Eigen bericht


Op donderdagavond 29-6-2000 vergadert de Commissie Welzijn van de gemeente o.a. over de 'Aanpassing subsidiebeleid activering uitkeringsgerechtigden'.
Het gaat hier om het verhaal dat de gemeente mensen met een uitkering een subsidie kunnen geven "om hen te stimuleren zelfstandig in hun bestaan te voorzien", zoals dat dan heet. Zo werd er wel geld gegeven als iemand werk had gevonden of als een scholing werd voltooid. Dit beleid heette ook wel premie- of incentivebeleid. De gemeente gaat dit voortaan 'subsidiebeleid' noemen.

Uiteraard moest er weer flink geevalueerd worden of e.e.a. allemaal wel hielp bij het grote doel 'werk, werk, werk' en je raadt het al:
Uiteraard moet alles weer anders. Per slot moeten we ook denken om de ambtelijke werkgelegenheid...
Nu vroeg ik me af of je niet net zo goed het hele beleid kon opdoeken, omdat je herhaaldelijk hoorde dat mensen die werk aanvaardden vanuit de bijstand of een scholing hadden gedaan niet eens weet hadden van het bestaan van dergelijke regelingen omdat de contactpersoon van de soos hen dit nooit had verteld...
Toch bleek uit het stuk voor de Commissie welzijn dat er afgelopen jaar hieraan geld was uitgegeven, zodat moet worden aangenomen dat sommigen wel geld kregen en anderen niet, als ik beide gegevens combineer. Dat lijkt op willekeur, maar ongetwijfeld zal gezegd worden dat dit "maatwerk" betreft, het nieuwe modewoord.

Welke subsidies sneuvelen in het voorstel, welke blijven bestaan en wat is nieuw?

  1. Centrale vrijlatingsregeling en deeltijdsubsidie:
    Gaat over mensen met een uitkering die zijn aangewezen op deeltijdwerk.
    De Centrale Vrijlatingsregeling is rijks wetgeving bedoeld voor mensen met een uitkering zonder arbeidsverplichting. Een deel van eventuele bijverdiensten mag dan behouden worden als je bijstand hebt. Geldt voor eenoudergezinnen met kinderen beneden de 5 jaar en voor mensen vanaf 57,5 jaar en ouder.
    Voor mensen met een uitkering die wel een arbeidsverplichting hebben maar die ook aangewezen zijn op deeltijdwerk, kan een deeltijdsubsidie worden toegekend. Uiteraard wordt de Centrale Vrijlatingsregeling gehandhaafd, omdat de gemeente hier niet aan kan komen (rijks-regels) en ook de gemeentelijke deeltijdsubsidie zoals hier genoemd, blijft.
  2. De 'uitstroomsubsidie':
    Die kon je krijgen als je 'doorstroomde' naar betaald werk. Deze wordt afgeschaft, want het was toch maar 'mosterd na de maaltijd' en het geld heeft 'een versterkend negatief neveneffect op de zogenaamde armoedeval'.
    Aldus de gemeente. Waar die 'armoedeval' discussie al niet goed voor is...
    In elk geval is die er goed voor om als wapen tegen de mensen te worden misbruikt. Kortom: Deze regeling wordt afgeschaft.
  3. De 'scholingssubsidie':
    Deze 'scholingssubsidie' is toch maar 'een leuke beloning achteraf' en het verstrekken van een subsidie bij afronding van een scholing was toch niet de voornaamste drijfveer voor de start van een opleiding. Aldus de gemeente.
    Kortom: Wordt ook afgeschaft.
  4. Subsidie 'overige activiteiten':
    Er werd wat subsidie gegeven in het kader van deelname aan een 'Melkert 3' oriëntatietraject. Dit ging in feite om 'smeergeld' om toch vooral maar 'verplicht' vrijwilligerswerk te gaan doen. Melkert 3 is in feite dwangarbeid als de gemeente je probeert te pressen om 'vrijwilligerswerk' te gaan doen. Het traject zelf is het belangrijkste activeringsinstrument, stelt de gemeente.
    Wordt dus ook afgeschaft. Om de afschaffing van deze subsidie ben ik overigens niet rouwig: Het hele 'Melkert 3' gedoe moet m.i. worden afgeschaft, omdat het in feite betekent dat je in ruil voor je uitkering 'vrijwilligerswerk' krijgt toegewezen. Het heet dat het allemaal op vrijwillige basis is, maar als je weigert loop je het risico op een strafkorting.
    Wie dat overkomt moet meteen met het P.E.L. kontakt opnemen! Volgens het EVRM (Europees Verdrag Rechten van de Mens) kan niemand verplicht worden tot gedwongen arbeid zonder beloning.
    Vrijwilligerswerk doe je uit eigen vrije wil, omdat je dat zelf ziet zitten, zonder overheidsdwang daarachter. 'Verplicht' vrijwilligerswerk bestaat niet; dat is dwangarbeid. Wie daar intrapt is een enorme stommeling. (Teken hierover nooit een overeenkomst, want dan 'hang' je. Breek je dan daarna je 'vrijwilligerswerk' af, dan kan daarna nl. worden gezegd dat je je 'verplichtingen' niet na komt.)
  5. Nieuwe regeling: Het persoonsgebonden budget 'Stipejild'. (Steungeld)
    Veel geld vanuit het budget voor de regelingen die worden afgeschaft, wordt overgeheveld naar deze nieuwe regeling. De regeling gaat gelden voor mensen die via de 'trajectbemiddeling' uiteindelijk betaald werk moeten krijgen. De gemeente stelt: "Het volgen van een traject brengt namelijk in bepaalde gevallen kosten met zich mee voor de deelnemer, waarvoor geen beroep kan worden gedaan op een voorziening. Voor een langdurig werkloze zijn extra kosten vaak onoverkomelijk. De mogelijkheid om bijzondere bijstand te verlenen voor deze kosten is beperkt, omdat binnen de bijzondere bijstand rekening wordt gehouden met individuele omstandigheden van zowel materiële als immateriële aard.
    Kosten voor bijvoorbeeld de aanschaf van een tweedehands computer voor thuis ter ondersteuning van een computercursus, een fiets als vervoermiddel naar school c.q. stageplek, representatieve kleding bij sollicitaties, een gereedschapskist alsmede een reiskostenvergoeding vallen niet onder het regime van bijzondere bijstand."

Een prachtig verhaal, maar de kern van de zaak is het volgende: Om toch maar vooral nep-arbeidsplaatsen te scheppen via de WIW of Melkert 1 en 2 is veel water bij de wijn gedaan: Het zijn baantjes met slechte arbeidsvoorwaarden, anders hadden deze werkgevers gewoon niet meegedaan aan het scheppen van 'arbeidsplaatsen'. Dat slechte zit deels in de additionele arbeidsvoorwaarden, zoals: Werkgever betaalt geen computer, desnoods in bruikleen, werkgever vergoedt geen reiskosten, (god betere het: Zelfs het PEL vergoedt aan mensen die voor het PEL ergens naar toe moeten, bv. een kursus of een congres, de reiskosten en betaalt op declaratiebasis de voor het PEL gemaakte onkosten, terwijl het hier om betaald werk gaat, niet om vrijwilligerswerk zoals bij ons.) werkgever geeft geen gereedschapskist in bruikleen, werkgever betaalt geen 'fietsvergoeding', zodat het ding tenminste gerepareerd kan worden enz.

De gemeente wil dat manco nu deels opvullen via deze steungeld-regeling.
Eigenlijk een treurige vertoning... De regeling houdt in dat in feite bepaalde onkosten te declareren zijn. Nee, niet bij de gemeente, maar bij stichting 'Maatwerk'. Het gaat om de trajecten van bijstandsgerechtigden die zijn ingedeeld in fase 2, 3 en 4.

Even terzijde: Overigens wordt er nogal gesold met die 'fase-indeling'.
Vandaag zit je bv. in fase 3, morgen zomaar in fase 1 of andersom.
Reden: Die hoort men niet...
In het verleden ten tijde van wethouder Brinks was toegezegd dat de fase-indeling (hier was een heel schema van hoe dat werkte qua procedure) zou uitmonden in een 'voor beroep vatbare beschikking'. Dat was formeel gesproken een correcte procedure. Als iemand het met zijn indeling oneens was, kon hij/zij op die manier gemotiveerd vertellen waarom het niet klopte.
Hier is nooit wat van terecht gekomen. Deze belofte verdween geruisloos uit beeld...

Voor een traject in fase 2 en 3 rekent de gemeente op ong. 1 jaar, voor fase 4 op minimaal 2 jaar.

De consulent van Maatwerk krijgt per traject van de gemeente ¦500,- voor fase 2 en 3 en ¦1000,- (2 maal ¦500,-) voor fase 4.
De gemeente stelt dat het 'Stipejild' onderdeel uitmaakt van de kosten van het traject en daarom zou het geen onderdeel uitmaken van het subsidiebeleid. En daarom weer hoeft het niet in de verordening subsidiebeleid te worden opgenomen. "De regels van bezwaar en beroep zijn op het Stipejild niet van toepassing", stelt de gemeente.

Hierover ontstond discussie tijdens de vergadering van het Cliëntenplatform van 19-6-2000.
Want: Leidt dit niet tot willekeur:
Jantje krijgt bepaalde onkosten wel vergoed, maar Pietje niet. Pietje krijgt hier lucht van en wil ook deze vergoeding, want hij heeft hier ook recht op, stelt hij. Pietje kan nu echter geen bezwaar aantekenen, want die procedure is er niet. Hij kan zelfs geen 'gewone' klacht hierover indienen bij de Sociale Dienst. (Interne klachtenprocedure Sociale Dienst over bv. rare behandeling van een cliënt bij het loket ed.) Pietje is afhankelijk van het oordeel van zijn kontaktpersoon bij een private instelling.
Dat nu is de kern van de zaak: De overheid verschuifte steeds meer taken/werkzaamheden richting private bureau's waar uiteraard niet dezelfde rechtsbescherming bestaat (bezwaar en beroep of klacht indienen) als bij de lokale overheid. Dit is een zorgelijke ontwikkeling.

De gemeente zal zeggen, dat e.e.a. goed is geregeld. In het commissiestuk staat nl.:: "De hoogte van en de voorwaarden waaronder "Stipejild" mag worden ingezet worden opgenomen in de (aanvullende) overeenkomsten met de verschillende reïntegratiebedrijven die trajecten voor de cliënten in fase 2,3 en 4 uitvoeren. Overigens zullen dit criteria op hoofdlijnen zijn waarbinnen de consulent de nodige vrijheid behoudt om maatwerk voor zijn client te kunnen leveren."

Gezien het bovenstaande is tijdens de vergadering van de Cliëntenraad op 19-6 jl. door de vertegenwoordiger van het PEL gevraagd om t.z.t. inzage te mogen krijgen in bedoelde overeenkomsten. Dit werd toegezegd. Maar hiermee zijn we er niet: Het gaat om criteria 'op hoofdlijnen' met vrijheid om 'maatwerk' te kunnen leveren. Nu zal ongetwijfeld de consulent van zo'n bureau met de beste bedoelingen zijn bezield, maar wat te denken van de situatie dat Jantje alles wat los en vast zit declareert, maar Marie die bescheiden is, nooit iets declareert en dus niks krijgt? Per slot hebben de brutalen de halve wereld en krijgen de anderen te weinig.

Maar kan iemand dan niet stellen: De consulent van bv. Maatwerk komt op dit punt de overeenkomst met de gemeente niet na?
Nu is ten eerste betrokkene die meent ten onrechte geen geld te krijgen uit deze regeling, geen contractspartij en ten tweede zien wij de gemeente zo'n bureau om deze reden nog niet aanspreken in de zin van: "U komt uw overeenkomst niet goed na", zeker niet voor 1 los akkefietje. Per slot heeft de consulent ook een zekere vrijheid tot het leveren van 'maatwerk'.
Nee, dan moet er toch wel heel wat aan de hand zijn tussen gemeente en reïntegratiebureau, voordat de gemeente iets doet en lees voor 'heel wat' rustig: Iets 'structureel fout'.
Kortom: Dit is geen begaanbare weg voor een client van Maatwerk indien hij een declaratie niet gehonoreerd ziet.

Gezien de rechtsonzekerheid stelde in het Cliëntenplatform van 19-6 jl. de vertegenwoordiger van het CNV voor om altijd het eventuele restant van het budget van ¦500,- (of ¦1000,-) wat over is na de declaraties, uit te betalen aan de cliënt. Dat leek een praktische oplossing van het probleem dat de bezwaar- en beroepsprocedure of een klachtrecht ontbrak.
Echter: Het restant 'om niet' uitbetalen, betekent weer 'belaste inkomsten' die hun uitwerking weer hebben op bv. de huursubsidie in het jaar daarop enz. Een 'technisch' probleem dus. Op deze wijze ontstond het 'Memo' van de Afdeling Welzijn dat (als het goed is) werd nagezonden aan de leden van de Commissie Welzijn. In het Memo staat aan het einde vrolijk: "Wij hebben ons voorstel om ervoor zorg te dragen dat de beschikbare middelen voor stipejild geheel aan de cliënt worden uitgegeven, telefonisch besproken met leden van het cliëntenplatform.
Zij kunnen zich in ons voorstel vinden."

Welnu, dat geldt voor CNV, FNV en Arme Kant van Leeuwarden, maar niet voor het PEL. De wijziging gaat ons niet ver genoeg.
Wat houdt het gewijzigde voorstel in? Het Memo stelt: "Via contractafspraken met reïntegratiebedrijven zullen wij ervoor zogdragen dat er geen stipejild ongebruikt blijft. Dit betekent dat een ruime definitie van het begrip "onkosten" zal worden gehanteerd. Het reïntegratiebedrijf zal cliënten die niet zelf aangeven onkosten te maken, aktief benaderen en hen voorlichten over het bestaan van het stipejild. Wij hebben er vertrouwen in dat er op die manier geen middelen onbenut zullen blijven."

Het Memo stelt nog dat het 'om niet' uitbetalen van een eventueel restant toch weer het element 'beloning achteraf' binnenhaalt en dat schijnt kennelijk heel erg 'fout' te zijn. M.i. een kwestie van de waan van de dag qua opvatting: De ene dag is 'beloning' een prima instrument, de volgende dag is het een vies woord. Hier zit naar mijn smaak het nodige moralisme achter: Het is je 'plicht' dat je aan een 'traject' meedoet en tegenover plichten hoort geen beloning te staan...

Het Memo haalt ook weer de 'armoedeval' erbij als argument om vooral niet 'zomaar' het restant uit te betalen bij het einde van het traject.
Nu dacht ik niet dat als iemand bv. voor ¦200,- had gedeclareerd en na afloop nog ¦300,- 'zo' had gekregen, dat dat veel impact had op 'armoedeval' verschijnselen, omdat het geen groot bedrag is. Wel is het juist, dat die uitkering bij het belastbaar inkomen wordt opgeteld en dat is wel vervelend. In dit voorbeeld kost je dat dan weer ongeveer eenderde deel (laagste schijf van Oort in inkomstenbelasting) en het heeft wat effect op de huursubsidie in het jaar daarop.

In het Cliëntenplatform kreeg ik de indruk dat het 'maatwerk' m.b.t. dit steungeld ook kon inhouden, dat er in sommige gevallen meer kon worden gedeclareerd dan die ¦500,- Het Memo stelt dat de beschikbare middelen volledig moeten woden ingezet ten behoeve van de in traject zijnde cliënt. Er zal zorg voor worden gedragen dat er geen stipejild ongebruikt blijft.

Betekent dat nu echter dat het hele BUDGET zal worden opgemaakt, maar dat het er minder toe doet of elke deelnemer die ¦500,- krijgt?
Per slot geeft ¦700,- voor Jantje en ¦300,- voor Pietje bij een budget van ¦1000,- ook dit resultaat. (Hele budget is op)

Samengevat:

  1. Het wijzigingsvoorstel in het Memo van de Afdeling Welzijn is op zich een verbetering vergeleken met het oorspronkelijke verhaal.
  2. Wij hebben echter twijfels of dit betekent dat elke individuele deelnemer nu echt aan het einde van zijn traject die ¦500,- heeft gehad of dat alleen het budget op is.
  3. Meer principieel: De overheid geeft teveel uit handen richting private sector. Daarmee onttrekt de overheid zaken zoals 'recht op stipejild' aan de formele sfeer van de rechtszekerheid zoals die wel had bestaan indien dit geld bij de lokale overheid was gebleven. (bezwaar- en beroep mogelijk of eventueel intern klachtrecht via procedure binnen de Sociale Dienst) Wij vinden, dat ook in de voorgestelde constructie hier iets op moet worden gevonden, bv. dat indien een consulent van Maatwerk een declaratie afwijst, betrokkene bij de gemeente alsnog kan declareren met de normale mogelijkheid van bezwaar en beroep indien de gemeente dit ook afwijst. Uiteraard zullen ook dan in bezwaarprocedure kennelijk 'onredelijke declaraties' die niks te maken hebben met het werk, afgewezen worden, maar het gaat er om, dat de mogelijkheid bestaat.
  4. Vooral bij cliënten van de Sociale Dienst die in fase 4 zijn ingedeeld, bestaat het 'traject' vaak uit 'Melkert 3' ofwel 'verplicht' vrijwilligerswerk. Het 'Stipejild' is hier in feite 'smeergeld'.
    Trajecten die leiden naar 'Melkert 3' wijzen wij om principiële redenen van de hand. Wij hebben geen bezwaren tegen het 'normale' vrijwilligerswerk, al dan niet gevonden via de Vrijwilligerscentrale, maar wel tegen verkapte 'dwangarbeid' in ruil voor een uitkering. Naar onze mening horen onkosten die een vrijwilliger maakt, zoals bv. reiskosten, door de vrijwilligersoganisatie op declaratiebasis betaald te worden.

Tenslotte: We zijn van plan om 'in te spreken' over dit onderwerp tijdens de vergadering van de Commissie Welzijn op 29-6-2000 en ook over de "Kadernota over de Centra voor Werk en Inkomen". Deze nota is door tijdgebrek niet meer besproken in het Cliëntenplatform van 19 juni jl.

Secretaris Ver. PEL