de inkomensafhankelijke regelingen en de armoedeval is verholpen. Ben je erg optimistisch, dan zou je qua resultaat kunnen verwachten: Afschaffing van alle bijzondere regelingen voor minima door de gemeenten en structurele verhoging van de algemene bijstand en het minimumloon. Dit bespaart ook de nodige gemeentelijke uitvoeringskosten, incl. de zoektocht naar de z.g. 'niet-gebruikers' van deze regelingen.
  2. Het onderzoek geeft een aantal grafieken waarin de lastenverzwaring gedeeld door de inkomstenverhoging de marginale druk geeft, uitgedrukt in procenten. Allereerst valt op dat de vier huishoudtypen waarop de berekeningen zijn losgelaten (blz. 5 onderzoek) qua huuraanname niet vergelijkbaar zijn tussen alleenstaanden en de overige groepen. De alleenstaande die 64% uitmaakt van het cliëntenbestand van de sociale dienst en daarmee tot de belangrijkste groep behoort wordt in de mede door de geplande massale sloop steeds schaarsere goedkopere flatwoning gepositioneerd, ongeveer ¦350,-/mnd goedkoper dan de overige huishoud-profielen. Nu kun je hiermee op zich wel goed laten zien dat bij 105% van het bijstandsniveau (deeltijd- baan-niveau) nogal wat huursubsidie moet worden ingeleverd, maar het nadeel van deze keuze is dat bij de cluster inkomensafhankelijke regelingen waarin de huursubsidie zit, de huursubsidie al op nul gulden staat bij het minimumloon. (zie tabel 1 van bijlage 1)
  3. Omdat de huursubsidie nogal wat invloed heeft op de "marginale druk" heet het in het gemeentelijke persbericht: "De gemiddelde percentages (van de marginale druk) voor de alleenstaande zijn meer aanvaardbaar." Zo kunnen wij het ook.
    Het had daarom beter geweest 2 huurprofielen aan te houden voor alleenstaanden: De genoemde en een meer realistische gemiddelde huur.
    Nu komen alleenstaanden i.t.t. de overige groepen nauwelijks meer voor in het verhaal, hoewel hun vertrekpunt, cq. de bijstand, slechts 70% was van de bijstandsnorm en zowat alle regelingen, incl. de huursubsidie, doortrokken zijn van de 100%-70% systematiek.
    Als voorbeeld het gemeentelijke persbericht. Daar wordt gesteld dat een echtpaar met twee kinderen dat ¦2214,- netto krijgt een vergelijkbaar inkomen heeft als een alleenstaande met een deeltijdbaan die ¦1550,- netto krijgt. Dat is dan weer precies 100% versus 70%, let wel, bij werk. Zolang dat de opvattingen zijn over gelijke beloning bij gelijk werk, vrees ik dat bij reparatie van de armoedeval alleenstaanden weer het stiefkind zullen zijn.

Op blz. 11 van het onderzoek wordt o.a. gesteld dat een echtpaar alleen aan de armoedeval kan ontsnappen door de verdiencapaciteit van de partner fors in te zetten. Twee dingen:

Op blz. 19 wordt gesteld dat het minimumloon te hoog zou zijn voor langdurig werklozen zonder een actuele opleiding. De gemeente conformeert zich hier kennelijk aan de werkgevers-opvattingen die maar wat graag het minimumloon de nek zouden willen omdraaien.

Wat niet in het onderzoek staat, is dat mensen met een Melkertbaan ed. volgens onze info een jaaropgave krijgen met een hoger belastbaar inkomen dan mensen in vergelijkbare omstandigheden maar met een ongesubsidieerde baan. Dit zou berusten op de wet Vermeend/Moor. Indien dit verhaal klopt, heeft ook dit de nodige invloed in het kader van de inkomensafhankelijke regelingen voor hen, zoals de huursubsidie.

Tenslotte de toetsingscriteria: Het heet dat hoe algemener geformuleerd, hoe grotere impact op de armoedeval. De consequentie van deze keuze is dan wel dat de mogelijkheid tot categorale bijzondere bijstand zou vervallen. Tevens is de stelling onjuist: Denk bijv. aan de 'Zalm-snip', wat voor etiketje men daar ook opplakt. ('Inkomensondersteunende maatregel', 'Lastenverlichting' ed.)
En betekent de frequentie van de verstrekking als criterium nemen niet gewoon dat er bezuinigd gaat worden?

Samengevat: Het genomen initiatief is goed, maar twijfels over hoe dit af gaat lopen qua uiteindelijke oplossing.

Secretariaat P.E.L.