Op 1/3/2006 is onderstaande brief van de voorzitter van het PEL verzonden naar de Leeuwarder Courant met een verzoek of de brief in hun Te Gast rubriek geplaatst kan worden. Hieronder volgt de complete tekst:
Het gebruik van misleidende namen is al van oudsher een goed gebruik in ambtelijke en politieke kringen. 'Work First' - dat om de FNP tevreden te stellen in Kollumerland en Achtkarspelen onder de naam 'Earst Wurk' door het leven gaat - is daarvan een goed voorbeeld. Met 'werk' heeft 'Work First' weinig te maken, tenzij je het creëren van werkgelegenheid voor een leger aan hulpverleners, reïntegratiebedrijven en ambtenaren daartoe rekent.
Op het risico af dat wij de FNP definitief tegen ons in het
harnas jagen zullen wij in het vervolg gewoon de term 'Work
First' hanteren. 'Work First' is een aantal jaren geleden uit
de Verenigde Staten over komen waaien waar het met nogal
wisselend succes in diverse staten wordt toegepast.
'Work First' was succesvol bij degenen die toch al kansrijk
waren op de arbeidsmarkt (en hoogstwaarschijnlijk ook zonder
'Work First' wel werk hadden gevonden). Het was weinig
succesvol bij degenen die minder kans hadden op de arbeidsmarkt, al
slaagde het er wel in deze groep in diepe armoede te dompelen.
Aangezien het belangrijkste doel van 'Work First' niet lag in het creëren van werkgelegenheid maar in het beperken van het beroep op de bijstand, lagen slechts weinigen daar wakker van.
Aan het eind van de jaren '90 werd het concept enthousiast omhelsd door een aantal managers in de Nederlandse sociale zekerheid, waarschijnlijk vooral omdat het hen in staat stelde een stoere indruk te maken.
Hoe dat ook zij, inmiddels is een flink aantal Friese gemeenten met het 'Work First' principe in zee gegaan. Uitgangspunt van 'Work First' is dat alle bijstandsgerechtigden via kortdurende trajecten dienen uit te stromen naar regulier betaald werk. Dit op zich loffelijke streven wordt echter ernstig ondergraven door de instrumenten die men daarbij inzet en die een integraal onderdeel uitmaken van 'Work First'. Veel van die instrumenten nodigen uit tot misbruik en worden dus ook ernstig misbruikt.
Zo zijn kortdurende werkstages een centraal onderdeel van 'Work First'. Daarbij worden werkzoekenden gedurende een aantal maanden op projecten geplaatst waar ze zogenaamd werkervaring opdoen. Enig geld wordt daarmee niet verdiend, het werk gebeurt met behoud van uitkering. In plaats van zinnige activiteiten te ontwikkelen, hebben veel gemeenten - waaronder de samenwerkende gemeenten in Noordwest Fryslân - volkomen fantasieloze projecten bedacht als het in fabriekshallen produceren van klerenhangers. Let wel, de uitkeringsgerechtigden (lees:arbeiders) krijgen daarvoor geen cent betaald, een situatie die we in Nederland sinds de 19e eeuw niet meer gekend hebben.
Haal het overigens niet in je hoofd te suggereren dat deze uitkeringsgerechtigden misbruikt worden als gratis arbeidskrachten. Wanneer je dat doet heb je onmiddellijk een verontwaardigde projectleider aan de lijn die je bij hoog en laag bezweert dat het heus echt gaat om het opdoen van werkervaring en niet om goedkope produktie. Eenieder die niet volstrekt wereldvreemd is weet natuurlijk dat het uitsluitend gaat om die goedkope produktie en dat het opdoen van werkervaring. geen rol van betekenis speelt. M.a.w., dit is niet veel meer dan een met fraaie praatjes omgeven vorm van ordinaire uitbuiting. Geen wonder dat de VVD-afdeling in Achtkarspelen zo'n hartstochtelijk voorstander is van 'Work First'.
De zogenaamde werkstages liepen enkele jaren geleden zelfs zodanig uit de hand dat toenmalig staatssecretaris Rutte zich gedwongen zag de gemeenten via een rondzendbrief te wijzen op de wettelijke beperkingen. Helaas is Rutte inmiddels als staatssecretaris vervangen door van Hoof wiens ideeën meer overeenkomen met de feodale opvattingen over arbeidsverhoudingen die men er in Noordwest Fryslân op na houdt.
Net als in de VS worden de resultaten van 'Work First' sterk overdreven. Nauwkeurige bestudering van de werkelijke uitstroomcijfers laten zien dat een 'Work First' aanpak een licht positief effect heeft op de groep kansrijke uitkeringsgerechtigden. Op de overige groepen heeft 'Work First' geen meetbaar effect. Vanzelfsprekend tonen de voorstanders uitsluitend de cijfers die betrekking hebben op de eerste categorie en worden de overige cijfers zorgvuldig verzwegen of - indien nodig - gemanipuleerd.
Voordat gemeenteraden akkoord gaan met deze herintroductie van 19e eeuwse arbeidsverhoudingen doen ze er goed aan eerst eens bij belangenorganisaties en vakbonden te informeren naar de werkelijke effecten van 'Work First'. Die zijn heel anders dan het beeld dat gladde managers er van verkopen.
Pyt van der Galiën
Vereniging PEL