In het vooroverleg van de Cliëntenraad Werk en Inkomen is op 24/5/2007 een voorstel besproken van FNV-wg. uitkeringsgerechtigden plus de AKvL (Arme Kant van Leeuwarden) om de Declaratieregeling minima met ingang van 2008 te wijzigen. Het bedrag dat minima nu kunnen declareren of uitgekeerd kunnen krijgen in de vorm van tegoedbonnen om eens vaker de deur uit te kunnen, is nu EUR 58,00 per persoon. Een alleenstaande kan dus declareren: EUR 58,00 en een gezin met drie kinderen 5 maal EUR 58,00 is EUR 290,00. Een meerderheid was op 24/5/2007 voor hun voorstel. Dat hield in dat m.i.v. 2008 een volwassene voortaan voor 75 euro kon declareren en voor de kinderen 100 euro per kind.
Tot nu toe werd uitgegaan van een gelijk bedrag per persoon, in hun voorstel niet meer. Het PEL heeft zich tegen hun voorstel uitgesproken, wat daar verandering in wilde brengen.
Vervolgens hebben wij op 11/6/2007 daarbij een nadere inhoudelijke motivering gegeven en een alternatief voorstel gedaan. Zoals het er echter nu voor staat, is de meerderheid, tegen hun eerdere voornemen in, ook niet van plan hun voorstel te laten agenderen voor het Overlegorgaan CR/SZW, zeg maar het middagoverleg van de leden van de Cliëntenraad met ambtenaren van de sectoren. Ze zijn nu van plan hun voorstel rechtstreeks bij het College van B. en W. in te dienen, wellicht in de hoop ons voorstel zo te lozen. Want dan komt er mooi niks aan de orde in het middagoverleg en wordt er ook niet gestemd...
Een stemming thans zou daar simpelweg een meerderheids- en een minderheidsadvies hebben opgeleverd waar reglementair niets mis mee is.
Het argument dat deze maal het middagoverleg op 28/6/07 is komen te vervallen, snijdt ook geen hout: het voorstel heeft betrekking op de Declaratieregeling Minima vanaf 2008 en de eerstvolgende reguliere Overlegvergadering CR/SZW is op 27/9/2007 en wellicht al op 6/9/2007, dus qua agendering zou dat ruim op tijd zijn geweest.
We laten ons echter niet monddood maken door een soort dictatuurtje van de meerderheid in zo'n vooroverleg. Daarom bij deze ONS gemotiveerde advies inzake wijziging van de Declaratieregeling Minima:
Onderwerp:
- Declaratieregeling
minima
Leeuwarden,11/6/2007
in het vooroverleg van de
Cliëntenraad Werk en Inkomen d.d. 24/5/2007 is o.a. een
voorstel aan de orde geweest om het te verstrekken bedrag
- thans EUR 58,00 p.p. - van de Declaratieregeling Minima
(op declaratiebasis of in de vorm van tegoedbonnen voor
bepaalde activiteiten) te verhogen.
Het voorstel kwam er op neer het bedrag voor volwassenen te verhogen tot 75,00/jaar en voor kinderen tot 18 jaar tot EUR 100,00/jaar.
Een meerderheid in de Cliëntenraad vond dit een goed voorstel en besloot dit zo in te dienen, een minderheid, groter dan alleen het PEL, vond dat de bedragen voor volwassenen en kinderen even hoog moesten blijven.
Het PEL heeft de volgende opmerkingen over het voorstel:
a. We zijn het eens met de opmerking in het voorstel dat het huidige bedrag, omdat het al een aantal jaren niet is verhoogd eigenlijk aangepast zou moeten worden.
b. We zijn het oneens met het voorstel om voortaan differentiatie te gaan aanbrengen qua bedrag tussen volwassenen en minderjarige kinderen.
Tot nu toe is de Declaratieregeling een regeling per individu en niet per huishoudensvorm. Dit principe had en heeft onze instemming: het aantal personen in een huishouden bepaalt hoeveel keer per huishouden een bedrag kan worden gedeclareerd cq. op hoeveel maal een pakketje tegoedbonnen voor activiteiten buiten de deur men recht heeft.
Het voorstel motiveert op geen enkele wijze waarom daar nu van afgeweken moet worden. De gegeven voorbeelden van andere gemeenten in Friesland geven op dit punt ook geen eenduidig beeld: acht gemeenten in Friesland geven 100 euro per persoon, vier gemeenten geven een ander bedrag per persoon, met als uitschieter Sneek en Wymbritseradiel die 110 euro per persoon geven. Twee gemeenten kennen gedifferentieerde bedragen voor volwassenen en minderjarige kinderen.
Het enige mondelinge argument wat we tot nu toe hebben gehoord is "dat kinderen duur zijn" en dat men niet meetelt op school zonder "merkkleding". Bij ons weten is het echter nooit de bedoeling geweest om de aankoop van merkkleding voor de kinderen declarabel te maken.
Op zich is het argument dat kinderen duur zijn waar, maar de Declaratieregeling is nooit bedoeld geweest voor het voeren van inkomensbeleid t.b.v. gezinnen, maar heeft als doel "vaker de deur uit" voor ieder lid van een huishouden en werkt met specifiek daarop gerichte tegoedbonnen in de vorm van keuzepakketten of met declaraties voor specifiek benoemde zaken, niet voor alle kosten die samenhangen met het hebben van kinderen.
Daarvoor zijn diverse andere regelingen bedoeld, zoals de kinderbijslag en de tegemoetkoming voor schoolkosten.
Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) bracht onlangs een rapport uit waaruit o.a. bleek dat zowat de helft van de doelgroep niet weet dat er een tegemoetkoming voor schoolkosten bestaat, waarbij een vergoeding voor lesgeld te verkrijgen is. En op het punt van de woonlasten bleek dat 14 procent van de doelgroep nog nooit van huurtoeslag had gehoord, waarop wij ons afvragen hoe het dan staat met het niet-gebruik van de zorgtoeslag, die voor gezinnen drie maal zo hoog is als voor alleenstaanden.
Ook kent Leeuwarden een regeling voor schoolzwemmen voor kinderen in een bepaalde leeftijdsgroep. We vragen ons af hoe groot het niet-gebruik is van deze plaatselijke regeling.
Suggestie van onze kant is, dat kennelijk t.a.v. niet-gebruik nog meer voorlichting nodig is. Ook vragen we ons af of gezien de al jaren geregeld haperende verspreiding van het blad Huis aan Huis, waarin de gemeente dure mededelingen en advertenties plaatst, langzamerhand niet noopt om naar een andere huis aan huis blad om te zien en of de voorlichting niet moet worden uitgebreid via radio- en tv-spotjes bij radio Mercurius.
Hun radioadvertenties zijn zelfs goedkoper dan adverteren in Huis aan Huis...
Wij wijzen er op, dat een gezin met twee kinderen op dit moment recht heeft op 4 maal 58 euro, is 232 euro en een alleenstaande op 58 euro. Het al vaker gesignaleerde probleem hierbij is, dat de criteria voor de Declaratieregeling net als veel andere regelingen uitgaan van maximaal 105% inkomsten van het voor een bepaalde huishoudensvorm geldende bijstandsniveau. Ofwel van de bekende 70% (alleenstaanden), 90% (eenoudergezinnen) en 100% (gezinnen) van het gezinsbijstandsniveau. (is WML=Wettelijk Minimum Loon)
Dit betekent dat om in aanmerking te komen:
- alleenstaanden maximaal 73,5% WML inkomsten mogen hebben.
- eenoudergezinnen maximaal 94,5% WML inkomsten mogen hebben.
- gezinnen maximaal 105% WML inkomsten mogen hebben.
Geen recht om gebruik te mogen maken van de Declaratieregeling hebben dus:
- alleenstaanden met inkomsten tussen de 73,5% WML en 105% WML en hoger.
- eenoudergezinnen met inkomsten tussen de 94,5% en 105% WML en hoger.
- gezinnen met inkomsten hoger dan 105% WML.
Apart vermeld moet worden dat alleenstaanden van 18-21 jaar om in aanmerking te komen voor de Declaratieregeling minima maximaal slechts EUR 649,35 inkomsten mogen hebben, eenoudergezinnen in deze leeftijdscategorie maximaal EUR 1093,86 en gezinnen maximaal EUR 1204,83. Het zijn dus met name jonge alleenstaanden die al heel snel niet in aanmerking komen voor de Declaratieregeling.
Suggestie: het zou daarom eerder voor de hand liggen om met name voor jonge alleenstaanden een uitzondering te maken m.b.t. de thans gehanteerde criteria, dan om met name gezinnen met kinderen een extra voordeeltje toe te schuiven.
Het draagkrachtbeginsel:
Ook worden vooral alleenstaanden toch al onevenredig getroffen door het z.g. "draagkrachtbeginsel" (de fictie dat zij meer draagkracht zouden hebben dan gezinnen) wat in de praktijk cumulatief wordt toegepast, ofwel meerdere keren wordt toegepast op dezelfde persoon. Dit is de oorzaak van een deel van de armoede onder alleenstaanden met een laag inkomen.
Zo hebben gezinnen recht op twee maal de algemene heffingskorting bij de inkomstenbelasting
(2 maal 2043 euro; bedrag 2007) Deze wordt aan de minst- of niet-verdienende partner toch uitbetaald, voorzover de andere partner na aftrek van de eigen heffingskorting belasting en premie is verschuldigd.
Een heffingskorting is een korting op het bedrag wat men aan inkomstenbelasting moet betalen.
Verder zijn er o.a. de kinderkorting van 939 euro voor gezinnen met inkomsten tot 28.978 euro/jaar en een gedeeltelijke kinderkorting voor gezinnen met inkomsten tussen de 28.978 en 45.309 euro per jaar.
Daarnaast hebben huishoudens met kinderen tot 12 jaar die betaald werk hebben, recht op de zgn. combinatiekorting van 149 euro en op de aanvullende combinatiekorting van 700 euro per jaar voor de minstverdienende partner. Dit geldt ook voor een éénoudergezin dat recht heeft op de combinatiekorting.
Ook hebben we nog de alleenstaandeouderkorting die geldt als men kinderen heeft tot 27 jaar (1437 euro) en als betrokkene betaald werk heeft, heeft deze bovendien recht op een aanvullende alleenstaandeouderkorting van nogmaals 1437 euro maximaal. De leeftijd van het kind (de kinderen) moet hierbij jonger dan 16 jaar zijn.
Tenslotte moet nog genoemd worden: de ouderschapsverlofregeling die maximaal de terugval bedraagt in het belastbaar loon 2007 t.o.v. 2006.
Het zou nog tot daar aan toe zijn als uitsluitend via de inkomstenbelasting het draagkrachtbeginsel - in feite echter een fictie voorzover het alleenstaanden betreft - zou worden toegepast.
In de praktijk wordt echter vervolgens het draagkrachtbeginsel toegepast bij de toekenning van allerlei regelingen, wat leidt tot een opeenstapeling van negatieve inkomenseffecten bij met name alleenstaanden. Enige voorbeelden:
1. De Huurtoeslag: Lagere "aftoppingsgrens" voor kleine
huishoudens (491,64 euro per 1/7/07) en een hogere
aftoppingsgrens (526,89 euro per 1/7/07) voor een huishouden met kinderen. Is de huur hoger dan deze aftoppingsgrenzen, dan is (uitzonderingen daargelaten) geen huurtoeslag mogelijk.
De tabellen voor huurtoeslag kent twee "slechte" tabellen, namelijk voor alleenstaanden tot 65 jaar en voor oudere alleenstaanden vanaf 65 jaar.
Voor jongeren tot 23 jaar is al geen huurtoeslag meer mogelijk bij een huur vanaf de zgn. "kwaliteitskortingsgrens". Deze is vanaf 1/7/07 EUR 343,49 huur/mnd.
De eenpersoonstabel stopt al bij een rekeninkomen (verzamelinkomen IB) van 20.300 euro per jaar en de zelf te verwonen huur bedraagt dan 382,82 euro (basishuur) Voor oudere alleenstaanden vanaf 65 jaar zijn deze bedragen resp. 18.250 euro en 358,80 basishuur.
Bij een rekeninkomen van 20.251 tot 20.475 euro kent de meerpersoonstabel een zelf te verwonen huur van slechts 246,65 euro en deze tabel loopt door tot een rekeninkomen van 27.575 euro met daarbij een basishuur van 423,93.
Voor oudere meerpersoonshuishoudens geldt bij bovenstaande rekeninkomens een basishuur van 261,31 euro.
Ongeveer diezelfde basishuur (260,49 euro) moet door een alleenstaande al zelf worden betaald bij een rekeninkomen tussen de 16.251 en 16.475 euro. Bij de alleenstaande van 65 jaar en ouder wordt die zelf te verwonen basishuur van 246,85 al bereikt bij een rekeninkomen tussen de 15.351 en 15.575 euro.
De verschillen in de tabellen tussen alleenstaanden en meerpersoonshuishoudens ontstaan omdat het inkomen van alleenstaanden eerst fictief (op papier) wordt verhoogd en vervolgens de toeslagtabellen worden opgezet, vanwege het "draagkrachtprincipe".
2. Bij de Zorgtoeslag krijgen gezinnen met dezelfde inkomsten pakweg drie maal zoveel toeslag uitgekeerd dan alleenstaanden.
Minderjarige kinderen zijn "gratis" meeverzekerd.
In werkelijkheid bestaat "gratis" niet en zijn het de alleenstaanden die in feite de premie betalen voor andermans kinderen.
Dat heet "het solidariteitsbeginsel". Spijtig alleen dat die solidariteit altijd van een kant moet komen...
Mag de alleenstaande voortaan wellicht zijn/haar boodschappen bij de supermarkt ook doen voor 70% van de prijs en mag ook 70% van de huurprijs plus gas, water en elektra worden
betaald?!
3. Gelukkig heeft niet iedereen rechtsbijstand nodig, maar voor het bepalen van de zgn. eigen bijdrage voor advocatenhulp zijn er twee tabellen: een erg slechte tabel voor alleenstaanden, zodat iemand die inkomsten heeft net boven bijstandsniveau het volle uurtarief geheel zelf mag betalen, terwijl een gezin in de "goede" tabel valt en dan nog een beperkte eigen bijdrage verschuldigd is.
4. Welbekend is de bijstandssystematiek zelf: alleenstaanden maximaal 70% WML, eenoudergezinnen 90% en gezinnen 100% WML.
Eerdere studies toonden aan dat, indien men spreekt over het draagkrachtbeginsel, de bijstand voor een alleenstaande pakweg 80-85% had moeten zijn.
Ook in het Leeuwarder minimabeleid zit deze systematiek ingebouwd: Veel regelingen zoals bijvoorbeeld de AV-Frieso, hebben het criterium van 105% van het voor hem/haar/hen
geldende bijstandsniveau. Welke effecten dit heeft is eerder uiteengezet.
Het concept-voorstel:
De Declaratieregeling is tot nu toe een uitkering per individu, volwassen of niet. Het voorstel maakt hier echter een soort inkomensverbeteringsvoorstel van voor met name (eenouder)gezinnen met kinderen. De effecten van de regeling nu en in het voorstel:
Alleenstaanden nu EUR 58,00 Straks EUR 75,00
Twee volwassenen nu EUR 116,00 Straks EUR 150,00
Éénoudergezin 1 kind nu EUR 116,00 Straks EUR 175,00
Éénoudergezin 2 kinderen nu EUR 174,00 Straks EUR 275,00
Éénoudergezin 3 kinderen nu EUR 232,00 Straks EUR 375,00
Gezin 1 kind nu EUR 174,00 Straks EUR 250,00
Gezin 2 kinderen nu EUR 232,00 Straks EUR 350,00
Gezin 3 kinderen nu EUR 280,00 Straks EUR 450,00
Effect is o.a. dat een ééoudergezin met 2 kinderen straks 275 euro kan declareren en een gezin met 1 kind 250,00 euro, hoewel het in beide gevallen gaat om drie personen.
De Declaratieregeling is tot nu toe niet specifiek een "kinderregeling" maar een regeling voor zowel volwassenen als kinderen, zodat men ook eens ergens heen kan gaan of aan activiteiten deel kan nemen. Zo weegt o.i. de wens van een volwassene om b.v. aan een sportclub deel te kunnen nemen even zwaar als de wens van ouders om hun kind aan sportactiviteiten te laten deelnemen. Dit geldt ook voor het openbaar vervoer.
Het is m.n. voor een alleenstaande in de bijstand niet altijd even makkelijk om altijd maar in een sociaal isolement thuis te moeten zitten omdat het geld ontbreekt om ergens heen te gaan of om ergens aan deel te kunnen nemen.
Samengevat:
Het voorstel van het PEL luidt dan ook:
1. De Declaratieregeling wordt verhoogd van EUR 58,00 tot EUR 100,00 per individu.
2. Overwogen moet worden of voor met name jonge alleenstaanden het criterium van 105% van het geldend bijstandsniveau niet moet worden bijgesteld, bijvoorbeeld door voor deze regeling fictief te stellen dat ook zij een bijstandsuitkering hebben van 105% van 70% van het WML (gezinsbijstandsniveau) Zij hebben dan in elk geval te maken met hetzelfde deelname-criterium als alleenstaanden van 21 jaar of ouder.
Motivering:
1. Het draagkrachtbeginsel treft m.n. alleenstaanden onevenredig door een opeenstapeling hiervan middels diverse regelingen. Door het voorstel worden m.n. alleenstaanden en huishoudens zonder kinderen ook hier weer op achterstand gezet t.o.v. huishoudens met kinderen.
2. Mede op basis van het rapport van het SCP mag worden aangenomen dat er nog steeds sprake is van niet-gebruik van diverse inkomens- en tegemoetkomingsregelingen die m.n. voor gezinnen gunstig zijn.
3. Wij willen de gezinnen met kinderen niet op achterstand zetten t.o.v. huishoudens zonder kinderen en zijn daarom ook tegen een *lager* bedrag voor kinderen. Wij missen in het voorstel een rationele motivering waarom specifiek voor kinderen wordt uitgegaan van een hoger bedrag dan voor volwassenen.
4. Als wij uitgaan van de effecten van het voorstel bij een gezin met 3 kinderen, dan krijgen zij straks 450,00 euro qua te declareren bedrag (of via tegoedbonnen) Dit is gemiddeld 80 euro per persoon. Wij gaan uit van een rond bedrag van 100 euro per persoon, zodat voorlopig de regeling niet meer aangepast hoeft te worden. Dit is niet onredelijk als we kijken naar bijv. de 8 gemeenten in NoordWest Friesland die ook van dit bedrag uitgaan met zelfs het criterium van 115% van het geldend bijstandsniveau of b.v. kijken naar Sneek en Wymbritseradiel die uitgaan van 110 euro per persoon met het criterium van 125% van het geldend bijstandsniveau.
5. Het risico bestaat bij het concept-voorstel, dat puur vanuit kostenbeheersing uiteindelijk een scenario "Weststellingwerf" het resultaat wordt, waarbij het bedrag per volwassene wordt *verlaagd* en het bedrag per kind wordt opgeschroefd tot 125,00 euro, ofwel 2,5 maal zo veel als voor volwassenen.
Enige andere punten uit het voorstel:
a. We zijn het eens met het advies om te onderzoeken hoe de arrangementen Mobiel 1 en 2 moeten worden ingevuld als de OV-chipkaart een feit wordt.
b. Wij vinden dat de overweging om na te denken over gratis openbaar vervoer voor 65-plussers toch wel wat nadere interne discussie vereist. Moet dat b.v. een inkomensafhankelijke regeling zijn en zo ja, wat zijn dan de criteria?
Wij denken dat bij dit soort voorstellen gezien de financiële consequenties, de Raad en niet alleen B&W hierover mogen beslissen.
Krijgen we dan weer een criterium (minimabeleid!) waarin in bepaalde gevallen alleenstaanden het zelf mogen betalen en gezinnen niet? Of moet gratis openbaar vervoer (plaatselijk kan men dit alleen voor Leeuwarden regelen!) gelden voor alle 65-plussers? Of moet men zich op het standpunt stellen dat iedereen gewoon in staat moet worden gesteld (ook mensen met alleen AOW) zijn/haar bus- of treinkaartje te betalen onder het motto: verhoog de AOW?
Vertegenwoordiger PEL in Cliëntenraad