'Rioolheffing op basis waterverbruik lijkt van de baan.'
EIGEN BERICHT 11/7/2005 plus:
'Strijd over heffen rioolbelasting'
Uit de Leeuwarder Courant van dinsdag 12/7/2005.
Relevante links:
'Rioolheffing keert terug, maar naar waarde huis.'
Uit de Leeuwarder Courant van wo. 29/6/2005.
Brief PEL d.d. 8/7/05 aan Raad en commissie Bestuur en Middelen over rioolheffing 2006.
EIGEN BERICHT
LEEUWARDEN 11/7/2005
Het plan van vier partijen, om de rioolheffing die vanaf 2006 weer wordt ingevoerd voortaan te laten lopen via het waterverbruik, lijkt van de baan. Dat is tenminste het beeld dat zich op 11/7/2005 aftekende na de discussie in de commissie bestuur en middelen. De initiatiefnemers van het voorstel, t.w. PAL/GroenLinks, FNP, D66 en ChristenUnie, samen goed voor 8 zetels, staan tegenover in elk geval CDA, PvdA en LLP, samen goed voor 20 zetels, waarmee ze al de absolute meerderheid hebben in de Raad die 37 zetels telt. Deze partijen zijn voor het Collegevoorstel om zowel een eigenaars- als een gebruikersdeel rioolheffing in te voeren op basis van de WOZ-waarde van de woningen en de niet-woningen.
Zoals bekend had het PEL een brief geschreven naar Raad en commissie
over deze kwestie en gepleit voor het voorstel van de vier partijen.
Woordvoerder Bakker van het CDA, dat kennelijk het PEL nog steeds
aanziet voor een extreme en totaal onrealistische groepering of althans
pretendeert dat ze dat doen, kon er echter niet onderuit dat ook wij
hadden gesteld dat het financiële gat dat zou vallen als het
OZB-gebruikersdeel vooer woningen zou vervallen in 2006, weer zou moeten worden afgedekt. Dat gat ontstond omdat Leeuwarden de rioolheffing sinds het jaar 2000 had verwerkt in de OZB-tarieven en omdat het Rijk wel dat wegvallende OZB-deel met geld compenseert naar de gemeenten toe, maar
niet dat deel met ook het rioolrecht erin verwerkt. Op zich was het dus
logisch dat het rioolrecht weer uit de OZB werd gehaald en ook qua
systematiek logisch dat je dat dan ook doet m.b.t. OZB-eigenaarsdeel
voor woningen en bedrijven en gebruikersdeel OZB voor bedrijven. (Dat gebruikersdeel heeft het Rijk vreemd genoeg niet afgeschaft.)
Anders heb je 2 systemen tegelijk: OZB met en OZB zonder rioolheffing.
De CDA-woordvoerder vond dat de rioolheffing eigenlijk moest worden geheven via een vast bedrag per eigenaar, omdat volgens hem het voornaamste water in het riool wegkwam van regenwater, waarover later meer. Hij begon over de zwaardere lasten voor bedrijven als men zou kiezen voor 'smal waterspoor' en was daarom voor het Collegevoorstel; variant V in het Collegeverhaal.
Op zich klopt zijn verhaal op dat punt in zoverre, dat bedrijven met een productieproces waarbij veel water wordt gebruikt, meer gaan betalen bij een heffing met als verdeelsleutel het waterverbruik, maar bedrijven met een hoge WOZ-waarde en een productieproces waaraan weinig water te pas
komt, zouden dan wel eens minder kunnen gaan betalen.
Zoals in onze brief genoemd, had per 1/1/2000 een forse
lastenverschuiving plaats gehad van grote, veel water verbruikende
bedrijven naar m.n. huurders van woningen, die met een heffing op basis
van waterverbruik nu weer zou worden teruggedraaid en daar zweeg het CDA wijselijk maar over...
Even daarvoor had wethouder Sluiter, die verantwoordelijk wethouder Krol verving (reden afwezigheid mij onbekend) geprobeerd om eerst variant II te laten afschieten, door eerst het initiatiefvoorstel van de vier partijen te willen behandelen, zodat daarna het Collegevoorstel zonder variant II (dat initiatiefvoorstel voorzien van College-commentaar)
behandeld kon worden. Kennelijk onder het motto: Dan zijn we daar maar
van af...
Ik had echter begrepen dat beide voorstellen die ook als 1 agendapunt op de agenda waren geplaatst, tegelijk behandeld zouden worden. Dat was ook beter, omdat in het Collegevoorstel ook weer op die variant II werd
ingegaan. Uiteindelijk kwam het toch goed, door eerst Posthumus van het
FNP de gelegenheid te geven hun voorstel toe te lichten en vragen te
beantwoorden en vervolgens beide voorstellen inhoudelijk te behandelen.
De VVD vroeg bij monde van Aukje de Vries waar het basistarief van 7,50
euro op was gebaseerd in het initiatiefvoorstel en of men dan een
variabel tarief wilde naar rato van het waterverbruik, wat je inderdaad
zou kunnen opmaken uit blz. 3 van hun voorstel.
Even later begreep ik van woordvoerder Posthumus dat dat basistarief in
hun voorstel nog niet precies vaststond en later ook dat men een
lineair tarief wilde, wat mij verstandig lijkt gezien mogelijke
juridische problemen. Een progressief tarief leidt tot bezwaarprocedures
bij bedrijven, een degressief tarief (de eerste zoveel kuub water wordt
zwaarder belast dan de laatste zoveel kuub water) tot bezwaren bij
kleinverbruikers van water. In onze brief was gepleit voor een lineair
tarief. Ik meen dat de VVD dacht uit onze brief ook te hebben begrepen
dat we ook tegen een basistarief waren, maar dat was in de brief in het
midden gelaten. De gedachte daarbij was: Alleen noemen wat niet kan en voor de rest eerst het hoofdprincipe bepalen: Welke verdeelsleutel voor de rioolheffing. Het DB had zich ook alleen maar uitgesproken over het hoofdprincipe: De verdeelsleutel laten lopen via het waterverbruik.
De VVD twijfelde over de hoogte van de uitvoeringskosten van waterspoor zoals het College in haar verhaal had aangegeven, nl. 175.000 euro. Aukje de Vries vond dat rijkelijk veel. Ze vroeg ook naar de z.g. negatieve ervaringen met waterspoor, zoals het College had beweerd op blz. 23 bovenaan in hun verhaal. Volgens Sluiter later in reactie ging dat om perceptiekosten en om procedures tegen de gemeente.
Overigens werd op blz. 9 van het Collegevoorstel weer gesproken over
55.000 euro per jaar voor het meeliften van de rioolheffing op de
eindnota van Vitens en op blz. 10 kwam daar nog 120.000 bij aan extra
personele inzet. Een FTE (Full Time Equivalent) zou 40.000 euro zijn.
Dat zou dan 3 FTE zijn. Daar zou nog af gaan volgens het College: 0,2
FTE omdat er geen OZB gebruikersdeel woningen is in 2006. M.a.w.: Extra
personele kosten 2,8 FTE. Wethouder Sluiter zei later dat het ging om 2
FTE.
M.a.w.: De VVD had op dit punt m.i. wel gelijk met haar kritiek op de uitvoeringskosten. Met 2 FTE en 55.000 euro per jaar kom ik op 135.000 euro per jaar uitvoeringskosten totaal.
De VVD merkte ook op dat WOZ-waarde en riool geen logische combinatie was en ook dat hier geen jurisprudentie over was, zoals op blz. 23 laatste alinea staat in het Collegevoorstel.
Wat niet is kan komen, omdat de rioolheffing koppelen aan de WOZ-waarde geen enkele logica heeft en het bovendien zo is als je dan ook nog gaat werken met een eigenaarsdeel en een gebruikersdeel net zoals bij de OZB, dan levert volgens het Collegevoorstel de onderling gekozen kostenverdeling tussen eigenaar en gebruiker nogal eens problemen op en toch kiezen B. en W. voor zo'n verdeelsleutel. Ik kan dat nog steeds niet rijmen. Het levert in elk geval munitie op om in 2006 de aanval te wagen op een WOZ-waarde verdeelsleutel en op de onderlinge verhouding in die sleutel tussen eigenaar en gebruiker.
Woordvoerder Aukje de Vries merkte verder op, dat het PEL in haar brief al scheen te weten welk standpunt de VVD zou innemen, maar dat nog wel eens verrassend zou kunnen zijn. Toegegeven: Dat was het ook, want ze
meldde uiteindelijk dat de VVD koos voor 'smal waterspoor'!
Dit op basis van het principe: De vervuiler betaalt. Dit was inderdaad een verrassend standpunt, waarmee de krachtsverhouding in de commissie wijzigde in: 13 stemmen voor smal waterspoor, 20 stemmen voor het Collegevoorstel.
Adder onder het gras bij het VVD-standpunt is, dat mijn indruk was, dat het vaste bedrag van 7,50 euro in het voorstel waterspoor hen te laag was. Dat moest volgens Aukje de Vries hoger i.v.m. het feit dat er een rioolaansluiting lag bij de woning. Probleem m.i. hierbij is, dat je dan in feite een degressief tarief krijgt en dat je in feite al via de hoogte van de WOZ-waarde en de daaraan gekoppelde OZB-tarieven betaalt voor het feit dat die aansluiting aan een pand er is.
De heer Boomstra van de SP meldde dat de SP er nog niet uit was en nog niet had gekozen tussen variant II of V. Hij meldde dat hij in zat over de verschuiving van kosten in variant II naar de bedrijven....
Hiermee de VVD rechts inhalend....
Uiteraard wilde later wethouder Sluiter hen wel even helpen bij het
maken van een goede keuze, zoals de PvdA richting SP onlangs al eerder
had gedaan, namelijk toen het er om ging een OZB-meevaller terug te
geven aan de burgers. Dank zij de SP die toen ook zo goed luisterde naar
de PvdA, ging dat mooi niet door...
Ja, dat moet je vooral doen:
Luisteren naar de 'goedbedoelde' adviezen van de PvdA...
Wethouder Sluiter hield de SP voor, dat 'waterspoor' voor lagere
inkomens duurder zou zijn dan het Collegevoorstel.
In onze brief hadden we voorgerekend dat variant V leidt tot een totale
kostenomslag van 6,3 miljoen euro over de woningen en variant II tot 3,7 miljoen euro. Maar kennelijk had de SP niet al te veel stukken gelezen
en dan moet je wel leunen op 'adviezen' van de PvdA nietwaar?
Ik hoop echt dat ze voor de Raadsvergadering op 18 juli a.s. nog eens even goed naar deze zaak kijken. Zoals al gemeld in onze brief, waren B. en W.
tevens niet helemaal correct aan het rekenen geweest op blz. 25 van hun
voorstel t.a.v. variant II.
De LLP-woordvoerder Gijs Jacobse hield een lang betoog en begon te
zeggen dat in feite zowel de OZB als het rioolrecht absurd zijn en dat
was dan ook het enige punt waarop ik het met hem eens was. Maar zolang
het Rijk ze niet geheel afschaft en de gemeenten hiervoor compenseert
door wat meer directe belastingen te heffen en dat door te geven aan de
gemeenten, blijf je hiermee zitten.
Hij stelde dat 90 procent van het afvalwater regenwater zou zijn en dat
je daarom wellicht als criterium de oppervlakte van de woning aan zou
moeten houden en was daarmee voorzover ik begreep ook geen voorstander
van een heffing vastgeknoopt aan de WOZ-waarde van de panden.
Hij meende dat vrijwel alle kosten constant zijn en dat die vooral
samenhingen met het regenwater.
Indien dat waar zou zijn, zou je m.i. het aantal regenpijpen per pand
moeten tellen; m.i. een onwerkbare verdeelsleutel.
Volgens Jacobse was het riool ongeschikt om als retributieobject te
dienen en hij kwam uiteindelijk tot de conclusie dat het het eerlijkse
zou zijn als elke aansluiting evenveel zou betalen.
M.i. zou dat echter leiden tot een soort 'poll-tax' waarbij mij niet duidelijk werd of hij dan alleen de eigenaren zou willen belasten zoals in variant III van het Collegevoorstel of dat hij bedoelde: Alle
daadwerkelijke gebruikers van een aansluiting, eigenaar of niet.
Bij een te innen bedrag van 9,1 miljoen euro (rioolheffing weer uit alle
OZB gehaald, ook de OZB die overblijft na het vervallen van OZB woningen gebruikers) en 55.000 aansluitingen van Vitens voor water zou dat neerkomen op 165,45 euro per aansluitpunt water. In feite wat hoger, omdat de kwijtscheldingen voor minima weer worden omgeslagen over de betalers. Laten we zeggen 170 euro totaal. De rioolheffing per kuub
water in variant II is volgens het College 1,45 euro. 170/1,45 is dan
117 kuub waterverbruik, vertaald naar het systeem waterspoor. Gegeven
het gemiddeld verbruik van 135 kuub voor een meerpersoonshuishouden en
45 kuub voor een eenpersoonshuishouden, komen de meerpersoonshuishoudens in zijn verhaal goedkoper uit en de eenpersoonshuishoudens beduidend duurder.
Jacobse besloot zijn betoog door te zeggen dat uiteindelijk twee
alternatieven acceptabel waren, nl. waterspoor en het het
Collegevoorstel. Omdat de LLP niet voor waterspoor was, kozen ze voor
het Collegevoorstel.
T.a.v. zijn verhaal over 90 procent vaste kosten bij het riool, krabbelde hij terug tot 'het zou ook 80 procent kunnen zijn' toen Hoogterp van PAL/GroenLinks wees op Zuiderburen en het feit dat daar het regenwater helemaal niet in het riool loopt maar meteen in de sloot en dat de gemeente er naar streeft om regenwater en afvalwater te scheiden via 2 afzonderlijke stelsels. Eerlijkheidshalve moet ik hier wel bij zeggen, dat dat tweede stelsel toch ook ergens van betaald moet worden, waarbij je echter ook weer af zou kunnen vragen of de eigenaren van de woningen daar ook niet al via de grondprijs meebetaalden aan de aanleg van de infrastructuur.
Verder kan ik zijn verhaal niet rijmen met het Collegevoorstel waar op blad 8 in een voetnoot werd gesteld dat bij het riool de verhouding tussen investeringslasten (de aanleg) en de jaarlijks terugkerende lasten zich verhouden als 2 staat tot 1.
Woordvoerder Kruithof van de PvdA was voor het Collegevoorstel maar vond toch dat voor de toekomst het waterspoorverhaal nader onderzocht moest worden, wat wat vreemd overkwam. Waarom onderzoek je iets wat je toch niet wilt? M.i. doelde hij wellicht op blad 6 van het Collegevoorstel waarin werd gemeld dat er bij het kabinet ideeën zijn voor een zogenaamde waterketennota. Je krijgt dan niet meer drie nota's namelijk een voor het waterverbruik, een voor de riolering (vanaf 2006) en een voor de zuivering (Waterschap) maar 1 waterketennota. Daarbij zou worden overwogen 1 waterketentarief in te voeren. M.i. is het het beste daar qua onderzoek in te duiken op het moment dat daarover concreet voorstellen liggen om te zien wat daarvan allemaal de plussen en minnen zijn, maar niet nu.
De heer Stoker van de ChristenUnie sloeg de spijker m.i. op de kop, toen hij stelde dat het voornaamste criterium van het Collegevoorstel het 'gemak' was voor het College, maar vroeg zich daarbij af of het ook rechtvaardig was. Dat was nu ook precies de kern van de zaak in het DB van het PEL toen we ons afvroegen welke verdeelsleutel het meest eerlijk zou zijn of althans het minst oneerlijk. Rechtvaardigheid mag best wat meer uitvoeringskosten waard zijn.
D66 was positief over de PEL-brief en steunde uiteraard als een van de
indieners het waterspoor verhaal.
De FNP had onze brief ook al 'verhelderend' genoemd, CDA en VVD hadden
de brief genoemd en ook de voorzitster van de commissie Puck van Ulzen,
die weer onnavolgbaar de vergadering leidde (bv. bij een later agendapunt tegen Gijs Jacobse die op een inspreker wilde reageren "wel een beetje aardig graag"....) was lovend. Uiteraard wordt het uitkijken geblazen voor het PEL als diverse fracties op die toer gaan...
Ons image loopt zo wel schade op...
Gerben Hoogterp van PAL/GroenLinks legde in zijn verhaal vooral de
nadruk op de milieuaspecten die waterspoor zou hebben en wees op het al
gevolgde beleid daarin door de gemeente: Het eigen waterplan, de Blauwe
Diamant, het regenwater dat in Goutum-Noord (of Zuiderburen?) al niet
meer in het riool belandt, het rijksbeleid en de website H2Overheid ed.
Het College had nl. in hun verhaal betoogd dat de prijselasticiteit van
water gering is. Dat betekent dat het verbruik nauwelijks daalt als de
prijs stijgt. Hoogterp was met name kwaad over de opmerking in het
Collegevoorstel dat een dalend waterverbruik leidt tot stijgende
tarieven en een mindere werking van het riool.
Dit weerspreekt m.i. weer de suggestie van Jacobse dat 90 procent van
het rioolwater regenwater zou zijn. Hij vergeleek dat met
anti-rookcampagnes waarbij de overheid ook niet echt wil dat men stopt
met roken omdat dan de accijnzen op tabak weer afnemen.
Posthumus van de FNP was het eens met de brief van het PEL inzake
het eigenaarsdeel rioolrecht (variant V). We hadden gesteld dat je via de WOZ-waarde daarvoor in feite al betaalt.
Hij zei dat men een lineair/evenredig tarief wilde per kuub water maar
wel met een vast basisbedrag. In het initiatiefvoorstel stond ook de
voorwaarde dat een huishouden van drie personen met een standaard
waterverbruik van 135 kuub per jaar niet meer hoeft te betalen dan nu
het geval is. Omdat dat een erg lastige puzzel wordt bij waterspoor,
liet hij deze voorwaarde in de vergadering vallen.
Wethouder Sluiter herhaalde nog eens de nadelen van waterspoor volgens het College en beweerde dat bij het inbouwen van het rioolrecht in de OZB indertijd een verschuiving van de hogere naar de lagere inkomens had plaats gevonden, wat onzin was, zoals we in onze brief aan de Raad hadden betoogd en ook onzin gezien een toenmalig overzicht qua kostenverdeling van B. en W. zelf van 1/9/1999. Er heeft per 1/1/2005 een kostenverschuiving plaats gevonden van m.n. de grote bedrijven die veel water verbruiken naar met name huurders, dat zijn de feiten.
Zoals gezegd riep hij de SP op om naar de kostenkant te kijken en beweerde dat de VNG plus de Unie van Waterschappen tegen waterspoor waren.
Leefbaar Leeuwarden was afwezig, maar had wel iemand van de steunfractie gestuurd. Hun standpunt is dus onbekend. De Raad van 18/7/2005 is de laatste kans om een standpunt te geven. Echter: Ik denk dat de zaak wel duidelijk is: Een meerderheid steunt het College, een flinke minderheid kiest voor waterspoor.
Tenslotte mocht een ambtenaar nog wat technische vragen beantwoorden en was het koffiepauze.
Wat nu qua strategie? Domweg maar stemmen of variant VI als compromis er
maar in gooien? Het College kan ook tellen en zal dit niet doen. Is het
zinvol voor de vier partijen om eerst na debat te laten stemmen over hun
voorstel (meest verstrekkende voorstel) en via een motie vervolgens over
b.v. variant VI bij verwerping van waterspoor? Aan de ene kant kun je
dat botte realpolitiek noemen, aan de andere kant kun je het noemen
'redden wat er te redden valt'.
Variant VI houdt in: Eigenarendeel heffen op basis van de WOZ-waarde en
gebruikersdeel naar samenstelling van het huishouden.
De administratie van een- en meerpersoonshuishoudens is er al, omdat
dit zo werkt via de Afvalstoffenheffing.
De schoonheidsprijs verdient
deze variant zeker niet maar zij het vrij grofmazig ligt er bij het
gebruikersdeel dan nog enigszins een relatie tussen het waterverbruik en de rioolheffing.
Het gemiddelde waterverbruik voor een
meerpersoonshuishouden is 135 kuub per jaar en voor een
eenpersoonshuishouden 45 kuub per jaar. Als je die verhouding aanhoudt
binnen het gebruikersdeel rioolheffing heb je toch nog een beetje een
link naar het waterverbruik en gebruik van het riool.
Wellicht dat voor variant VI toch nog een kleine meerderheid in de Raad
is te krijgen. Iets is altijd beter dan niets, redeneer ik maar.
secretaris PEL
Op dinsdag 12/7/2005 kwam de Leeuwarder Courant nog met het volgende korte berichtje:
LEEUWARDEN - De nieuwe Leeuwarder rioolheffing wordt waarschijnlijk gekoppeld aan de hoogte van de woningwaarde (woz). Hierdoor verandert er voor de meeste Leeuwarders niet veel in de kosten.
[Eerst zien, dan geloven: De echte tariefstelling komt pas in december a.s. OZB gebruikersdeel woningen valt weg en terug komen rioolheffing eigenaren plus gebruikers. Het zal me dan benieuwen of voor eigenaar-bewoners de optelsom van die twee laatstgenoemden niet gewoon hoger uitpakt dan het OZB-gebruikersdeel woningen nu voor hetzelfde huis met dezelfde WOZ-waarde. Zo ja, dan draait de gemeente winst: De rijkscompensatie voor het zuivere deel OZB woningen gebruikersdeel is er namelijk ook nog...]
De PvdA, het CDA en de LLP schaarden zich gisteren in de raadscommissie bestuur en middelen achter deze woz-methode die wordt voorgesteld door burgemeester en wethouders.
De FNP, PAL/GroenLinks, D66 en ChristenUnie willen echter dat de heffing wordt gekoppeld aan de hoogte van de waterrekening.
[Nee dus: Aan het aantal verbruikte kub.m. water op jaarbasis: Het is de BTW niet...]
Hierdoor zouden grootverbruikers van water meteen ook meer betalen voor het gebruik van de riolering. Ook de VVD ziet daar wel iets in. Sybren Posthumus van de FNP hoopt met vergelijkingsmateriaal van gemeenten elders de andere partijen alsnog over te halen in de gemeenteraad.